Nemoe Karma/Mapaoemahan

Saking Wikisource
Nemoe Karma (1931) by I Wayan Gobiah
Mapaoemahan
29602Nemoe Karma — Mapaoemahan1931I Wayan Gobiah
[ 3 ]

MAPOEMAHAN.

,,Jèn toeah beli njak ngisinin sapangidihan tiangé kajang kawekas-wekas, tiang njak lakar ngidepang sapakon beline ring tiang!"

Sapoenika pisan karenga rawos pakrimik sadjroning balé moendak, ri kalaning masa lingsir sandja. Ring Karangsoewoeng balèr margi, wènten oemah madaging balé tigang boengkoel loewiripoen: metèn wiadin sakoloe, moendak bedlod miwah paon. Paoné magenah bedaoeh. Moenggoehing pidabdab paoemahané nista pisan, njihnajang sané ngenahin poenika anak tiwas. Padangé ring tengah ipoené sami makepit-kepitan waoe malajah siap. pakadjengit koening masawang gadang warnannjané. Poenapi doning sapoenika, santoekan tengatahne tan wenten pati tampak sampat. Inggih sane ngrajanang sapoenika, sawireh irika tan wènten ngeloehin. Pan Soedana, sapoenika anaké mangkoesin sané noewènang oemahé poenika, Karangsoewoeng pabandjarané. koewoeban désa Kepisah, district Dénpasar. Pan Soedana inoetjap ipoen baloe baoe pisan, paingenan waoe asasih, ngempoeang pianak alit moeani adiri, toewoeh baoe limang tiban. Pianakné moeani poenika mawasta I Soedana. Makawinan Mén Soedana padem, krana ipoen njakit ati, santoekan solah Pan Soedanane botjok. Moenggoehing Kabotjokan solah Pan Soedanané, bas banget ipoen ngoeloerin kaliangan idepnjané, minakadinipoen: ri kalaning wengi ipoen tan oening ring oemah, satata ngender oemah pisaga, toer rikalaning raina, mamoeroe tatdjèn. Jan tan wénten kakletjan, poepoer goelak-goelik ring pasaréanné, tan pisan ipoen njak magarapan, patjang ngarap pakarjané sané mikenohin dèwèkné. Sampoenang malih ngarap pakarjan gelahné, sané patjang tan ngaweroeang èdalem. Jadiapin patjang mapikolih njak ipoen njen, kadi rasa pakarjan ring bandjar taler tan ipoen koemarisin. Satata jèning wénten karjan bandjar, ipoen salahanga kewanten ring bandjarané. Jèn ring sangkepé pinoedjoe patjang naoer sasalahan, ipoen tan da njak medal sangkep, tan lad matinda ring sané loeh kéwanten. Asapoenika bikasé sané sampoen kaprahang pisan antoek Pan Soedana poenika. Dados wirèh asapoenika abet Pan Soedanané, satata Mèn Soedana njedih ati, éling ring dèwékné latjoer katiba masomah ring Pan Soe[ 4 ]dana. Jèn ri kalaning wengi, masan Mén Soedana masaré, masaré ipoen ngadjak pianakné kéwanten. Waoe nganteg sirahné, ngawit sampoen jéh paningalanè néltél, meloesang galeng, ngantos maka rainan ipoen tan dados poeles. Asapoenika kéwanten indikpoené ngawit saking doemara ipoen abot tigang sasih. Ring asapoené masambilan ngeling ipoen mitoetoerin pianak, segoe-segoe ipoen ngaraos, dados pianakipoené sareng ngeling. Ring asapoenapiné, rasa poewoen tangkah Mèn Soedanané, sirahipoené kadi sibak, ngantos toeh kakolonganipoené tan dados magelekan. Moenggoehing raos Mèn Soedanané mitoetoerin pinakaipuoné, tan mresidajang titang nilad ngatoerang iriki, santoekan bes bas njedihang manah, rasa aas toelangé jèn miragi pitoetoeripoené. Tan lad-lad ipoen ngaméamé mangdé gelis padem, sawirèh manahang ipoen kala iriki inab ipoen patjang oewoesan nama wirang. Nanging njoemingkinang sedihipoené, jèn ri kalaning ipoen njabat padem, boja boja dja sangkaning ipoen takoet padem, mangedoh asapoenika. Sane ngawitiang sedihne maweweh, tan lian pianakipoené, jén pèt tinggal ipoen padem, tan priwang dé oeripipoené kabéré-béré, njangklek irika anjoed mriki, napi malih ipoen kantoen kemémén-mémén pisan. Oening pisan Mén Soedana boeat ring patjang latjoer pianakipoené wekasan ring sampoene kaonin ipoen padem. Doeaning asapoenika, santoekan bapan I Soedana tan ijeng ring pianak. Poenika makawinan pianaknjané tan rati ring bapa. Jèn indik pakadangan Pan Soedanané goemanti samah, nanging sinamian pada gilang geting ring Pan Soedana, sawirèh pabetanipoené banget roesak: begoeg, drenggi, tjinging, djail, momo, drowaka, demen ngambil kéwanten, toer njapa kadi akoe. Poenika kranané sapanjamanipoené sami sengit ring ipoene. Toer malih sami noemada-kang, temah pastoené mangdé gelis njoesoep ring sikianipoené. Nanging ké kantoen taler santoel idep njama-njamanipoené sapoenika kalawatin antoek Mèn Soedana, sawirèh betjik pisan ipoen maprah. oening ipoen matilesang dèwèk. nasarin manah wiadin kajoen njam braja, bandjar miwah wa-dèsa, pratoeloeng ring njam miwah pisaga, toer plapan bakti naboehang basa. Poenika ngranajang kantoen kemad idep njam braja, pisaga miwah wa-bandjarnjané sami. Kéwanten jtédané antoek tan wénten ngarep ipoen madrebé braja irika, sawirèh ipoen djadma empi-empian, wang anjoedan saking panepi kangin, mawasta désa Kretadjiwa. [ 5 ]wewengkon district Kesiman. Kranannjane Men Soedana anjoed mrika ngrereh timpal, boja dja antoek kangendalan jadi kapongahan ngendon mrika. Sapoenika kawit ipoen.

Pinoedjoe masan trak pisan irika ring Kretadjiwa, dados sami ngadesah anake irika ngrereh paboektian, ngantor raoeh ring Benoa, Koeta miwah Boealoe. Sane rereha mrika; boeloeng, poenika kanggen dagangan, adola, wenten sane poeroepanga lambon, drona miwah bras. Palakoeane ngadol wiadin moeroepang poenika ring Sibang, Mambal, Tegal, Pegoejangan, Sedang miwa sane lian-lianan. wenten taler lian pakarjane rereha, nanggep oepah naboek miwah ngalesoeng. Wenten malih madrep, mableseng Genahnjane ngrereh kerja poenika ring Pedoengan, Pitik, Kepisah miwah desane sane tampek-tampek irika taler. Poenika makawinan sami kadoeng wawoeh, alit nadian kelih miwah toea badjang. Men Soedana doek poenika mengpeng badjang, mawasta ipoen Ni Made Poerni. Sampoenang malih anak magoda sakadi Ni Made Poerni poenika, pamoeloe dekdek toer njandat gading, moeanipoe boenter, paningalan djelih, alisipoen tiding njoerarit, bok demdem samah toer ngoelit belajag, adegipoen njempaka, baoe ngoerangka. Poenapi malih minakadinnjane soesoe njangkih njalang njoe gading kembar, betek batisipoene loewih poedak sinoengsang, patjang tan angoelangoenin asing toeminal, manawi ta botjok makletjok pisan, jening sampoen sedeng pamengpeng badjang, sinah pisan tan prawangde, petjang ngetel ati ngiloet papoesoeh sang djedjaka. Ni Made Poerni inoetjap milet ipoen ngrereh kaerja neboek ngalesoeng, noetoetin memennja ring njama, santoekan ipoen oeboeh tan madrebe meme - bapa roepaka. Dening ipoen oening pisan ring dewek kapioetangan djiwa saking alit, poenika makrana ipoen tan pisan poeroen tempal ring sapatoedoeh memennjan ring njam poenika. Malih patoet pisan ipoen maladjahang dewek, napi malih ipoen tan pameme - bapa sane patjang tjagerang ipoen edihin ipoen boekti. Jadiapin ipoen kantoen kempoe meme - bapa angdene, mrasa pisan ipoen patoet maladjah matingkah, wireh saanan manoesane, tan wenten da kaingoe antoek rarama salami-laminipoen. Poenika doning ipoen noetoeg sareng ngrereh kerja, napi malih antoek ipoen sampoen koemandel ring raramane poenika. Dados ring pakarjan miwah ring doenoengan, njabran ipoen kaanggoerin antoek Pan Soedana kabaktajang paweh-weh magenep, dadaaran, pangang[ 6 ]ge, reoeh ring djinah. Poenika kewanten kanggen gagadoehan antoek Pan Soedana, ja ke wengi nadian raina. Wireh sasoewene solah Pan Soedana sapoenika, kenginan wawoeh pisan raraman Ni Made Poernine raoeh ring Ni Made Poerni, sakadi anak manjama silih kodag. Nanging ke Ni Made Poerni tangar pisan ipoen ring dewek, sawireh krasan antoek ipoen boedin Pan Soedanane sapoenika. Poenika ke awinan ipoen njoemingkinang plapanne. naboehang moenji, maliat jadiapin masolah, mangde sampoen Pan Soedana ngantos salah parna, njenggoehang dewekne makeneh demen ring Pan Soedana. Samaliha saking toeoe pisan Ni Made Poerni tan madrebe manah goenggih, saantoekansampoen kapineh antoek ipoen tegale maboedi toja, anak prah sapoenika. akehan sane sapoenika, makakawiaktianipoen, tegal toeh malakang pisan, tan madagang njang wit teka. Malih ipoen Ni Made Poerni. manggeh pisan kantoen mamanah alit, toer maboedi maladjahang dewek, reh ring papinehnjane, mangde sampoen reke ipoen sakadi salokane: sepan kelih, saget sampoen toea: dereng bangoen saget malaib. Jen angde ipoen mamanah toea, tan pisan ipoen patjang ninggalin desa palekadanipoene. Asapoenika pisan radjeg papineh Ni Made Poernine. Poenika makrana solah Ni Made Poernine soemingkin seleb toer djeben alep, nanging tan sah ngoelangoenin idep asing-asing toemingal. Jen moenggoehing papineh raraman Ni Made Poernine lian banget. Lian malih, ipoen doh pisan binanne, saihang ring papineh Ni Made Poernine. Makabinan papinehipoene, inggih patjang kaatoer ring sor poenika. Ring pangawite pisan Pan Soedana mamoeat paweh-wehe mrika ring doenoengan Ni Made Poernine, pinoedjoe wenten kakletjan ring pradesa poenika. Njoreang ring das loeh-loehe medal nenten, djag raoeh ipoen Pan Soedana ring doenoengan Ni Maade Poernine saha makta sedah, woh kalip gapgapan sane lian-lianan, minakadinipoen pisang, bantal miwah sakantjanipoen. Pangangken Pan Soedanane, ipoen polih reke makakletjan di toeninne. Poenika doeaning iseng ipoen magapgapan. samalihipoen dibi sandenne Pan Soedana manggoeran mrika, tan kawehin seseban antoek raraman Ni Made Poerni poenika, sane ta kotjap ipoen tan madrebe seseban. poenika awinan ipoen kadi mapratoeloeng ring rarama Ni Made Poerni poenika. Asapoenika betjike antoek ipoen nangkisang. Kenginan raraman Ni [ 7 ]Madé Poerniné, soeksema pisan manahipoené nampi gapgapan poenika, toer raris saking poenika ngawit manahipoené kadi getel, maklebet liang tani oekoe-oekoean. Moenggoching Pan Soedana saking poenika taler ngawit, ngraris kémaon mehpeh antoek gapgapan, ting sapoenapiné tengkaloeng, saboek miwah kamben, sané anggén ipoen gapgapan. Sedah wohé jadiapin djinah, sampoenang maosang malih, soemasat ngraina. Sawirth sapoenika indiké, kangkat akoewéh ipoen polih ngedih, raraman Ni Madé Poerniné sajan mangetang meledé ring manah, patjang nganggén Pan Soedana mantoe. Kandoegi popgah ipoen noewoenin nandjajang pianaknjané ring Pan Soedana, Nanging ké saking saoer goejoe anggén ipoen, Jadiapin asapoenika, sawiréh Pan Socedana anak goemanti teleb manahipoené ngenjoedang Ni Madé Poerni, napi betjik ipoen polih tembang. Makadi salokané: kiap banget polih pasaréjan makasoer, toer magaleng tegeh. Napi ngraris kéwanten raraman Ni Madé Poerniné, karoemroem kalemesin, toer raris kaakon-akonin betjik, sakita karepipoen patjang kawéhin antoek Pan Soedana poenika. Samalihaé kadjak simpang, nanging boja dja ka oemahipoen kaodjogang, tan lian ka oemah anaké sané pinih soegih irika, sané madaging glebeg thakembaran, mabalé gemadempal antoek prada. Kategakang ipoen ring balé gedéné, sané maparka antoek meka, makasoer asikoe, habatoeran masemén aloes pisan. Irika ring babatoerané ipoen neqak sarwi enggang. rasa asangkop boejoengé mataloeh ring boengoetipoené tan wenten asénang ipoen, kabanda antoek angobipoené tan sapira. Irike malih ipoen karoemroem, kaakonin antoek sarwa Joewib-loewih. kapoepoet ipoen maweh raraman Ni Madé Poerni poenika. toer soemanggoep ipoen patjang ngalemesin. Jan padé ipoer tan njak. reké patjang kaapees. Asapoenika pisan poepoe! pasen kétan Pan Soedanané sareng raraman Ni Madé Poerniné. Saking wiakti toeon pisan ipoen ring djandji, samaliha kaagéang pisan ngamargiang pradjandji poenika, sawiréh raraman Ni Madé Poering ngaat pisan ipoen madrebé mantoe soegih. Kotjap raraman Ni Madé Poerni poenika ngroemroem ipoen Ni Madé Poerni, tingkahé sakadi ngroemroem pianak pisaga, tan pisan madaging kémad kalih édalem ring pratingkahipoené asapoenika, marepag pianak sép awai. Wireh asapoenika méménipoen makta prah, kénginan kadi poeroen ipoen Ni Madé Poerni ngamedalang baos [ 8 ]sapatoeta ring raramanipoené. Doeaning asapoenika, santoekan Ni Madé Poerni tan pisan-pisan wénten manahipoen sakadi kenjet raramanipoené. Sada katah raramanipoen kawéhin baos patoet antoek Ni Madé Poerni, tan pisan rengajang ipoen, malah brangti ipoen njaoerin, toer ngamprag antoek baos sané ngadjrihin. Kaping kalih doeloerin ipoen antoek pangoeman saha temah pisoeh, patikatjoeh padjaripoené ring pianak. Nanging ké poenika sami nirdon pisan, santoekan Ni Madé Poerni kekeh tan ngidepang sakadi baos kalih manah raramanipoené. Déning asapoenika, kadadosan maweweh-weweh brangtin raramanipoené, grang — gréng sinambi nelik, kantos kagroenjoeng antoek anak akéh, pisaga-pisagan sang sané doenoengin ipoen. Sawireh asapoenika, kasaroeang (antoek pedih lian-lian, ngareémon mangandjang, matbatang kasigoegan kalih kapengkoengan, mari selsel toer ngoebat-abit sang sané ngadakang, kalih pitrané sané doemadi ring pianakipoené. Telas antoek ipoen ngoenggah nedoenang pitra-pitaran pianakipoené, tan jangkajan ipoen ngamedalang baos, ngantos pianakipoené ngeling segoe-segoe, kabanda antoek djengat érang, idepipoené, réhing roemasa tan padosa pisan. Nanging tan kawasa antoek ipoen masaoer, kailangan antoek bas banget ipoen ngempeng eling. Djangka leleh ipoen sengal-sengal tan dados negak, matjepol bah ring pagenahan, tan magedipan baoe soekoenipoené, jan tan masengalan kéwanten, pasti pisan poenika djadmia sampoen padem. Kénginan tan sapira kapiolasan idep sang sami ngantenang indik poenika, sami pada mradamiang, misapsap saking aloes manis, mangdé oewoesan raraman Ni Madé Poerniné ngopak. Doek , senika niak méménipoené sijep, nanging brangtin idepipoené kanioen moeroeb, santoekan pianakipoené tan njak ngidep moenji. Pamoepoet pianakipoené kaapoes raris, doeaning sida katemoe ring Pan Soedana poenika. Méménipoené mobos raris boedal masemoe soengsoet toer mamrangti, ngangken katinggalin antoek pianak ngalih anak moeam. Panglokikanipoené sapoenika, kagega pisan antoek né moeani. KaSoewening-asoewé, poepoet sampoen sapali kramaning maanibil-ambilan, ngoenja sampoen sang angantén ka oemah i metoeanag njama. I matoca taler ngoenjain i mantoe, kala irika mémémipoené oening ring kawiaktian indik mantoenné, kalintang djengah toer ngédalem pisan ipoen, kalih tan gigis pamriselselipoené [ 9 ]ring déwek, ngadakang ngardiang pianak asapoenika. Tan papegatan sedih manahipoené, ngamanahin boeat kalatjoeran pinakipoené, Aloem-aloemin ipoen pianakipoené kakénkén boedal ka oemah palekadanipoené, toer mangdé ngoetangné mocani, nanging Ni Madé Poerni tan wénten njak. Doeaning sapoenika réhing spoen kadoek latjoer, banggajang pisan, tan gingsir ipoen boeat patjang mikoekoehin kalatjoeranipoen nggih raraman Ni Madé Poerniné, soekat poenika raris tan djoari malih nelokin pianak kalih mantoe, santoekan oening ring sikian toca djelegan kewanten, boeat ring papineh alitan ring raré. Sapoenika indikipoené raraman Ni Kiadé Poerniné, docaning ipoe: tan oening ring déwek madrebé tjoetjoe toer ngantos kelih, ngalantoer tan oening ipoené ring pianak sampoen padem. Asapoenika indikipone Mén Soedana poenika. Inggih mangkin Mén Soedana poenika sampoen padem, matinggalan pianak moeam asiki, poenika mawasta I Soedana, kaempoe antoek raramanipoené moeani kéwanten. Pan Soedana poenika kantoen manggeh indik kamomoan manahipoené, marep ring anak loeh, Sané mangkin taler ipoen ngrereh patjang timpal, waoe loematja-latja, doeaning wénten raraosan kapiarsa, sakadi pangendag rentjanané poeniki. Sané ngraos poenika tan lian Mén Tirta sareng Pan Soedana. Mén Tirta poenike taler baloe, toer ngempoe pianak loeh adiri, sané kawastanin Ni Tirta. Doeaning ipoen mriki ka oemah Pan Soedanané, wantah pisadianipoen patjang noembas daoen pisang anggén ipoen madolan, sawiréh gaginan Men Tirtané goemanti ngadol adjengan semeng2 ring tenten pradésaniponé. Pan Soedana sada sring mapangedihen ring Mén Tirta, boeat tan lian patjang kanggén timpal, kadjak matak ala-ajoe, soeka ping kalih doehka, salaminipoen sami maoerip. Poenika doeaning ipoen masaoer:

— ,,Jén toeah beli njak ngisinin sapangedihan tiangé kajang kawekas-wekas, tiang njak lakar ngidepang sapakon beliné ring tiang.”

— ,,Ento sing kené Loeh, jan soeba mirib ada sig oekoedan beliné wawidén Loehé, toer jéning soeba beneh pineh beli, boeina jen? kasidan ban beli mangedoh beli toeara nagingin pamidin Loché. Apa krana kéto, dong ké bes boeat pesan njet beliné ngoeloengang tresna madan, moelihé tekéning oekoedan Loehé. Soeba dja beli kéné latjcer. Jen boeat djoemah dini, djati pesan [ 10 ] toesing ada apa, oendoek brana kasoegihan. Nanging jan soeba beli sarat, ngabén san dani, sida dogén ban beli. boeina sing dja kanti aboelan maklonné, beli njaratang ngalih pipis paingenan mabedik tigang tali ringgit. Djet amoen apa sengkan gelah anaké, loewih matali lelipi san, kéwala beli teka ngalih, pedas baanga. Jan boeat ané lakar daar wiadin blandjaang. ah élah eda Loeh njebetang oendoek ento!”

— ,,Ban ento dja beli, bablandjaan toewin ané lakar daar, tiang sing dja ngépoetang totonan. Wiréh tiang mawak manoesa, mirib dja bisa masih tiang ngitoengin déwek. njaratang apang mangdé i raga toeloes. Sing dja nto apa beli, ané edihang tiang tekén oekoedan beliné.”

— ,,Men, apa ané saratang Loeh tekén beli, dong laoet tjritajang. jan kapo kasidan apa ban beli jana toesing. Ento sing énggal dadi karwan kan Loeh. njidranin boeat tresnan beliné tekén eekoedan Loehé!”

— ,.Kéné ini pamidin tiangé tekén beli. Boeatné beli masa trataoe tekén oekoedan tiangé. djelema loeh toer tan pakedjang kedjang, rasajang tiang déwék tiangé tiwas dongkang, kadirasa don koeping tra gelahang. Jadiapin kéto, apang masih beli inget tekén oekoedan tiangé, patoeh boeka beliné mawak manoesa. Kawekas-wekas apang eda ké anaké boeka beli tandroeh tekén oekoedan tiangé, senggoeh beli anaké boeka tiang kebo sampi, sato oeboehan ané masoekoe ro. Di kénkéné papineh beliné kéto, dong di kalaning pelih tiangé mawetoe beli brangti toer nigtig. maabet beli tjara nigtig boeren oeboeban. Ento sing dja beneh kéto, anak ada toeah raos panglémék papatoetan, ané madan ngetoes ati ngranajang matambeh boeat sih saloeloet pitresnané. Ento ané prihang tiang. salamin beli tiang idoep toer mabesikan nama ala-ajoe moeah soeka — doehka boeka pamidin beliné. Boeina apang beli satinoet salami-laminé tekéning pakenehan tiangé, Ranging ké ané madasar patoet.”

— ,,Ah, jan akéto dogén pangawidin Loehé, élah ban beli ngisinin. wirèh sing dja maroeat boeka i apa.”

— Oeh beli, né ada boein abesik pangedihan tiangé tekéning beli, boeatné ija anaké tjrik pianak tiangé. apang beli soeka nganggon ija pianak toer miara ija kadi patoetné apang eda mabina-binajan keneh beliné mapianak tekén i tjening maka dadoea. [ 11 ]Jén moenggoehing oekoedan tiangé pasrahang tiang tekèn beli, kena beli nresnain ngasihin toer miara kadi tingkah anak mapoemahan ané patoet, eda beli klèsa ngamong ala-ajoen isin oemahé ené. Amon to pragat pangawidin tiangé, apang misi ban beli ento makedjang.”

— ,,.Doeh Loeh. sing ko amoen apa boeatnané pangawidin Loehé tekèn beli, dangan pesan ban beli ngenehang toer ngalaksanain, sida pesan amoen pangawidin Loehé kéto. Nah, djalan soeba laoetang. patemoené mabesikan dadi djelema!"

— Sing kéné beli, jén boeat matemoené, sing dja abot akoeda, Dong pasadja. jadin lompang beliné. ento enoe tan patali. wiréh tiang ningeh satoean anak bisa-bisa tan padosa reké anaké ngalinjokin anak loeh jadin satroe. Wirèh tiang anak loeh. sing ké beli linjok njen tekén pasaoebaja. apan pasoebajané tan pagegem saksi wiadin tali. Réhné anaké boeka beli misi boeka salokan goeminé tegal toeh maboedi jéh. dadi sasida-sidajan ban beli ngakonin apang mangdé mapikolih."

— ,,Jéh Loeh, ngoeda sanget pesan panoegan Loehé, tekén kangamparan pitresnan beliné, moelihé tekéning oekoedan Loehé. Ne djani kénkén. idep Loeh mapasaksi, ‘boeat masoempah ngadjak beli. nah! Didja njet Loehé ‘njoempahin beli. djalan!”

— ,,Ento sing kéné beli, isina sara beli ngawénin totonan. kénkèn dja benehné, apang kalamakané anaké boeka tiang, pasadja ngoegoe pasoebajan beliné."

— ,,Nah, jana kéto, pragatang soeba raosé. né boein mani tengah lemengé beli masaksiang déwék di poera désa. Nanging Loeh ngaénang oepakara babantenné. Moenggoehing praben tekedang ka sasari beli mesoeang ento."

Asapoenika poepoet baos pasengkétan sang kalih poenika. Bendjangannè. wiakti Pan Soedana sareng Mén Tirta raoeh ka poera désa tengah wenginé. sawiréh pamarginipoené sasiliban. Katjrit. sampoen reké poepoet ipoen maatoer njawang, daging atoeripoené sakadi pangawidin Mén Tirta poenika. Saboedalipoené saking poera, ngraris ipoen singgah ka oemah Mén Tirtané, patjang ngambil Ni Tirta kadjak ka oemah Mén Tirtané. patjang ngambil Ni Tirta kadjak ka oemah Pan Soedanané Tan kotjap wengi poenika. katjrita béndjangné semengan. ring sampoenipoen sami bangoen. Pan Soedana Mén Tirta, kalih pianak-pianakipoené maka kalih. I Soedana angob pisan ngantenang Ni Tirta, irika [ 12 ]sareng waoe bangoen saking pasaréanipoené. Raris ipoen nampekin bapanné, doek poenika sedek masarengan ring Mén Tirta ring baléné bedlod, pinoedjoe sami madaar basé. Ni Tirta taler njrigdjig tedoen ring nataré, toemoeli moenggahan ring baléné bedlod, taler ngoengsi méménipoen. Anaké alit-alit matlektek matjeeng, nanging sami tan wenten sané ngamedalang raos. Sada soewé ipoen asapoenika, raris I Soedana ngraos ring bapanipoené, sambil ipoen njalélég matjlikoean, oelaté kadi édalam ipoen nakènang indik poenika.

— ,,Pa, Loeh Mas, — Loeh Mas poenika Ni Tirta kapangkoesin asapoenika, santoekan ipoen mapamoeloe poetih gading sakadi mas, poenika doeaning timpal-timpalipoené kelih-kelihan mangkoesin ipoen Ni Loeh Mas, — sangkal ija dini toembén bareng masaré?”

— ,,Bapa dja ngadjak ija mai, ija idih bapa tekèn mèmènné, apang ada adjak tjai malali. Adjak njen ija bareng-bareng, anggon ija njama, eda gèndahanga, nah!”

— ,,Kajang mémé ko bareng masih dini ngempoe ija, ngempoe tjening, ngidihin tjening nasi selid sandja.”

— ,,Tra ja tiang ngelah nasi mé, tiang tiwas jana. Padi sing tiang ngelah, pis sing masih, apa men anggon meli baas. Bapan tiang nak ija sing njak-njak magaé, malali gèn ija, ken matadjèn.”

— ,,O, sing kéné to tjening, ané maloe sadja pesan ija sing dja njak magarapan, réhné patalané mémén tjening, bisa ngalih padi ngalih pipis. Né djani ija nagih kéto, apa lakar baanga tjening, mémé, ené boein adin tjeningé. Né djani mémé dja ngaden, ija toesing kakéto boein boeka solahné ané soeba-soeba.”

— ,,Njak dja ija kéto, tara ké. Di singé émé gén dja toejoeh, boeka émén tiangé pidan. Sai men jja ngeling peteng-petengné.”

— ,,Jén mémé dongén toendéna toejoeh, sing dja méme meioeitang, wireh mémé toeara mampoeh kaloedin toesing bisa.”

— ,,Ni Loeh, anak matjakli dja nemina pianakné. Ento ija goegoe.”

— ,,Jèh beli, dadi tra nemin, tra goegoe teka ija. To kènkèn pineh beli raos i tjeningé, pelih?” — Njeeng ipoen waoe sapoenikajanga.”

— .,Toesing dja beli ngadèn pelih, anak beneh dja raosné ento.”

— ,,Nah, soeba ja kéto, pamekasné sing beli diani ngelah