Gaguritan I Belog

Saking Wikisource

Deskripsi[uah]

Bahasa Indonesia[uah]

Gĕguritan adalah sebuah bentuk puisi tembang dalam bahasa sehari-hari. Gĕguritan I Bĕlog menceritakan tentang kehidupan I Bĕlog dengan keluarganya. Ayahnya bernama Pan Mandĕl, ibunya bernama Men Mandĕl dan adiknya bernama I Mandĕl. Mereka hidup dalam kemiskinan dan serba kekurangan. I Bĕlog bekerja di rumah Jro Rangda Nyoman. Pada suatu hari I Bĕlog menipu Jro Rangda Nyoman dengan menyamar menjadi Dewa dan menyuruh agar Jro Rangda Nyoman untuk menikah dengan I Bĕlog supaya padinya tidak gagal panen.

Bahasa Inggris[uah]

Gĕguritan is a form of metered poem in vernacular language. Gĕguritan I Bĕlog tells the story of I Bĕlog and his family, consisted of his father Pan Mandĕl, his mother Men Mandĕl, an his sibling I Mandĕl. The family lived in poverty, and I Bĕlog worked in the house of Jro Rangda Nyoman. One day, I Bĕlog was able to trick Jro Rangda Nyoman by disguising himself into an apparition of God, telling Jro Rangda to marry I Bĕlog to prevent harvest failure.

Naskah[uah]

[ 1 ][Judul: GAGURITAN I BELOG. I/G
Pnj. 40 cm.Lb.3,5 cm. Jl.21 lb.
Asal: Pekandelan, Klk.
PERPUSTAKAAN
KTR.DOKBUD BALI
PROP. BALI
G/VIII/2/DOKBUD]
[1 1A]
[G/VIII/2
Judul: GAGURITAN I BELOG. I/G
Pnj. 40 cm.Lb.3,5 cm. Jl.21 lb.
Asal: Pekandelan, Klk.] [ 2 ][1 1B]
1
||0||pupuḥdūŕmma||0||hadakatutūransatwababoṅeṅan·,kaṅgonsĕṅgakkagurit·,dibañjaŕpahumahan·,kocapañjĕroraṅdañoman·,kasugi-
hanetankosiḥ,sisanprabiya,tatiṅgalañjĕromwani.tundayanepanmandĕlnimakur̥ban·,pihanakeyadadwaŋdihi,hibĕlogwayahan·,bawumaramĕnĕktru-
ṇa,hadineyimandĕlcĕnik·,nanaṅĕbasliwat·maywabukajani.saṅkanhala-mahutaŋbānemotaḥṅamaḥ,tanidusinñakahirid·,panmandĕlnuhutaŋ,buwattr̥ĕṣṇanñane-
maṅlaḥ,somaḥnumanakañcĕnik·,makareñcoṅan·,saṅkanbar̥ŋmanuṅgonin·.tanpapiliḥgaweneyabot:hadaṅan·,memāhenmandĕlmaṅrihinin·,milihinmati
[2 2A]
las·,yentundenyatuwaḥmajalan·,sambilaṅamaṅamikmik·,panmandĕlya,masabĕnĕḥmaṅlemekin·.saṅkanpiyanakehibĕlogkasĕrahaŋ,bānmahutaŋmatuṅguhi
nhajaksakur̥ṇan·,manabuhinpahutaṅan·,bānlacuretwaragigis·,tūŕ-mamadat·,maṅuluriñcarathani.panmandĕlhhalustwarabiṣamacara,ṅal̥k:hatimañahutin·,
menmandĕlmaṅopak·,panmandĕlñaruwaŋ,jĕmakpiyanakekahabin·,lantas·haṅucap·,manimanimaninpipi.dhūḥmiraḥbapatwaralenmañaŋcaŋ,ᵒurip:hibapanecahi,kaliḥ
heṅgaleṅgal·,paŋmabahantuwuḥdawa,tutūtbadaḥṅidhĕpmuñi,dakagĕriṅan·,dumadakaŋsihinwidhi.l̥gahatinbapaneṅuwuhinhutaŋ,memenmandĕlmañahutin·,subajajwa [ 3 ][2 2B]
2
pelag·,cahimandĕldaṅidhĕpaŋ,muñinjal̥makabilbil·,masabuhuṅan·,memetwaramanĕbusin·.panmandĕlkĕñĕmanup:hupaŋṅĕṇdhiṅaŋ,subasuweyamatiptip·,lanta-
spĕdhĕmaṅa,dihayunanesūŕyyasuba,siṅitkĕtuṅanmamuñi,panmandĕlya,tuwaraṅamaḥhuliŋnuni.pĕsulantasñaruwaŋbasaṅelayaḥ,mlalilalikĕlodkaṅin·,tu-
siṅadahunuhan·,hanakeṅĕbetkasela,ditĕgalekĕlodkaṅin·,la-ntasyaṅalap·,pakukĕdisenelikiŋ.menmandĕl· luwasmaṅuñakapisaga,lajupiya-
nakebĕlasin·,siŋjalanmapĕta,muñinehĕmpukgĕtiṅaŋ,hanakbiṣamaṅeñorin·,haṅgoñtalaran·,ñiliḥbahassasahi.saliyunhanakedibañjaŕpahuma
[3 3A]
n·,subapadhakasilihin·,bahasmahandibañjaŕ,hanakemahutaṅaŋ,hacehĕŋhacahubiliḥ,haparapatan·,mawuwuhanhadhĕṅkilik·.janisubayapadhamaṅraṣataṅaŕ
,hanakebakalṅanĕmin·,muñinebaslompaŋ,toŋtahenñamayaḥhutaŋ,kewalahiṅĕtmañiliḥ,ñentuwaḥl̥ga,sahisilihinliñokin·.hapisanpindo
tĕnmasiḥmamahaŋ,padhaholasñĕmpolihin·,bĕlaskikilmahutaŋ,bukatoŋtahenpasaja,muñinehacĕpokcĕrik·,naḥsubapapak·,janitahenkĕnala-
tiḥ.malipĕtanmuliḥtulusmañĕṅisaŋ,piyanakñanemaṅĕliŋ,saṅkilkĕñĕlbĕdak·,diyayunaneyahuyaŋ,laṅsaŕloṅsoŕhĕṅkak:hĕṅkik·,tūŕlimareṅgaḥ,batisña [ 4 ][3 3B]
3
nekĕñjiŕkĕñjiŕ.janisahup:habinpiyanakediman·,lantasjanipañoñohin·,sok:hadakĕñotaŋ,yeḥñoñonekĕñĕdkĕñĕd·,bahanetwa-
rakĕnanasi,ᵒuliŋsĕmĕṅan·,mabuwatyatwarahajin·.hanakecĕrikmatĕpĕtĕpĕtiṅhawak·,maṅolasolasaṅhati,siṅadamabahan·,maṅidihaŋkapisaga,-
kikitkikitkajaṅkahin·,nasikasela,makati9tbahaniñcid·.matuwuḥbahuduwaŋhotonhatĕṅaḥ,gobanñaneprabali,yandipaṅipiyan·,jronesedha
mañjadma,dibibihepantĕskumis·,ᵒulatmañupak·,himandĕljanihadanin·.janisūŕyyatissubaṅaliṅsiraŋ,haṅinetarikṅasiŕsiŕ,menmandĕlkajĕrowan·,ku-
[4 4A]
maḥjĕroraṅdañoman·,sambilaŋñiṅhalhicĕniŋ,marayatĕkĕd·,ditu-yamasĕmujĕṅis·.pamĕkĕledanejĕroraṅdañoman·,hadatuwonyamajiñjin·,
mahiᵒulidijaba,menmandĕltwaramaṅĕnaḥ,hadasubaᵒuliŋhibi,toŋtakonaŋhibĕlogtwaramuliḥ.sahikolakadojanipalelenaŋ,bahanetwarajĕnĕ
kdini,ñakutajal̥ma,kolaṅraṣatoŋkodagan·,subasahilemekin·,gawokkola,piyanakṣiganeṅambulin·.sigakotiṇdhiḥpaṅubhayanesuba,
nemuṅgwiŋtulispakeliŋ,hĕntonehiṅĕtaŋ,tuṅgunñatuwaḥsĕpa,yenhadakaluṅhapati,bañasiga,kagugubar̥ŋpañcĕniŋ.kolahĕñakyansigabukanesuba, [ 5 ][4 4B]
4
sakur̥ṇanmanuṅgonin·,menmandĕlmaśabda,gustitiyaŋnunashiccha,hantosmaṅkinbuwinhawahi,yantoŋtĕka,tiyaŋl̥gamaliḥhirid·.naḥlamunbukaketoko
laṅidhĕpaŋ,muñinsiganenejani,ṅantosbuwinhadinā,ᵒulatbastoŋpĕsanmabahan·,yansigamataṅgĕḥmani,makasañja,kolasubaṅadyanin·.diṅĕḥkola
nehinunisigaṅudiyaŋ,sadamaṅadeyaŋmuñi,hapakahibukaŋ,twaranawaŋhibatuwa,hapanekapar̥butin·,matarayuhan·,bukapĕkĕneñañjahin·.menma
ndĕlmĕdekṅĕnaḥgiginelaṅaḥ,mahoŋhisitemagĕñi,bibiḥpaṅoreṅan·,mañĕbaklayahebĕlaŋ,maṅilagilaṅhati,bĕṅuhĕṅkaḥhanakta-
[5 5A]
mpi.dhūḥgustitiyaŋnunaspaṅampurayaŋ,sapidukanemaṅkin·,tiyaŋmaṅatūraŋ,hapaŋjĕronemaṅkinwikan·,salaḥbĕnĕhetodyanin·,pātūtketiyaŋbatba
taŋṅamayussahi.ᵒulattiyaŋbekenanbarabasaṅan·,maṅulahaŋhawaksahi,basdĕmĕnmahutaŋ,liyusiŋjalanjalan·,sakewalamaṅlĕmĕsin·,tuwaranawaŋ,ṅudamilumiluga
ti.l̥ñĕmmaṅadesĕm·jroraṅdamir̥ṅaŋ,mahanmuñinehĕmpuktiṅliḥ,grapiyakeñeŋceŋbĕlaḥ,bahanpahiteliwatsubal·,sĕmbadankolahabĕsik·,l̥pasesu-
ba.janidabuwinmaṅugonin·.hĕntokudiyaŋtwarakolamañalahaŋ,sigakolamaṅraṣanin·,jalanemacara,twaramaṅituṅaŋhapa,bukapĕgatprajani,hiṅĕteñanan·,- [ 6 ][5 5B]
5
dipĕdhĕmanemaṅĕliŋ.menmandĕlmasawuttawatsapunika,joḥparaketiyaŋsĕdahiḥ,dihastunpacaŋbuñcal·,jĕnĕŋᵒulidihabulan·,bukatwaranawaŋhipit·,mĕdhĕmbar̥ŋ,ba-
ṅunsahipadharajin·.kraṣabahantiyaṅetanibhagya,tiwasdahakehatĕbiḥ,twarahaṅgontiyaŋ,majalanbabelayanbāntuwak:habĕruksahi,lawaŕkuwaḥ,nasinñanesa-
daputiḥ.diṅūniduktiyaṅenupaṅantenan·,bukatwarakobuwinhaliḥ,yantakontakonaŋ,sukanemakur̥ṇan·,bukatwaral̥t:hawahi,nehabulan·,hadapiŋsatusmasa-
lin·.pamĕkĕledanejĕroraṅdahidha,subahĕdaliyumuñi,tuwaseigabobab·,mahiribbaskal̥bihan·,bahansigamaṅĕtekin·,menmandĕlya,mapatagondoŋpra
[6 6A]
jani.gabuwinahapaŋtiyaŋbhūthadamaṅrowaŋ,bahantiyaŋṅatūraŋmaṅkin·,lamunhadayal̥wihan·,hantuktiyaŋmaṅituṅaŋ,nel̥mahetwarahajin·,pradenekuwaṅan·,kaget·
pindonehasĕlid·.kolatwaragawok·kĕmamuliḥheṅgal·,majalanhajak:hicĕnik·,kĕmabahaŋnasinña,ditudipawonyajuwaŋ,disoknasinebadaṅin·,ṅgiḥ
sandikan·,gustitiyaŋnunaspamit·.wawumuliḥmenmandĕl·hibĕlogtĕka,-manĕlokinhulikaṅin·,pamĕkĕlmañapa,cahibĕlog:hulidija,twaramuliḥᵒulihibi,-
taniṅamaḥ,nasinnanisubapasil·.memennanibawusanyamulihaŋ,yadiniᵒuliŋhinuni,yasalahaŋkola,bañcahinetwaratĕka,subabahaŋkolanasi,liyupĕsan·,du- [ 7 ][6 6B]
6
waŋpadhatunedini.hibĕlogyamakĕnĕḥṅaliḥpawekan·,lantasyamañawuti,sadamañĕṅisaŋ,tiyaŋtĕkaᵒulidiᵒuma,hinuniṅaŕwwanaŋpadi,hanesuba,padhatarikma
luspusin·.kĕtañjakanegiliŋmahikuḥlubak·,wawuhĕmbudmaluspusin·,pabalihintiyaŋ,tĕkapuyuŋmakĕjaŋ,paditahunpadihiñjin·,miwaḥkĕtanlabakanepuyuŋ
sami.hadahalapansatakmakahulihan·,papakmakĕjaŋtoŋdadi,pupuᵒulihanña,ᵒulat:hadayababedan·,siŋñahadadewaśakti,lajuṅalebaŋ,balaŋsaṅiteṅĕmpoki
n·.gustitiyaŋṅiṅanin·yantiyaŋmaṅraṣayaŋ,piliḥkapātūtmaŕginin·,tiyaŋni-ṅĕḥhoŕttha,muñinhanakedijalan·,kocap:hadadewaśakti,dipahumandicĕṅko
[7 7A]
kebadaṅin·.pamĕkĕledanejĕroraṅdañoman·,makĕsyabyabu-kahiyis·,hantukñaniṅĕhaŋ,bahanpadinerusak·,naḥtokenkenbahannani,
kālaṅidhĕpaŋ,janisapaṅraṣannani.yenpaṅraṣantiyaŋmanipasĕmĕṅan·,ñandaŋjronemabhakti,maṅatūraŋcanaŋ,hapaŋmar̥kpadidiyan·,yenmājakandewakoliḥ,
twaraṅĕnaḥ,yanhadabar̥ŋnutūtin·.dumadaksadyanegustikapintonan·,sapaṅandikanehiriŋ,ñakahabotdaṅan·,sāmpunaŋjĕronetulak·,tiyaŋñāṅgu
paŋñandaṅin·,lamunsadiya,padipuyuŋdadijĕliḥ.rarismarantananriŋhidabha-ṭāra,paŋkĕdatciciṅecĕnik·,maral̥kadbuta,dumadaklamunyasadiya,mabahanpadi [ 8 ][7 7B]
7
nejĕliḥ,haṅgonpaṅijĕŋ,hapaŋhadaṅoṅkoŋmaliṅ·.naḥkolamanipasĕ-mĕṅan·,dumadakaŋsadyahasiḥ,bhaṭāranemĕdal·,maṅasuŋwaranugraha,kolaña
wuhaŋsasaṅi,maṅatūraŋ,pĕnĕkkatimunguliŋ.nadimĕdhĕmhĕdaluwaskapisaga,kolanijumaḥtoṅosin·,hdajamaṅandayaŋ,bukanenesubasuba,dukenu
pamĕkĕlnani,masādahapa,janikagetsiŋñasiŋ.pisaganelimaŋdihiba-śculika,pakṣanñamaṅwiraṅin·,koladipĕdhĕman·,hanedibañjaŕkĕlodan·,hati
nñamamudhuḥsahi,ᵒulatsaja,hajakbar̥ŋnumilihin·.hatūtbahankolane-bar̥ŋmatuṅgalan·,dayanñanemituŋmidik·,bar̥ŋmasakaya,prayanñanehituṅan·,
[8 8A]
jal̥mabāshirihati,maliŋpapal·,twaraṅituṅaŋsoŕsiṅgiḥ.hĕntonenesahikĕnĕhaŋtatasaŋ,taṅaŕsiŋlakunñahintip·,hĕntol̥maḥl̥mĕŋyenñamahima-
ñañoraḥ,batuhaṅgonmanimpugin·,ᵒulijumahan·,hapaṅayatakutmahi.janikĕmababikapawonmaṅamaḥ,halihaŋhawakenasi,juwaŋhahamahan·,-
bukahanehibipuwan·,twarakolamanitenin·,naniṅamaḥ,kikitliyuhĕdabraṅti.hibĕlogmasawutsāmpunsapunika,twaratiyaŋmaṅlenin·,bikasha
nesuba,dukehaŕnupajĕnĕṅan·,jĕrowayahanetiṇdhiḥ,tiyaŋmamañcak·,danekalintaṅanhasiḥ.tuhutanibhagyanhiyaṅeṅawula,janilamundanegusti,manhu [ 9 ][8 8B]
8
rusaŋka,hasiḥmamañcakaŋtiyaŋ,tanhuruŋmasiḥmamĕsik·,tarahada,nimpalincĕkeḥneṅuṅsi.nijroraṅdañomankĕñĕmmaniṅĕhaŋ,pamuñinñanemamuṅi
l·,naḥndenyahantosaŋjwadamuhetĕṅahina,siŋñahadahanakdini,hĕnuhaṅluhan·,kolawadikaṅanani.katuṅkulmapĕtakagetsubasañja,ṅaroro
kaŋmatanhaᵒi,tankocapansuba,hibĕlogyasuhudṅamaḥ,lantasñamuliḥmapamit·,hanebeñjaŋ,tiyaŋmamĕdhĕkmariki.panmandĕlkocapsubayatĕkĕd:humaḥ,
mañabityapakukĕdis·,maṅadutkasela,manikulyasahaŋpapaḥ,kapawonṅĕndihaŋhapi,lantasñakan·,bahasenuhacĕṅkilik·.nuṅguhaŋpayukjakanñaḥcaḥka
[9 9A]
sela,ñawisaŋtimpalnasi,sambĕltanpabawaŋ,lantasyamamulaŋbasa,subayajaninitisin·,mawoŋcacaḥ,bankaselanehinuni.nejanibahasehĕnumaṅiyasaŋ,
bepakusubamakĕsit·,kĕsitanepragat·,māsĕmtuwukmahiyisan·,ma-ṅikiḥkampadepiyiŋ,haṅgonṅurub·,subapragatyamasagi.panmandĕlmaṅawukinme-
menhibarak·,mahimadhaharanñahi,maworankasela,hapaṅadadihago-ran·,kĕnahanemañoñohin·,menmandĕlya,macaratwarañawutin·.hibĕ
logtĕkanĕlok:hulidiwaṅan·,memenñanemañapatin·,nekocahitĕka,luwashulidijabusan·,twaraṅĕnaḥᵒuliŋhibi,memejumah·,hĕmpĕŋmaniṅĕhaŋmuñi. [ 10 ][9 9B]
9
pamĕkĕledukaṅonkonmalelenaŋ,memetaṅgĕḥbuwinmani,hawahimakasañja,yeniŋcahitwaratĕka,memekĕmamanuṅgonin·,tĕkakewĕḥ,hibukme
mebahañcahi.hibĕlogmasahutlantasyaṅawadha,ñensudimaṅĕnĕmin·,pitranekasasaŕ,mahituhunmañjanma,ṅĕnahaŋgobanehaśri,bokebawakgiliŋbukaᵒumpa-
gampig·.matadil̥ŋmanĕliklantas·ṅelohaŋ,halisṅamacanñĕr̥miŋ,gidha-tbaruntukan·,pipisadatalutuhan·,kupiŋsindukjagutpaṅi,cuṅuḥlantaŋ,pĕlismatane
mandisdis·.nahepaguṇanesokkĕmaṅamaḥdowaŋ,mayuseliwat·bluliŋ,twa-ranawaŋjĕṅaḥ,siŋjalanmañwaŋhutaŋ,hutaṅesayanmacicil·,buwipidan·,buwinmataṅulit:ha
[10 10A]
ṅkiḥ.menmandĕljĕṅaḥṅĕliŋmañĕlsĕlhawak·,lantasmañiṅalhicĕniŋmĕdhĕmkaluwanan·,macarayanigtig:hawak·,kapĕdpĕdaŋheṅgalmati,ᵒulatmaṅraṣa,janiyatumbe-
nmaṅliŋ.padal̥mmemeñcahiᵒulisĕmĕṅan·,toṅadayakĕnanasi,janisubasañja,bapasubasuwudñakan·,bahasenuhacĕṅkilik·,mahaworan·,ᵒunuhankase-
laciciḥ.tañjenbapamemeñcahimadhaharan·,twarahadakaŕwwanmuñi,ñagjagṅajĕṅisaŋ,nehinunipasĕmĕṅan·,salaḥbapaṅalemekin·,yamacara,mamatbat·- [ 11 ][10 10B]
10
tūŕmaṅĕmĕdin·.hibĕlogmasawutbasbapamaṅal̥maŋ,sayaṅaŋyatanihasiḥ,jal̥manebobab·,hĕnĕminbuwinhabulan·,panmandĕlbukamaṅĕliŋmuñitĕṅaḥ,ma
hiribyatakutbani.memeñcahitwarabapanr̥ĕṣṇayaŋ,himandĕlyabasnucĕrik·,buwinhondenmabĕlas·,hĕntonemakadabapa,hiṅĕtmakĕsyabdihati,bukatiṅkad·,
manaṅaŕsinmemencahi.tidoŋkoyalampusmaṅlaluwaŋhawak·,padal̥mkahadiñcahi,dumadakaŋsadiya,hidupetwarañiñiṅan·,dayaninbapatwaḥdadi,pantĕsba
kal·,pradataliyatecririŋ.hibĕlogkĕdekbasbapacalulukan·,tr̥ĕṣṇanetanihasin·,jalĕmanebobab·,hiyatuwaḥsubaṅamaḥ,pamĕkĕleṅicchennasi,bapa
[11 11A]
daṅĕloŋ,sahipatakutmamamdhi.janisubapĕtĕŋmasanṅĕñitdamaŕ,panmandĕlmaṅuṅkabsagi,suwudemaṅamaḥ,hibĕlogyamamĕsuwaŋ,dimaŕgginegĕṇdhaŋgĕṇdhiŋ,nujugalaŋ,bu
lanpūŕṇnamabuwinmani.panmandĕlmalyananñapuhinpĕdhĕman·,hanedisisikaṅi-n·,menmandĕlditĕṅaḥ,mār̥pkawuḥyanuptupaŋ,piyanakesuwudmaṅĕliŋ,panmandĕlyamĕdhĕ
myasadamañjuḥjit·.subahinuniyaṅamatiyaŋdamaŕ,padhayatwaramamuñi,pul̥smaṅaramaŋ,hadadwaŋpanalikan·,tuktukkuputiḥmamuñi,lañcĕgiṅan·,padhayasaliŋsa-
mbuṅin·.panmandĕltaṅkĕjutbaṅunmagasgasan·,dadiyabukadundunin·,hatikasĕmaran·,bukahadanemakada,kamulanemaṅĕndusin·,bukabiyulan·,maṅlulukṣadamabĕ [ 12 ][11 11B]
11
ṅkil·.panmandĕlmamĕswaŋdayadadakan·,mapiyamaṅlemekin·,twaranawuhi-ba,subatuwapuwikaṅa,hapahalihaŋpandukin·,lantasmahan·,yamapihaṅampogampo
gin·.menmandĕlmaniṅĕḥhatinemakĕsyab·,mabadiŋyamahĕpkaṅin·,muñineṅetgetaŋ,lamunhibadajajwa,socapanbuwinagĕnit·,hĕñenjuga,mamitr̥ĕtĕ
kenbabahi.lamuntopamĕkĕlehiyandelekaŋ,sayaŋᵒulikalijani,hĕñenmamuwikaŋ,ntoṅudayasalahaŋ,hipidantahenmanampik·,dijaṅuña,masiḥsahi-
kahĕnĕmin·.panmandĕltansaḥyakĕdekdihatinña,bahanmahanṅaririhin·,sawireḥtanmraṣa,nejanisumiṅkinkĕna,buṅutelawutmamuñi,lamunhĕl̥k·,kahijanimaṅatĕ
[12 12A]
hin·,sasĕmpneluḥmwanipadhañupak·,padhatahutĕkenwaṅsit·,bika-senesuba,padhariŋhanacaraka,padhajayaluḥmuwani,hiṅgillabak·,padhayaṅlĕgaya
ṅhati.nejanisubayalalinhatĕṅaḥl̥mĕŋ,kocaphibĕlogṅĕndusin·,ᵒulipasĕlidan·,subayamabahandaya,bakalpĕsuwaṅamani,ndadidewa,nedicaṅkoho
kbadaṅin·.janikocapandanejĕroraṅdañoman·,tĕṅkĕjutbaṅunmaṅipi,kahar̥priŋtruṇa,bagustĕkamrakoṣa,maṅebegyamaṅluslusin·,sabukkambĕn·,malahib:haka
ronhupiḥ.kagetdadilalipisĕlanhalutan·,manujaḥyamaṅlilit·,tankĕjutmakĕsyab·,ṅĕdusinyakapupuṅan·,katuluŋtuluŋmaṅĕliŋ,baṅunnarajaŋ,padmandĕldundu [ 13 ][12 12B]
12
nmañcĕniŋ.panmandĕltaṅkĕjutbĕṅoŋmaṅr̥ĕpata,menmandĕldundunburi,sambilaŋmañiṅal·,menmandĕlmaseṅkodan·,sabukekĕlesmapahid·,makawukan·,manogtogka
rimajiñjin·.panmandĕlmasawut:hulijumahan·,lantasmaṅorahaŋṅipi,yagebetaruṇa,kalilitnanipislan·,tūŕlantaskolamaṅĕliŋ,dipaṅipiyan·,memenmandĕlñawu
tin·.yenkojaranepunikadahatmĕlaḥmaṅipililitnanipi,twaḥdoyanda-mpukan·,yenmār̥priŋtaruṇa,kojaranhidewahasiḥ,kĕdekbar̥ŋ,diwaṅañjumahankori.
katuṅkulmapĕtajanisubal̥maḥ,tūŕmatejagalaŋkaṅin·,panmandĕlmaśabda,dini-jwañahijumaḥ,nirakamĕlmanodihin·,lantaspĕswan·,ṅabawumbalkamĕlkaṅin·,makro
[13 13A],
tkorinejroraṅdanemĕdal·,tumulidanemajiñjin·,hibĕlogyakija,memenmandĕlmamajaraŋ,hibisañjaᵒulisĕlid·,sāmpunluwas·,toŋdadiyagle
mekin·.hibĕlogmanĕlok:hikapasĕmĕṅan·,pamĕkĕlemañapatin·,ṅorahaŋhipiyan·,nanitwarahadajumaḥ,kolagĕl̥ḥnehituni,lantaskĕñĕm·,hi-
bĕlogmalakusisip·.naḥketonanisigamenmandĕljumaḥ,bar̥ŋṅijĕṅindini,ñakanpasĕlidan·,jukutkeloŕpepelablab·,kolaluwasmabhabhakti,jumaḥ-
dewa,nedicĕṅkohokbadaṅin·.menmandĕlwushanampisapaṅandika,pamĕkĕ-lenenejani,makireluwanan·,makakosokmawawida,masisigmambuḥmabr̥ĕṣiḥ,su- [ 14 ][13 13B]
bawusan·,masirammasalintapiḥ.mĕseḥkambĕntĕbĕkbarakwawukĕbaḥ,gagrusanñaneñalig·,ñalaŋmaṅarañab·,mahantĕŋyakaṣalaṅaḥ,matĕṅkaluŋbatikbali,sabu
kgadhaŋ,pusuṅanesoblomiriŋ.yenwaswasdigobatwaḥsĕdhĕŋgawokaŋ,sĕl̥memasawaŋtaṅi,pamulunehalab·,mahiribdanenudĕha,mĕlahetuwaranaṇdhiṅi
n·,tuwuḥdawa,piniḥñomhadĕglaṅsiŋ.diwakulemahisibasetubuṅan·,bar̥ŋlanbuwaḥcaṅurip·,lenrakawoḥwohan·,matakĕpbahansahab:hĕntal·,ditĕ-
ṅaḥwañcimatulis·,ditusar̥ŋ,tĕkentiyuk:hanecĕrik·.mañuwunwakulma-jalanpasĕmĕṅan·,habĕlogmaṅlaṅkuṅin·,ṅambaḥsasunutan·,twarahadanakmanapĕtaŋ,su
[14 14A]
batĕkĕdditujani,ṅalapbuṅha,mañoṅkobaŋbokejĕriŋ.hahatiḥhahaneḥmabuṅhapucuklamba,muwasubamacolekin·,hadĕŋpayukjakan·,pamoŕlankuntitwa
raṅan·,yakahaṅgonmamarakin·,kirikanan·,makumisbānpamoŕputiḥ.danejĕroraṅdatankocapandijalan·,subamanuhunaŋkaṅin·,ditukadpatiŕthan·,la
ntasṅaliḥpalawa,maṅalapdonbiyugadhaŋ,subaliwat·,tukadlantasmĕnekka-ṅin·.hibĕlogmañogjogmasiladiluwanan·,nedibucukajakaṅin·,twarahanakwi
kan·,masaputpoleṅebarak·,madahiṅarañabmasandiŋ,tanhuniṅa,danejĕroraṅdahistrī.lantasnĕgakmatimpuḥṅahĕpanguwa,disuwudemabhakti,maṅatūraŋca- [ 15 ][14 14B]
canaŋ,saharakawoḥwohan·,buratwaṅil̥ṅawaṅi,hiṅgiḥdewa,śakti-mañĕnĕŋᵒiriki.titiyaŋmaṅatūraŋcanaŋhatagĕlan·,hapaŋsukamañĕnĕṅin·,titiyaŋ-
nunashiccha,yenpunapinemakada,padintitiyaṅembudsami,puyuŋsamyan·,tanhuruŋtityaŋmatiharig·,jumaḥmacihnaciciṅewahul̥kad·,twaramaṅĕnotlaṅit·
,ᵒulat:hadabhedha,titiyaŋnunashicchalugra,padinehapaṅajĕliḥ,ciciŋkĕdat·,titiyaŋñahuhaŋsasaṅi.wusmañinehapaŋtitiyaŋmaṅatūraŋ,papĕdĕkkatimunguliŋ
yantwarakapihalaŋ,lantasyabuwinmañumbaḥ,ñareresadañĕhĕbin·,pĕtĕŋdiguwa,nĕgaraŋmaṅliyatin·,mahiribdewanekĕnotkalimatmatan·,mataputiḥ-
[15 15A]
miribkumis·,hibĕlogmaṅraṣa,jĕjĕḥᵒulatyakatara,basmakĕlokasĕhĕbin·,ṅaliḥdaya,lantasyamaṅram·ṅgĕmin·.taṅkĕjutjĕroraṅdamaṅĕtoŕmamindaḥ
,titiyaŋmalakusisip·,manunaśampura,sāmpunaŋkadurusduka,tĕkenhibaluwatĕbiḥ,cĕr̥śabda,hibĕlog·ṅĕdehaŋmuñi.bukatlawahinmuñinemata
ṅuran·,subadañĕjĕhaŋhati,kĕmumuliḥheṅgalaŋ,hibĕlogyahaṅgo-somaḥ,hapaṅapadinejĕliḥ,ciciŋkĕdat·,subadajaliyumuñi.dewaratupurusmi-
yiksasuhunan·,titiyaŋsukawantaḥṅiriŋ,mañolcolmañumbaḥ,mapamitmuliḥhamaŋhamaŋ,mahulatyaṅamarasin·,wakulkĕcag·,bantĕnetwaramaparid·.bahanha- [ 16 ][15 15B]
tihibukmahudĕhan·,yenkataranetiṇdhihin·,paṅandikanhida,yanhibĕlog:haṅgonsomaḥ,ᵒulatbĕñatwaraheṣṭi,riŋsaŋsesa,yentulakinhaṅgonsisi-
p·.tankocapdijalanhibĕlogmaluwan·,dawuḥtukadyamasugimañjusmapĕniṅan·,mĕnekankawuḥmajalan·,hanakeliyuñapatin·,danedaha,ᵒulikayĕha
nbadaṅin·.bar̥ŋtuminepadhamakakĕdekan·,twaralenhaneguyonin·,ñapadhadijalan·,ᵒulatehadadayanña,hibĕlogtumbenmahrosiḥ,bagustagra,pa
gobanñaneprabali.yentaṇdhiŋgobanñanetĕkennaṅa,yanbagimaliḥbagi,nanagayadĕṅkak·,tigulludinsikuluwaŋ,jitguntiŋlantajaᵒuli,basaŋbĕṅkaŋ,pipikĕmu
[16 16A]
lmataguliŋ.sok:hatowahanhĕṅkeṅkennenehandĕlaŋ,ᵒuruŋᵒuruŋṅanebĕliḥ,mapusuḥkacicaŋ,kedekñanemasaruwag·,yenmañawutinmamuñi,panmandĕlya,ṅamaḥ
jukutpĕsunasi.hibĕlogsubatĕkĕdjumaḥjroraṅda,menmandĕlneṅanti,yaṅuyukmanĕgak·,saginesubamacadaŋ,caratansāmpuñcumawis·,bawutĕka,gusti
ṅudamakaliṅsiŕ.hiṅgiḥsapunapiᵒulateprasaṅga,tiyaŋmatakenriŋgusti,sĕmunetansuka,sok:hapaŋtiyaŋᵒuniṅa,pamĕkĕlemañawutin·,mĕndhĕpsiga,raraṣanma
horatpati.tankocapantanisuwudmadhaharan·,memenmandĕlñarik·,somahehabahaŋ,nasinpiyanakesuba,suwudbahusanmatiptip·,hibĕlogsuba,suwudpa [ 17 ][16 16B]
16
dhayamañarik·.jĕroñomanjĕjĕḥkĕndĕlmakĕnĕhan·,danekĕdeklanmaṅliŋhibĕlogmadaya,lantaskĕdĕḥmanunasaŋ,jalanpamĕkĕlesĕdiḥ,hiṅgiḥdewa,gu-
stiṅudajamaṅĕliŋ.mĕkĕlemasawutmuñimĕgatmĕgat·,kahampĕtbahanmaṅĕliŋnekolamakĕsiyab·,kaṅintĕkenhijrosedha,hiṅgiḥsapunapigusti,tiyaŋjuwĕt·,
matakonjĕronemabhakti.yensadyatansadyasokjatenintiyaŋ,mĕkĕlelantasmajati,bhaṭāranemĕdal·,tuhuhadapanugrahan·,yenkolasubamaṅiriŋ,-
ciciŋkĕdat·,padihanepuyuŋjĕliḥ.paṅandikanepiṅitkolatuwaḥtoŋñak·,ṅorahaŋtĕkeniŋnani,hapantanigampaŋ,janinanitondennawaŋ,kaṅinkawuḥsiŋña-
[17 17A]
hĕsiŋ,ṅaŕddhirusal·,tĕkahinĕbaŋdihati.hibĕlogkĕdekdihatineñaruwaŋ,mapimapitwaraᵒuniŋ,tĕkeniŋraraṣan·,janikagetsubasañja,maṅrorokaŋmatanhahi,bu-
lanhĕndag·,subajanibĕnĕḥkaṅin·.hibĕlogrepotkapawonṅĕñitdamaŕ,prayaneyamasagi,jĕroraṅdaṅandĕgaŋ,bĕlogsubadajwaheṅgal·,maṅalihaŋkolana-
dhi,toŋmakita,damareyahabamahi.hibĕlogmajalanmanantadcaṅkokan·,pamĕkĕleyamamatggi,kumaḥmĕtenlantas·,hibĕlog:hĕnudiᵒundag·,mahandĕg·howunikigu
sti,pasembeyan·,pamĕkĕlemaṅawukin·.matilantasbĕlogmĕdhĕmhĕdaluwas·,koladijumaḥtoṅosin·,hibĕlogmamindaḥ,lantasyamañĕmakdhamaŕ,diro [ 18 ][17 17B]
ṅanenebĕdaṅin·,pĕsulantas·,hibĕlogdiwaṅankari.hibĕlogmaṅraṣabānenusĕlidan·,pisaganenuṅĕndusin·,tonetaṅarinña,janinumaṅaliḥda
ya,subatĕṅaḥl̥mĕŋlalid·,balemundag·,gĕnaḥhibĕlogmakĕmit·.mapihĕjoḥdayanemamaṅulgambaŋ,paᵒulatanñanesaṅsiḥ,paṅraṣanetuṅgal·,luḥmwa
nipadhapadha,bukabulanmatanhahi,matuṅgalan·,twarahadaṅatĕpukin·.yantoᵒulunhatinebĕtenanbasaŋ,hanemahusĕhañcĕrik·,mahiribtapukbuwaḥ,hĕ-
ntopuṅsĕdtwaḥhadanña,hiṅgiḥpunikipunapi,maṅĕr̥ṅwaŋ,mĕñcĕkankĕbomasrawis·.yantopamĕkĕlnanibĕlog:hadanña,hibĕlogyamaṅusudin·,kamulanela-
[18 18A]
ntas·,matakonyamañujutaŋ,mahleŋgobanñapuniki,ᵒulatṅĕpa,buwaḥceleŋduwaŋbĕsik·.punikipunikadepadhakuwaṅan·,tiyaŋtwarādaᵒuniŋjĕro-
nakĕdekṅakak·,pamĕkĕlemaṅorahaŋ,yantomakadadwacahi,mimitanña,hanakeñadmadibali.bĕnĕḥhanakemĕdhĕmmalenaṅoba,hĕluḥtĕkeniŋmwani,pra-
dhanapuruṣa,hibĕlogyamambĕṅoṅaŋ,maṅuyukaŋmapimapi,hiṅgiḥdewa,-kiyaptiyaṅemapamit·.daluwasmĕdhĕmdinisisinnkola,hadanehorahaŋgati,hi-
bĕlognuhutaŋ,lantasyaṅĕbĕhaŋhawak·,maṅĕjoḥsibadaṅin·,sambilaṅa,dijroraṅdakisikisi.naḥnenejanikolaṅorahinsiga,paṅandikanwidhi [ 19 ][18 18B]
piṅtik·,hĕdaṅawerayaŋ,kolakapaṅandikayaŋ,ṅĕñakintĕkeniŋnani,-hapaŋkĕdat·,ciciṅepadinejĕliḥ.ketokandikayaŋcahihambulhapa,hapaduga
kebahannani,ṅiriŋpaṅandika,kolatĕkamatadhahaŋ,hibĕlogyajĕjĕḥmapi,takutdĕmĕn·,muñinetĕṅaḥñahutin·.hapintiyaŋdugayankenkenhabahan·,
tiyaŋṅacagmañaṅgupin·,ṅiriŋpaṅandikan·,jatitiyaŋtwaranawaŋ,pamĕkĕ-lemañawutin·,kolaṅajaḥ,nanituwaḥmaṅawenin·.hiṅgiḥtiyaŋmaṅiriŋyansapu-
nika,lantasyapacanejani,padhamakĕnĕhan·,hibĕlogmaṅloyokaŋ,-cĕkcĕkekagetmamuñi,jagmakĕsyabmhibĕlogbaṅunmajiñjin·.punikapunapimuñi
[19 19A]
nemaṅracak·,pamĕkĕleñahutin·,mabahañjalaranhĕntotwaḥhidabhaṭāhara,ṅandikatĕkeniŋnani,ṅoṅonpahĕk·,manĕsĕkinkolamahi.hibĕ
logṅupkupaŋnĕsĕkṅatĕṅahaŋ,dadipadhamaṅĕndusin·,nemakadaᵒuyaŋ,padhanumaṅaliḥdaya,cĕtmaṅĕñcetaŋmamuñi,makotetan·,tukenebabuwandilaṅki.maṅĕle-
patjĕroraṅdabaṅunṅĕlejat·,hapahĕntokobĕlogbuwin·,janiᵒulatduka,bhaṭāharanemaṅadakaŋ,nehalahantiyaŋnani,kolajĕjĕḥ,paṅandikanebhaṭāri.-
hibĕlogkĕdekdihatinebānñaruwaŋ,sapunapijwagusti,busanpaṅandika,ne-tiyaŋtwaramĕdasaŋ,pamĕkĕlemapibraṅti,tawiḥpekṣa,bahankolatwarādahajin·.hi- [ 20 ][19 19B]
19
bĕlognuṅkayakmapimaṅloyokaŋ,dologñanemaṅundirik·,pamĕkĕlehosaḥ,toŋdadikarerehaŋ,ñakatuṅgalanhibakahi,ṅalaluwaŋ,mabikashanakmu
wani.hibĕlogmamĕlogsadamaṅliyudaŋ,sāmpunaŋjagustimaṅkinsiŋña-tiyaŋsalaḥ,mamar̥ṅaŋriŋpunika,bahaṅobanñanesaṅsiḥ,siŋñapuṅgal·,manihapaha
ṅgonbuwin·.wusśaniścarakaliwoniŋjĕnaran·,titiwanemabudi,tanhĕloŋhasiḥña,hambulyamabahanmiraḥ,maraṣahawoŕdĕmĕnhati,magagĕlutan·,bahoŋ
maṅulurinbuddhi.yaniŋhituŋsakalandĕmĕnhatiña,hadahambulmaṅkubhūmi,sakitanār̥pa,hambulyamanawaŋgajaḥ,dĕmĕnhatinekapeṅin·,kadikumbaŋ,waliwaliṅisĕpsari.-
[20 20A]
tankocapatiṅkaḥñanedapĕdhĕman·,jroraṅdahawoŕhasiḥ,beñjaŋpasĕmĕṅan·,baṅunyalahutmapayas·,sĕmunekĕdekmaṅĕliŋ,hasiŋniṅgal·,jĕṅaḥmenma
ndĕlṅiwasin·.menmandĕlmaṅliyatinlantashaṅucap·,dhūḥratudewahigusti,-sayaṅemaṅoñaŋ,tanibagyabaskaliwat·,bukahĕgoṅenuhĕgiŕ,guŕnehilaŋ,-
hapahaṅgonmanimpalin·.bahanhanaketuwaḥmĕlaḥjawatsamaraṇa,payasemasiḥmayoni,tuwaḥsĕdhĕŋkerutaŋ,kĕñĕmnijroraṅdañoman·,pelagdoŋ-
tuwaḥsigapĕliḥ,daliyupĕta,hatinkolataniratin·.menmandĕlṅupatamaṅukulaŋlima,yaktihapaŋtiyaŋkitiŋ,toŋdadigarapaŋ,lamuntiyaŋhosohosoha [ 21 ][20 20B]
20
ntiyaŋmaṅajumaŋgusti,yatuwaḥsaja,jĕgegetwaranandiṅin·.tuhubukamuñinsiganedukkola,bajaŋñomhaneṅūni,nĕmoninpūŕṇnama,kolamanuna
stoya,riŋhidagĕdhesaliṅsiŋ,toŋya,kolahidatuwaḥsasuṅkĕliŋkolatĕkahidabawusuwudmamūjā,lantashidamañapatin·,kĕñĕmtūŕmākṣiyan·,-
mahijañahimāsmiraḥ,sakalañasuwuŋmahi,ndenmatoya,paŋmahanpūjānejati.subamaranmaranhidamawajiktaṅan·,lantasmamadhayaŋbatis·,maṅĕbataŋlima,ba
hanhantĕŋkolanelaṅaḥ,busanbusankakĕtisin·,dibĕnĕṅan·,tuktukñoñotĕlaḥl̥citan·.yaniŋdalantaśanakheṅgalantĕka,toŋsuhudhidajotaŕjotiŕlanta-
[21 21A]
skolamaṅwaswas·,janitudhuḥkabañjana,nehadamanadakpĕliḥkĕdekṅakak·,menmandĕlyabukaguruk·.swaŕgganebayaketotanigampaŋ,saliŋyabukapañcĕniŋ,
ṅetwaramanawaŋ,kaṅinkawuḥsokmaṅamaḥ,bekenañjaniyaᵒusil·,tiyaŋsuba,maludhĕlodanmabuñciŋ.masiḥjuwakabhūktitiyaŋṅemadewaśa,twarahiṅĕttĕkeniŋ,ha
wakpapĕtĕṅan·,hawaginemakasañja,pamĕkĕlekĕdeknudiŋ,sigabobab·,matansiganejuwari.kolahimaŋluwas·leta;hetosiga,pĕtanetanimaludiḥ,
kĕmajuwaŋbahas·,haceheŋpaṅamaḥsiga,maṅijĕŋṅajakpañcĕniŋ,hiṅgiḥsanikan·,gustitiyaŋnunasmapamit·.0.||0||ᵒitigaguritanhibĕlog·,paścatsinuratriŋdinā [ 22 ][21 21B]
21
bu,ᵒu,praŋbakat·,taṅgal·,8,12,1993,dekaṅapanĕlaḥᵒarikaca-tūŕsanak·,riŋniścayaloŕsmārapura.0.