Pasamuhan Pangawi Bali dan Sewamara Kesusastraan Bali ke II/Nang Kepod (Drama)

Saking Wikisource
[ 45 ]
- 45 -




Nang Kepod

Lelakon ada apada

anggit-anggitan uli si bachil

[ 46 ]
- 46 -
PARA GINA

NANG KEPOD Anak tua matuwuh 62 tiban, paukudanne berag tegreg, demit.

GEDE KARMA Panakne Nang Kepod. Loyar, babotoh, mamitra.

LUH : PRAWAN Anak luh desa, jegeg antik.

BAGUS TUKIR Rakanne Luh Prawan:

KETUT KENES Anak truna timpalne Gede Karma. Enggal ngon, nanging yan teken pipis sing taen engsap.

MEN RASNING 56 tiban, caluk, cembelang, ceti.

GEGER Makelar.

DURKITA Malandang.

MADE SARATI Supir dokar.

MADE RAWI Roang, pawakanne mokoh, 15 tiban.


satua tuara nyatuang nyen-nyen, yan pada ada patuh adan wiadin paundukan totonan malantaran baan kabenengan
(Nang Kepod)

[ 47 ]
Umahne Nang Kepod. Nang Kepod macelep, linma kenawanne ngemel tungked, kebotne nyangkil peti kayu misi pipis ane setata kaba kija-kija, gretgat-gretgot pajalane buungkut-bungkut naanang sakit bangkiang. Peluhne paticrokcok nilap-nilap kaca mata putihne. Negak di kursine di bucu, sesubanne ngawadang bangkiang uab-uab laut mirit roko kulit jagung.
NANG KEPOD: Made Rawi, Made Rawi! (macelep Made Rawi). Pangkuda kaukin mendep dogen. Kanti kenyat uwat baonge.
MADE RAWI: Titiang sampun driki, napi wenten, mekel?
NANG KEPOD: Ha, jemakang teh manis malu dong sing tingalin peluhe makocogan.

Seret keto anake jemakang malu de kanti tunden. Aduh, aduh sakit bangkiange.

MADE RAWI Idupe kari wantah akemong, mabaat-baatin raga malih mamula biu nenten ngrasa raga sampun odah.
NANG KEPOD: He, idupne nyen nu tuah akemong?
MADE RAWI Idupe mekele:
NANG KEPOD: Kebes bibihne tawanga asane. Tengerin nyen maluan mati, Made Rawi apa I Ketut Jendra?
MADE RAWI Ten sinah Nang Kepod dumunan seda sawireh titiang kari bajang boya ke [ 48 ]
Nang Kepod Sampun raya?
NANG KEPOD : Aduh, aduh, jele-jele baana atin tuara lega pesan kaukina Nang Kepod. Ketute Jendra keto. Sajaan k[...] kebes bibihne Made Rawi. Ketut Jendra, makejang anake maleukan keto, paling bedik mekel. Jani Made Rawi bani ngaukin Nan .........

Arah cucen tehe. (Made Rawi pesu) Sajaan ya buka munyinno Made Rawa idup deweke nu tuah akemong? Boneh, yan pamula-mulaan, ane tuk[...] gangsaran saja wati men yen siap Bangkoke? diceuikne pepasan ken[...] grubug. (Mong, ..... Gangsarane! [...] Ah dija lakuna I Sarati. Sarati, Sarati (macelep I Made Sarati) Sehin dokare, lakar tuun payu si babah Cing meli punyan jagung.

SARATI : Inggih, nanging mekel, jarane durung ngamah oot nika uli dibi!
NANG KEPOD : Ah, pipis-pipis buin! Nyanan di tuune ka pebean alihang muatan barang-bareng. Nu bisa muat dadua mara meli oot (Made Rawi macelep ngaba yeh alu[...]mur.)
NANG KEPOD : Beh, i moko teka! Endih-endih a[...]pi tulukin saang gedebang, pedih pedih ati nepukin anak moglong. [ 49 ]

MADE RAWI : Buin magending kaketo. Nyanan tusiug kabaang madaar tebougne!
NANG KEPOD : Eda baanga madaar terasne jalma tuara bias magae. Pipis-pipis dogen. Dinane tenenan pabedikin nyakan. (Surati pesu)
Yeeeeh, Made Rawi dadi yeh nyem abaang?
MADE RAWI : Sampun saking itelun nika ajaka sami ngopi nenten magula. Kopi telas the telas, gula telas. Meriki doug pipise anggon numbas!
NANG KEPOD : Pipis-pipis buin. Jani suwud ngopi ajak makejang! Apa-apa mahal! Belog, sing ngindeng anake sig I Upike tukang jajane di pempatane, jemak batas nyak ajumput gulanne?
MADE RAWI : Nenten joari titian cara kenten!
NANG KEPOD : Belog, lad-lad tehe wiadin lad-lad gulane sing ya nu di tloboke, breokang yeh angete kemo, adukang, siug ya nu masa the wiadin gula? Beloge gandong! (nginem yeh) Aduh, sakit bangkiange.
Aduh.
MADE RAWI : Takut mesuan pipis. Takut ngetel payu makebios. Yen pijet ten tunaan rasan sakit makele? Depin, nyangetang lautan doktore bakat tampesin pipis!

NANG KEPOD : Suba orahang tusing ngelah pipis! Yeh kemo sa nan alih I Santika. [ 50 ]

MADE RAWI  : Beh, bes aringgit sira purun mijet nika?
NANG KEPOD : Aringgit totonan suba liu! Apeser sing nyak ngimbuhin!
MADE RAWI  : Amon kenten, sampunang sampun ngarereh I Santika.
NANG KEPOD : Yeh, nyak ya ia maupah aringgit maimbuh nasi apiring, baangin dumanne I Sarati. Kemo suba alih ia aringgit teken nasi apiring!
MADE RAWI  : (Makinken pesu, ngomong satmaka teken dewekne tur gigis-gigis). Padaang ngalih I Santika ane suba terang tusing nyak adenan ka paon nyakan nyanan tungkul ngalih I Santika ajak makejang tuara madaar. (Pesu)
NANG KEPOD : Moug, .................. Sing tawang-tawang suba tua deweke dadi tusing taen ngunjingang peri unduk mati. Moug .................. kenggantan ya yan jani mara matakon. Sawireh yan deweke tuara nawang pesan mameteng tan pasuluh, pedas patikaplug mapas ane suba pasti lakar kapapas pedas ketute bakat gelut. Moug............ Matine suba pasti sekala buka ma-

[ 51 ]

Tunaine ngrorokang nyanan. Nanging yan suba taen masagi magibung ajak imati ane magoba gede selem pitpit nganti ka bulun0bulun tangkahne pedas gamblang rurunge kajalanin. Mong.......... apa ya kranane jalmane takut mati tidong ke imati suba tawang pasti bakal teka? Mong.......... Ah, deweke gong magending tua ping kuda-kuda kempul kemong nanging tonden mas kejir. Yeh, tusing ya punyan biune ane mara pula lumbih kucit! Mong.....
(pesu nyangkil peti kayu)
&:&:&:&:&
Macelep I Gee Karma teken I Ketut Kenes
KETUT KENES : Men, kenken mekel Gede? tenenan suba liwat teken telun punama?
GEDE KARMA  : Ah cai ngitungang ppis dogenan! deweke bajang, anak luh anake itungang!
KETUT KENES : Doug de keto mekel Gede! Paitungan pipis tetep itungang deweke matimpal tetep matimpal! Sing keto?
GEDE KARMA  : TUSING! Tuget cai dinane i telung di peken? Duk caine nganggurin I Made Sari dagang cerakine? Anake luh nyuwun penaruk totonan ane katutug tiang? [ 52 ]

Cai, baane matimpal tur baane baja sing sajaan ada nyet matakon [...] totonan?
KETUT KENES : Yeh, saja!

Nyen, nyen tetanan? Ngelah adi si[...]ia?

GEDE KARMA : Kete anake! Mara bajang adanne! y[...]cai makita pawang, kirigang bu[...]dianane duk pekanane 14 dina ane s[...]ba liwat. Beh, tenenan mara satua anak moani pesan!
KETUT KENES : Beneh kenken totonan!
GEDE KARMA : Duk tiang nganggur ka peken liwa anake prawan tewenan nyuwun dagangan bayem. Paningalanno ane buk[...] tatite totonan nyentel di matan tiange satmaka mastu dewek tiango d[...]di togog.
KETUT KENES : Siug ya dageng mekel Gede tuara [...] kijapan?
GEDE KARMA : Degeng tuara makijapan! Di atin [...] ange meh totonan dedarino ane kena hukum tundena ngadep bayem teke[...] dewane. Terus katutug tiang uli duri. Tiang mapineh : Anake lu[...] tenenan pantes prima adan: I Ketut Galang Kangin!
KETUT KENES : Men nyen adanne sajaan?
GEDE KARMA : Enden sih malu do megat-megat! [ 53 ]

KETUT KENES : Sahutin malu, ngelah adi sing?
GEDE KARMA  : Ngelah, tur jegeg masi! Lantas kabaniang baan tiange nakonin:
-Luuh - ia mendep
-Made! - mendep
-Nyoman! - mendep
-Ketut! - masih mendep
Yeh, anake luh tenenan sajaan jegeg, keto lantas omong tiange. Sakewala pedalem pesan baane kolok. Makebris lantas ia kedek.
KETUT KENES : Beh, sing pesan rame pesan ya? Dueg mekel Gede ngawe banyol
GEDE KARMA  : mMasaut lantas ia:
Nyen ya kolok!
Baane kaukin luh tuara masaut. Sing ya I Luh adan tiange ngenken tiang masaut? keto munyine. Sing ya I Luh, suba ya kaukin Made, Nyoman, Ketut, nu masng siep ya kaden kolok? Men nyen sih adan jerone?
"Sing ngelah adan!" - Keto pesautne.

KETUT KENES : Men pamuptne nyen kone adanne?
GEDE KARMA  : Ah, ngetep-ngetep satuan timpal! Tiang ngomong satmaka i matanai: - anake Lu tenenan pantes maadan I KETUT GALANG KANGIN. Nanging keras-keras tiang ngomong nganti neked ka kupingne, makelo-kelo katakonang bui adanne. Ia masaut : Ketut Galang Kangin [ 54 ]

Ketut Galang Kangin! (deklamasi) Kita adalah laksana dua layang-layang berkejaran saling cari-mencari! Yan nyai cedak depun beli dadi pagantunganne.
KETUT KENES: Yan nyai kedis beli satmaka earang.
GEDE KARMA: Yan nyai baulu.
KETUT KENES: Beli seregne.
GEDE KARMA: Yan nyai yeh.
KETUT KENES: Beli dadi tlabah.
KETUT KARMA: Setat apang gapuk, sing keto?

Men yan nyai Men Bekung?

KETUT KENES: Beli dadi Pan Bekung.

Ah sing nyak dadi Pan Bekung. (kadek matalu-talu) Men sujatinno nyen sih anake lu totonan? Nyen meme bapane!

GEDE KARMA: Demenne megat-megat satua!

NU dawa tenenan!

KETUT KENES: Nah, torusangi
GEDE KARMA: Tenenan janji satua anak muani sujati! Iuget peetenge i telun? kija tiang alih tusing bakal katepuk yan sing jumah meten anake luh totonan. [ 55 ]
KETUT KENES: Peteng! Jumahan moten! Bengong atine!
GEDE KARMA: Duk noktok gedela pang telu deng keheman masaut uli jumahan. Satondene paukudane madengkon: Beli, enggalang macelep nyanan ada anak ningalin!- Hm, hm, hm,hm, (kituk-kituk).
KETUT KENES: Anak luh luwih tur duweg (anggut-anggut) demen mamaca sastra-sastra tegeh. Duk makeplag galang langine sumplah, tiang mapamit mulih kenken pesu munyine asih?
KETUT KENES: Kenken? kenken? Bengong!
GEDE KARMA: Tidong, tidong, totonan tidong munyinne i crukcuk nyuryakin tekan i galang kangin. Totonan i kedis ipit i kedis oyang tur onyah. Iba-iba tuu-tuu pongah tan pangrasa jela iri ati megat ipian i truna ane sedeng ngiber nugtug sang semara.
KETUT KENES: Mekel Gede, mekel Gede! Bagia pesan mekel ngelah kabak dueg! Bengong, bisa dogen makatang anak luh buka keto!
GEDE KARMA: Cenik rasaang jagate tuah akepel di lima keene. Makejang satmaka nemba ng, angin silir, yeh diselagan batu-batu alabahe. Makejang kenyem masaput bagia ma[ 56 ]Suryak, tangkahe kalegbesiu lega.

KETUT KENES :Men,ngomong-ngomong anak uli dija ia?

GEDE KARMA : Aeng demenne megat-megat satua: Anak uli Karangasem!

KETUT KENES : Anak uli Karangasem? Pangungsi Gunung Agung yan keto!

GEDE KARMA : Jet pangungsi Gunung Agung ia bunganing bungu, dija dogen bungane setata nyirutang miyik apa dogen ja adanne ibunga, dija ya tumbuhne miyikne setata ajeg.

KETUT KENES : Sakewala bunga pangungsi!

GEDE KARMA : Tiang mrasa tuara jaan teken omonge matadah jail!

KETUL KENES: Tiang sing jail nanging ia pangungsi Gunung Agung!

GEDE KARMA : Tiang lakar nglamar ia, lakar mabukti ia dadi somah tiange [...] di dinane ane bakal teka! (Ketut Kenes mangguk-angguk [...])

KETUT KENES : Mon jani jani unduk pipise ane kasilih mekel gede Rp 1200,- ngringgit [...]? Sawireh suba liwat telung punana?

GEDE KARMA : Ah, sing ja ilang totonau, enteng pipise amonto! (macelep I Durkita). [ 57 ]

DURKITA: Mekel Gede, kuangan buin absik do gen!
GEDE KARMA: Ah, tiang suud maceki!
DURKITA: Timpal-timpale suba pada ngantiang maceki mapenguun guling!
GEDE KARMA: Suud, suud!
DURKITA: I Lanang, I Lukita, I Gunawan sedeng nganti, timpal-timpale uli nguni ngarep-arep nyambi nutur tui tuah nganti mekel Gede dogenan!
GEDE KARMA: Suud!
DURKITA: Mara jani ulesne desan deweke kentasin blabar agung mekel Gede suud maplalian ngalahin timpal-timpale setia!
GEDE KARMA: Tusing ngelah gelar!
DURKITA: Gelar! Satmaka tuara gelah timpal ane medal I Ketut Kenes! ia ada dini anggep mekel tuara ada, masa senglad di ati. Depina ya mekel Gede tuara belanina! Timpalne bareng jele melah!
GEDE KARMA: Sajaan I Lanang ada? ia
DURKITA: Beh iseng kone teken mekel Gede baane makelo tusing taen macepuk maplalian dadi ameja. Buina ia magelar liu tur nantang-nantang mekel Gede ngadu kasugihan! [ 58 ]
GEDE KARMA: Ada pipis Ketut Kenes!
KETUT KENES: Ada Rp 1000,-. Nanging ane Rp1200 degen tenden mabayah!
GEDE KARMA: Serahang totonan lakar bayah buinn telung punama. Yen satondene totonan suba ngelah pipis bakal bayah masi mageden telung punama itungang makejang aringgit nyukuin tusing buka ane suba-suba nalenin. Lega atin caine? Serahang! (Ketut kenes nyerahang pipis. Gede Karma teken I Durkita pesu).
KETUT KENES: Hem, adanne degen mereapada, pada ada! Ada ane demit makilit buka samah rotone nambunang pipis nganti amah ngetuget, ada masi ane loyar nyambeh-nyambehang pipis. Beh, ento apa Nang keped ulesne. Ngenken dini makelo ngalih lengkara dogen! (Kerur Kenes pesu. Macelep Nang Kepod mriksa-mriksa kursi-kursi dinding makejang kaslaksak).
KETUT KENES: Nyen ya i tunian dini uyut. De. de dusta mestaang kasugihan deweke. Aduh, bangkiange sakit. (Ngojang peti kayu di mejane). Keweh! ngeweh-ngewehang dogen idupe ngamenekang tenenan. Apa-apa sumingkin ngamahalang, pipis seret, pamesunne cara blabar! Ah, panako I Gede tuara taen ngenah matanne maseneng-seneng dogen teken maplalian, anak luh panak anak ubuhin sing taen nyak nyemak gae! [ 59 ]
(macelep I Geger).

Eh, eai Geger! Apa ada orta kaba cai. Men suba korahin I Seruni?

GEGER: Sampun ja kaentenin titiang malih apunama liwat sengkerne. bayah boroh omas juang, tuara bayah, boreh emas ilang. Sane mangkin wenten malih anak saking doh ngrereh jinah.
NANG KEPOD: Anak joh uli dija? Apa bisa ia gugu? Masan pipis ketil jani gadang matan caine magae mara maan arupiah!
GEGER: Anak brahmana saking karangasem! Kalunta-lunta ngrereh arinipun mablasan duk ngbuah Gunung Agunge. Sane mangkin katelasan bekel. Ipun gagah papanganggo arloji maal, mabungkung selae geram!
NANG KEPOD: Nah tunden mai! Nanging suba ia tau amoneen panakne? Suba korahin yen borehne maji siu ia bisa nyilih tuah limang atus tuara lebih?
GEGER: Sampun, arahin titiang 20%
NANG KEPOD: Bersih totonan? Tuara buka ane suba buin cai ngalih padidi sing nyak mersenin cai 3%
GEGER: Lamon kenton, ya ipun matakon orahang kewanten mabungu 25%, sane 5% kangge titiang! [ 60 ]
NANG KEPOD: Sing cai tetep maan 3%, deweke 22%; Nah keme alih ajak mai. Ih, ih, di kubu ada biu nasak-nasak? ingetang naba nyang limang ijas! Gedenge sing ya nasak di punya? Sangkil nyang dadua! (I Geger pesu. Macelep Men Rasing kenyem-kenyem). Men kenken Men Rasning?
MEN RASNING: Beres, beres! Apa sing beres di liman Men Rasning? Dong ja pereuma Men Rasning maparab I Lima Tis?
NANG KEPOD: Beneh, beresne neked dija? Nyak sing ia ngisinin pangidih i dewek?
MEN RASNING: Beh, beh anak perawan mara 18 tiban buka deweke tun-tun yee nyak nyak nyak sing sing! Satmaka deweke numadakang ujang galau lantasan, kerug ngejorang gumi tatit pakijap seledat-seledet.
NANG KEPOD: Dadinne enyak ia?
MEN RASNING: Beh, dadi buka belogo boli nampi munyi?
NANG KEPOD: heh, heh, taen kapapas di tukade nguntul ia limid-limid satmaka paliate ayureng atin gumi!
MEN RASNING: Gulem totonan adanne!
NANG KEPOD: Heh, heh, mara suba majohan abedik nelih buin buka kelangane.
MEN RASNING: Kerug totonan adanne! [ 61 ]
NANG KEPOD: Sesubanne joh di belokan nolih buin apisan satmaka ada ane kakutang. Heh, heh, heh,......................
MEN RASNING: Tenenan tatitne!
NANG KEPOD: Heh, heh, heh, ........
MEN RASNING: Nanging yen umpama sida ia ngalinin dewek beline mai melahan beli da nganggo kaca mata apang bajangan pangenahe agigis!
NANG KEPOD: Sing, sing ada buka keto! Matanne suba kaliwat lamur buina yan nganggo keker bintange cerik tur terang buin gede kajinang. Heh, heh heh.......
MEN RASNING: Anak prawan pradnyan limanne iying tindakanne becat dueg pesan madedagangan!
NANG KEPOD: O, o, yan pada sida dini bakal tunden ngawarung!
MEN RASNING: Melah masi keto, musti lais! Ngadep teh, kopi, jaja-jaj apa luire!!
NANG KEPOD: Ah, sing keto rerekaanne! nyanan bajang-bajang dogen nganggurin amon sing gedeg basange ngatonang lima krambang-krimbing. Bajang-bajang jani juru baak makejang, melahan ia madangan bakal basa bass wiadin isin pabuan apang luh-luh dogen malanjain. Sing keto melahne? [ 62 ]
MEN RASNING: Melah masi keto!
NANG KEPOD: Beh kadong ngomong keto, taen mabalih joged acepok deong baan misanne nyaga kercis sing mayah Ngajinang bajang-bajang nganggur saling sigit gintelin. Heh, heh, heh, inget duk deweke bajang. Heh, heh, heh.
MEN RASNING: Men, duk beline bajang dija sih beli pepes nganggur?
NANG KEPOD: Sig.....sig.....nyaine (Men Rasning makaik ngeling)
MEN RASNING: Beli mangun-mangunang macan pules. Aduh, dekdek liget rasan atine. Ane kelingang tenenan tidong yeh mata nanging api paketeltel uli matan tiange.
NANG KEPOD: Ah, ah, dong koja ngeling atin beline masih gannjih nyanan milu ngeling. Nyai mancing, beli be, sing ja bakat amah. Nyai matakon, bakat ya sautin beli. (Men Rasning sigsigan)
MEN RASNING: Abedik pesan salah tiange!
NANG KEPOD: Kayang jani beli sing demen ngelah demenan krabang-kribing.
MEN RASNING: Beneh, duk totonan tiang anak nu bajang cenik. Nakita ya ngomong ngajak anak muani lenan. [ 63 ]
NANG KEPOD: Totonan suba sing kademenin beli.
MEN RASING: Beli ngaranaang tiang ngrorod ajak Pan Rasning, beli masih ngranaang tiang belas, bes tiang suba maku renan nee deweke nu masi saling tegul.
NANG KEPOD: Nyai ngadep, beli meli. (Nang Kepod kedek, Men Rasning kedek, makadaun kedek pagrikgik).
MEN RASING: Nu, dogen dueg ngomong nganti tua. Nyai ngadep, beli meli! Taen beli mayah mabelanja sig tiannge nganti mabandung mapunyah-punyahan? (Makadadua ngikgik kedek).
NANG KEPOD: Ah, totonan suba liwat!
MEN RASING: Men sawireh deweke jani suba pada tua tiang jani suba tuara ngelah apan-apan buin bakal tusing kulihang barang-barang tiange bungkung, mas inten, ane juang beli duk deweke nu bajang i maluan!
NANG KEPOD: ARAAAAAH? koja ngonjakang ane keto-keto! Yeh bungkung nyaine socanne melah pesan! (Nang Kepod nyekel limanne Men Rasning, Mecil-mecil bungkungne Men Rasning, sedeng Men Rsning satmaka angob ngatonang Nang Kepod sahasa Men Rasning ngelus-elus bokne Nang Kepod buka tingkah anak-anake truna. Tegarang tinglin akuda bintangne. [ 64 ]
Nang Kepod nyemak bungkungne Men Rasing tumuli nyureng-nyureng di sembene). Beh, sedeng, magusang limane mabungkung.
MEN RASNING: Yan beli suba ngaten ajak anake prawan engsap beli teken tiang?
NANG KEPOD: Amen nyai bisa engsap teken beli. mara beli bisa engsap teken nyai! (Men Rasing ngidemang mata, limanne nyumbah di tangkah tur nyedot angkihan keras-keras) Melah bungkunge tenenan. Yeh, pantes limanne mabungkung kene!!
MEN RASNING: Beli, ngranaang deweke tuara sida masomah beli ngranaang ngraorod ajal Pan Rasuing, beli ngranaang palas jani buin bakal alihang somah bajang genten. Makejang kajalanin baan deweke sayang!
NANG KEPOD: Melah bungkunge tanenan! (Mapi-mapi tuara ningeh munyinne Men Rasuing. Totonan ngranaang Men Rasaing gregetan nganti pesu munyinne).
MEN RASING: Men dipangantenanne beli lakar ngundang-ngundang makaideh marame-rame dibenengan idupe acepol?
NANG KEPOD: Ah, sing, sing ada buka keto musan layah tuara ngelah pipis, nganten sepi-sepi dogen. Adenan pipise anggon ngundang beliang [ 65 ]
panganggo-pangganggo ja anake luh?
MEN RASNING: Yeh, kadong ngomoug keto ada pabesen anake perawan! Dot ngidih buktin demen beline ane dadi kagelan tingin!
NANG KEPOD: Orahang beli suba magoteh lakar nrima paundukanne suka duka bareng aja lacur nindihin idup beli ane suba ngeseng kauh.
MEN RASNING: Ia mabesen yan saja beli demen apang bukti ane kacekel kalung, subeng, anting-anting panganggi aoerangkatan!
NANG KEPOD: Ah, sing ada keto! Orahin yon suba dini makehang totonan subu kasediain, Nyen demen ngamanisang sajabaning nyai, omhanh aiomari pangauggo suba ada nanging apang nyai dogen nawang ane nu sajatine panganggo anake ilang memenne I Gede ane jaui nu dadi kampuh totonan. Ingetang, tenenan tekopin pesan apang satendene dini ia tuara nawang!
MEN RASNING: Ah, sukeh idup cara janine, tiang suba itelun naar jagung tan pabaas tuara nyidaang nguup ngencanang gegaen beline!
MEN RASNING: Nah te garap malu tenenan yan wakejang saba pragat nyai maan duang prapat bokorau. Komo sih alih ia kemu alih ia ajak napak mai dini! [ 66 ]
MEN RASNING: (Makiken pesu)

Buugkuuee?

NANG KEPOD: Ah, nyanan jemak dibenengan ngajak anake prawan mai! (Men Rasing pesu)

Nyanan sing ngajak anake prawan repot, tonden magae suba nagih upah dija ada keto kaprah? yeh jani buktine tua ra saja muyin anake ilang memenne I Gede, i dewek jele kene, kene bodo ngelur maintagintangan, kone sing saja ada anak luh nyak kone sing saja ada anak luh nyak kone. Pamuputne anak prawan lakar anggon somah! Heh, heh, heh .... (macelep Gede Karma nenteng jaket) Meh, I Gede, kija dogen cai? Tusing taen ngenah mata, Mara tekadelep-delep kalah buin? (Gede karma nyureng-nyureng peti kayu bapanne. Nang Kepod ngrasa laut nakepin petinne aji saputangan ane suba reges). Masepatu gagah-gagah cara pagawe! Ne jaket, mapantalon cara belanda. Yan adep totonan aringgit sukuin akuda kaden batinne apanyian? Bes loyar dadi jalema suba orahin amin dot batise apang setata kedas upih anggon du[lak! Baju langkiong, sarung palekat kasar sing ya mapanganggo suba adanne? Anak cerik tuara taen ningeh munyi!

GEDE KARMA: Dibenengan janine tiang perlu pipis. [ 67 ]

NANG KEPOD : Sing ada pipis buin! Pelud matan caine sing maan pipis. Rawean ja gumine jani sing pesan pesu peser gurune! cai bes koos, leyar! maplalian, panak pisagane ubuhin!
(gede karma nyeeng .. nyengpeti bapanne).
GEDE KARMA : Di samping totonan tiang perlu ngomong ajak guru pedaduanan!
NANG KEPOD : Guru masi perlu ngomong ajak cai padaduanan!
GEDE KARMA : Tiang lakar nyuang anak luh!
NANG KEPOD : Guru masi lakar nyuang anak luh!
GEDE KARMA : Ia anak prawan bajang genten!
NANG KEPOD : Ia masih anak prawan bajang genten! Heh, heh, heh ......
GEDE KARMA : Yan saja buka keto yan patut idep deweke, tiang malu mabuncing mara guru, sawireh guru lebih tua!
NANG KEPOD : Sing bisa keto! Sawireh guru lebih tua guru maluan mabuncing mara cai, beh, heh, heh...... Sing dadi ngamaluin anak adah!
GEDE KARMA : Ah, tiang maluan mabuncing!
NANG KEPOD : Ah, guru maluan mabuncing! Anak cerik piwal!

[ 68 ]
Guru sing ngidih timbangan teken cai guru tuah ngerahin dogen dewek caine apang cai tau. Guru malua mabuncing!
GEDE KARMA: Lamen keto jalan saan sibarengan nganten!
NANG KEPOD: Yeh, cai tumben bisa matimbangan wijaksana! Melah ya yan deweke sibarengan ngante! Heh, heh, heh..........

Nah sibarengan suba mabuncing! (Gede Karma pesu) Yeh, engsap ngorahin I Gede, de, de ia nyanan nagih matetampahan jlema biasa loyar, ngundang magede-gede. Deweke mabuncing sepi-sepian dogen sing ngelah pipis anggon mloyar-loyaran! Heh, heh, heh......... (Ketut kenes macelep) Cai Ketut Kenes ada apa iba mai, ha? ngusak-usak panak awake dogen, ha?

KETUT KENES: Mekel Gede wenten?
NANG KEPOD: Sing, sing ada!

Ngengken, nagih? Awake tusing ngelah pipis anggon mayahin utang pianak. Ia mautang ia tagihin!

KETOT KENES: Ada pipis anggon mloyor-loyoran!
NANG KEPOD: Sing, siag awake sing ngelah pipis! I busan sing keto omong awake. Awake ngomong: Sing ngelah pipis [ 69 ]
anggou maloyar-loyaran! Koto bibih awake mamunyi. Ngenken iba mai, ha? Ngawasin? Ha? Nyliksik matanne cara dusta. Nyanan ngerta-ortaang awake ngelah pipis! Ngawe-ngawe baak dogen!
KETUT KANES : Ada anak tun demit makilit!
NANG KEPOD : Nyen domit, ha? Awake sing ngelah pipis!
KETUT KANES : Nyen, ja!
NANG KEPOD : Da ngomong ngawag-awag diui! Kemo magedi awake tusing nerima tamu di ni! Seperuan matan awake ngonot iba!
KETUT KANES : Yan ada anak demit mati ka soargan lakar kapegrendetin mas perak ane baat pesan!
NANG KEPOD : Nyen demit? Nyen lakar wati? Ha?
KETUT KANES : Nyen ja mrasa keto! Nyen nogakin gedebong belus lakara jitne!
NANG KEPOD : Magedi enggal-enggal, kema!
KETUT KANES : Desit Nang Kepod!
NANG KEPOD : Awake sing madan Nang kepod! Sing lega maparab Nang kepod. Awake sing demit. Takouang ja tekon perbekele duk ngae bale banjare awake nyumbang gula atengah kilo!
KETUT KANES : Nang Kepod! [ 70 ]
NANGKEPOD: Koja Nang Kepod, Nang Kepod, nyanan kalngked torasne!
KETUTKENES: Nang Kepod, Nang Kepod, Kepod.
NANG KEPOD: kalangked terasne!

( Ngalanked aj i tungkedne. Duk totonan macelep Code karma adeng-adeng, nyemak peti kayunne Mang Kepod, terus pesu).

NANG KENES: Nang Kepod, Kepod, Kepod! (pesu).
NANG KEPOD: Saja ya bajingan-bajingan dogen teka mai sing taen ngelah ati adem ada dogen anak ngrudeg. Yeh, dija petin deweke!

(Nang kepod bigung nglalih-alihin petinne kemo mai). Ibusan anak dini kepejang jani tusing ada! Yeh, yeh, yeh.

Mlaing, maling, rampok, aduh, aduh, pol, polisi, pol, polisi! Tentra, pipise apoti kabaak! Pol, polisi, pol, polisi! Perbekel, O, punggawa! (magedeblug ulung watedoh) Pol, polisi, tentra, moug, moug, maling, dusta, barak, rampok! Leak kuning, barak selem! (Macelep Bagus Tukir teken I Geger)

GEGER: Nah, mekel, puniki anake sane paeang ngrereh jinnah!
NANG KEPOD: Pol, polisi, pol, polisi! (macelep Luh Prawan teken Mon Rasning) [ 71 ]
MEN RASING: Men, kenken asane beli?

(kenyem)

NANG KEPOD: Pol, polisi, tentra, prabu!
BAGUS TUKIR: Yeh, adi, adi!
LUH PRAWAN: Beli, beli, bagus, beli bagis!

(magelut)

BAGUS TUKIR: Saja buka munyin baliane adi au idup. Beli suba ngalih adi kija-kija kasliksik di jagat beline. Sang Hyang Widi Wasa nyepukang dewoke dini!
NANG KEPOD: Polisi, tentra, punggawa, prabu!
LUH PRAWAN: Nu masih buka dundun di atin tiange beli, lahare nyander deweke malaib patolangkep pati salasar!
BAGUS TUKIR: I Guru ajak i biang anyud bareng ye panese. Men dijo apa i adi conik?
NANG KEPOD: Pol, polisi, tentra, leyak!
LUH PRAWAN : Aduh, yan sing ia mati tiang ane mati kenggatan baan nyemak limanne anyud tomplok bebatangan!
BAGUS TUKIR: Widine nu sueca deweke ajak dadun idup negen sengsara di gumine!
NANG KEPOD: Pol, polisi, tentra, pennggawa! (macelop Dese Karma) [ 72 ]
- 72 -

GEDE KARMA : Ha, adi! Beli ngajinang nyai macelep mai, tenenan umah beline, nyai ngalih beli? dini adi kajak beli lacur lakara!

LUH PRAWAN : Beli bagus, tenenan lakar dadi ipah beline!

GEDE KARMA : Yeh, nyen anake tenenan adi? Nyai mendep suba ngelah ........

LUH PRAWAN : (Kenyem-kenym nimbal) Belin tiange tenenan!

GEDE KARMA : Ha, beli adine? Beli suba taen dadi ameja. Maceki ajak raganne, Bagus Tukir! Men jani beli matur singgih teken adi? Beh sing bisa beli mabasa!

NANG KEPOD : Pol. polisi, tentra, rampok, maling, dusta, baak!