Nemoe Karma/Kasangsaran

Saking Wikisource
29637Nemoe Karma — Kasangsaran1931I Wayan Gobiah

[ 24 ]__ ,,Nah, to kéné Pan tjening. Sasoewoedan gaéné i pidan, beli njambatang déwék ngelah cetang karo belah ringgit, nanging ké sing dja beli noetoerang boeat tongos beliné maoetang. Reh kéto njaman “Pan tjeningé, sahasa pesan ija ngenjetang lakar pamajah oetang beliné, mara matamboen bana batinné selaé ringgit, teka tjetét djoeang beli toer laoet kalahang beli. Déning kéto, dadi beli djengah pesan kenehé, njadjajang pesan ngawalesang metoh, apang moelih dja ban kalah-kalahané ento, kéto pangaptin idepé. Napi, pamoepoetné, boein tigang atak Jéjar beli kalah, To kranané beli érang pesan di kenehé, jén tondén kasidan ban beli, neboe-neboe oetang: beliné, méh tondén beli djoeari moelih, Makadi Pan tjening boeka djani, eda ndén sangetanga pesan njekelang di keneh, wirth beli sing gigis njet beliné, ngesahasajang pesan ngitoengin pipis Pan tjeningé, nanging saking patelahan pesan. Jan padé Pan tjening toeara ngoegoe raos beliné, kené pisan abet, Wiréh beli sing dja ada ngelah barang-barang pitoewi karang tjarik, ané anggon beli wala, jén Pan tjening njak nampi. to pianak beliné patoenggoeang beli tekén Pan tjening.”

— ,,Nah, ento sedeng melaha beli. Nanging apang sadja, apang ada toendén tiang ngempoe pianak beliné i tjening djoemah.”

— ,,Nah, sadja Pan tjening, beli njen ngateh ija kema.”

Asapoenika poepoet baosé sang kalih, raris sami késah.

KASANGSARAN.

Katjrita I Soedana sampoen reké magenah ring Singapadoe, ting djoemah Pan Soekreniné. Jan moenggoehing daja pangindradjalané margiang ipoen antoek Pan Soedana patjang ngapoes pianakipoené, poenika boja ké soekat dangan antoek ipoen, sawiréh ipoen ngapoes pianak. Inggih jan boeat I Soedana irika, tan sah ipoen nangoen sedih, wengi raina masasambatan ngeling, anoelamé méménipoen sané sampoen padem. Jan boedi ipoen boedal matinggal saking irika, kapialang pisan-idepnjané, sawiréh ipoen tan oening ring arah-arah. Poenika doning kapaksa ipoen nama kawiranganing manah sasoewén-soewénipoen. Kasedihan manahnjané sajan matambeh-tambeh, doning asapoenika. santockan solah Mén Soekreniné botjok pisan, tan pisan-pisan madoewé kapiwelasan idep, sok banggras kalih gemesipoené ngapi. Samalih [ 25 ]demité pasti, tan wénten ipoen njak ngapoel kalih ngaloemin antoek poenapa-poenapi, sané ngranajang prasida lipoer idep I Soedanané. Poenapi malih indik panganggé kalih djinah baosang, boeat ring dadaaran kéwanten sampoen banget pisan ipoen samboeng toena mawéh ring I Soedana. Jén baosang ri kalaning I Soedana neda, noedjoe-noedjoe pisan ipoen polih darang sagenepa, nanging taler samboela pisan. Jén boeat ring kario kateteh pisan ipoen, ring sapoenapiné karjané sané tan sandang garap ipoen, taler kakénkén ipoen ngarapin, kandoegi ring pamoepoeté, mawastoe mapala ipoen toejoch polih moenji tan pasroeti. Kénginan tan pisan wénten paimbangan kasakitan manahipoené, djangka ipoen kembang atjoem toer bengoel, sawiréh raina wengi magadang ngeling, tan papegatan nepes jéh paningalan, Kotjap ri sedek Pan Soekreni tan wénten djoemah, I Soedana kakénkén ngempoe antoek Mén Soekreni, wiréh ipoen épot maratengan ting. paon. Jén sapoenapi angkoeh, pedjet ni Soekreni ngeling, irika Mén Soekreni tan sapira brangtinné, ngraris ngambil kajoe, tan papékanan antoek ipoen nigtig 1 Soedana, ngantos medal panjoch batjin, toer malih matandang kanin, kandoegi ngraris bah matjepol I Soedana tan oening ring déwék. Réh asapoenika, tengkedjoet pisan Mén Soekreni ngeton I Soedana, raris ipoen malaib ka oemah pisangannjané njadoeang indiké poenika. Pisaganipoené sahasa njaadjag ring genak I Soedanané njeles nang, ngoejak batjin rah kalih panjoeh. Waoe ton ipoen, tan djangkajan ipoen ngeloer njrit kadéwa ratoe, madjarang: panak anaké mati. toer gelis ipoen njaoep natoeh boedal ka oemahipoen, sinambi maid moenji,

— ,,Dong, déwa ratoe, koediang ujai panak anaké. Mati soeba ja djani, tan oeroengen njai bakal salah, makoetang mati saoemoer idoep.”

Miragi baos asapoenika, pantji takoet ipoené Mén Soekreni, djangka ipoen atjoem toer patritis medal peloeh, raris ipoen njroe- joeng boedal, sarwi nepes jéh paningalan. Saraoehé ring balénipoené, djag mapangsegan ipoen negak, mapineh-pineh toer njelsel déwék, bas kadoeroes njalanang brangti. Kala irika raiis ipoen masasangi, patjang ngarjanang I Soedana weton madoedoes agoeng, jén njak ipoen kantoen maoerip, -toer gelis dados seger rahajoe. Tan kotjap Mén Soekreni sedek negak sarwi ngeling, [ 26 ]santoekan waoe toemboeh kapiwelasan ring manah, napi malih kadoeloerin antoek djedjeh, mangetang kéwanten ipoen ngeling, saha masoebaja ring manah tan patjang mabikas sapoenika malih. Moenggoehing pisaganipoené loch moeani tjrik kelih, intjoeh ngentjanin I Soedana, wénten ngoembahin rah, batjin kalih endoet, wenten malih sané ngrereh patjang panjampi. I Soedana tan pisan oening ring déwék, njalempang kadi sawa kembang lémlém, binanipoen santoekan kari mangkihan aris pisan. Sang matepetin poenika sampoen kalintang maras ring idep, sawiréh I Soedana ngalemetang kéwanten, kalih angkihanipoené ngalitang. Ring sampoen pegat rahnjané medal, kasaréjang kabetjikang pisan, tan kawéhin ngroenjoeng, mangdé sampoen melekpek pisan. Mangkin mekeengan sang matepetin I Soedana sapoeniki.

_,,Beh, kénkeén ban madaja djani, wirth kéné awaké patoeroe belog adjak makedjang?”

—,,Ngoeda kénkén beli, melah soeba beli kema ka Gianjar, ngatoerin dané I Toean Docter, apang dané mitjajang tamba!”

— ,,Bah sadja, ento beneh pesan pitoengan Loehé. Nah, djani beli madjalan kema.”

Tan tjinarita ring margi, kotjap ipoen sampoen raoeh, ngiringang dané I Toean Docter, sané sampoen saregep mamoeat tamba. Sanapak danéné Toean Doctor ring genah sang asakit, raris katoeréksa sinambi ngandika.

— ,,Ih, né sarat sakit anaké tjrik, eda ngampah matepetin!” Raris dané I Toean Docter mapiteket ring sang matepetin, poenapi sapatoct ilén-ilénnjané, sampoen kandikajang sami, toer mangdé katoeoet pisan antoek sang matepetin sami. Saoer manoek sang matepetin, ngiringang pisan sapangandika. Ring sampoené aedjam soewénné katiwakin tamba, waoe ipoen. I Soedana agedat, nanging ké déréag betjik ngeton saloewiripoen, santoekan kantoen soembrah bajoennjané. Irika raris kapatiptip kawéhin tojan titisan, woes poenika waoe sakadi djenarané, gobanipoené sajan boengah. Kala irika dané I Toean Docter boedal, sawireh 1 Soedana sampoen éling ting sikian. Gelising satoea, manawi wénten tigang sasih | Soedana mataanan, waoe ipoen

dedosan soekoenné kantoen lemet pisan. Ring sampoené seger betjik, raris ipoen matinggal saking irika, pisadianipoené patjang boedal ka oemahnjané ring Karawangsoewoeng. Sa-

[ 27 ]wiréh ipoen paling (kablinger) tan oening ring kangin kaoeh, raris ipoen noecet marginé sané senggoeh ipoen ngaochang. Doeaning ipoen noeoet marginé sané ngaoehang, ipoen miragi gatra, boeat pasar Badoengé saking Singapadoe, tibannjané reké kaoeh. Sawiréh ipoen anak alit paling, marginé sané senggoeh ipoen ngaochang, makakawiaktijanipoen ngalérang saking Singapadoe. Sawiréh asapoenika, pamarginipoené kénginan raoch ring Oeboed, boja dja ring Badoeng. Napakipoené ring Oeboed sampoen sandia wéla, sawirth sahipoené saking Singapadoe sampoen tengai pisan. Sanapakipoené ring pasar Oeboed, ngon pisan jpoen ngantenang pasaré, banget mabinajan saihang ring pasar Badoengé. Réh asapoenika, raris ipoen matakén ring anaké sané panggoeh ipoen ring marginé, boeat nakénang wastan pradésa poenika. Raris ipoen kapadjarin, moenggoehing wastan nagari poenika Oeboed. Tan sapira tengkedjoetipoené, doek miragi wastan nagarané poenika, santoekan tan pisan ipoen naan miragi wastan djagat asapoenika. Kadadosan ngeloer ipoen ngeling, kadéwa ratoe, kabatek antoek adjrihipoené, sawirth ipoen kari ring désan anak, kaloedin wengi ping kalih tan oening ipoen ring sira-sira. Déning ipoen ngeling dijrit-djrit, kénginan kagroenjoeng antoel anak sareng makéh, sané ngatoedjoe irika ring pasar. Loch moeani, tjrik kelih sami ngiter I Soedana ngeling grak-grak. saha masaszmbatan kamémé-mémé, toerin nagih bareng adjak mati. Anaké sané ngroenjoeng poenika, ngéndah pélag raos kalih solahipoené pada, wénten sané ngedékin, wénten noeoetang elingipoené, wénten malih sanc ngamprag antoek raos ngadijrihin. tjoetetné magenep tatingkahan anaké, sami ndjailin ipoen ngeling.

Doek poenike wénten dagang adjenga: mapangkoesan ipoe Mén Soekarsi, sedek boedal saking madolan ring bantjingah. Saraoehipoené ring anaké magroenjoengan akéh, rari: ipoen ma seeban sareng, ton ipoen anak alit moeani ngeling segoe-segoe, sasembatipoené ngapiwelasin manah, napi sahasa ipoen njoeal ngatengahang, ngraris ngambil liman anaké alii poenika, toer ranis dandanipoen kaadjak boedal ka oemahnjané. Kénginan anaké alit, tan madrebé paksa patjang noelakang sakadi pamrik i dagang nasi poenika, kabanda antoek bingoeng manahipoené. Ten oetjapen ring margi, kotjap raoch sampoen ring oemah Mén Soekarsiné, irika anaké alit ke cites: saking poenapi sangkan wiadin