Kembang Rampe Kasusastraan Bali Purwa Wewidangan I Buku II/Geguritan Bagus Umbara

Saking Wikisource
[ 56 ]

1.18 GEGURITAN BAGUS UMBARA

Puh Ginada

  1. Ambul to ban nyritaang, ana kawarna malih, Sang Prabu Jongbiru reko, warnane bagus anulus, mabala ndatan paingan, agung lewih, tan kurang raja brana.
  2. Sami magedong-gedongan, emas mirah ratna lewih, tan kurang raja berana, mapupul di jero agung, dening upeti ngabulan, sangkan sugih, kastawa kajanapria.
  3. Rauhing ka bumi Jawa, ka Cina mwah ka Betawi, ka Herum mwah ka Solo, sami sih teken sang prabu, prabu anyakra buwana, sami asih, sajawa-jawa makejang.
  4. Dana upama ne liwat, teken wong Jawa ne sami, buka twara patandingan, ka Cina Bugis Melayu, yuta-yutaan ketian, tan paganti, icane sang naranata.
  5. Sawong Jongbiru ne pada, sami misinggih bupati, sasat Betara ring lemah, negara daating landuh, sanyeneng Ida Sang Nata, daat trepti, twara ada yan wikara.
  6. Pada masuka-sukanan, sawong Jongbirune samí, sami ngulurin indria, muah Ida Sang Nata Ratu, aputri tan painganan, nene mangkin, rupa wenten tigang dasa.
  7. Maputra wau sanunggal, warnaning daating lewih, wicaksana pradnyan reko, dadi Hyang Ratih anurun, sami ratune ngerutang, nene mangkin, anging ndatan kena conggah.
  8. Makakembanging negara, makadewaning diah lewih, makasarining kadatwan, mapupulan madu juruh, makapangalapan cita, sor tang gendis, kencak tur malih srenggara.
  9. Nikaang jauman katah, praida lan mantri lewih, katulak antuk sang katong, apang kemane bas puput, kadi mas winten mirah, munggwing peti, kayune Ida Sang Nata.
  10. Sampun surup Sang Hyang Surya, wengi dauh tiga mangkin, anadah sira sang katong, kalih Ida Raden Galuh, kalawan sri pramiswaria, rantenaji, sampun sami wus anadah. [ 57 ]
    1. Sausan mangkin anadah, kawuwusan Raden Dewi, munggah dane ring paturon, pawongan sampun aturu, saget sampun dauh lima, kaden Dewi, tan polih ida anidra.
    2. Buka ada mangrubeda, mangrurasak- mangrurisik, Iwir kena pijer di turon, kadi kekasur biluluk, wau aturu siana sakedap, Raden Dewi, saget dane manyumpena.
    3. Sareng lan Mantri Koripan, ne kasub bagus di Bali, mapangku-pangku di turon, tumulia matangi lungguh, kapupungan tumuli nyambat, "Beli Mantri, dija Beli magenah.
    4. Beli manyakitin titiang, buka mekane pabalih, buin pidan sareng saroron, ngalam-alamin katemu, kapa jani keman titiang, wiakti Beli, ngwisianin keneh setata".
    5. Ken Bayan Sangit atangia, sami kagiat manyagjagin, laut ja sami matakon, "Sapasira Ratu Ditu, ulat I Dewa marencang, siangnya nawi, I Dewa sareng wong lanang".
    6. Rahaden Galuh ngandika, "Ira ko bau mangipi, pindannya reko di turon, pinangko dening wong bagus, Raden Mantri ring Koripan, ne di Bali maipi ko teken nira.
    7. Apa ko jani mekada, sangkan ira buka jani, tuara komeh kenehe matra, baya tuah Hyang Widi nuduh, sangkan ira manyumpena", baya gati, ne jani buduh-buduhan.
    8. Dijaa baliane kocap, wisesa bakal ngubadin, masa tong sida baanya, yan kene-kene ibuk, ibuk paling mangulisah, twah di ati, magantung-gantung di mata.
    9. Yan to ne bakat ngipiang, teka mangubadin jani, masa tong ya enggal ilang, sakite di jroning kayun, sakit pingit to adannya, tuara dadi, anak manawang lakunya.
    10. Sumingkin kenehe pusang, seksek ibuk sai paling, yan kene ko temahnya, tan urung ngemasin antu, sing jalan-jalan manyepang, nene jani, sang Prabu twara manawang.
    11. Yan tuah dadi ban nglipurang, lipur-lipurang di ati,
    [ 58 ]
    1. pang subanen kacirian, sakite di jroning kayun, sakit keneh to adanya, daat ketil, enggal baan manglilaang.
  1. Tong dadi ayaru-ayaruan, saruang, mawuwuh sedih, tan lad maring wredaya, rasanya I Beli rauh, I Beli Mantri Koripan, nyabran wengi, magantung-gantung di mata.
  2. Yan ira twara katekan, buka ban irane ngipi, apa temahane reko, tan urung amungpang laku, sarwi anangis ngandika, ganti kai, jani ngemasin ipian.
  3. Ken Bayan alon angucap, "Sampun Dewagung manang is, nenawi weruh sang katong, kenken mangkin antuk matur, saget sampun bangbang wetan, Raden Dewi, tururun raris ka taman.
  4. Sapraptane maring taman, malungguh ring batur sari, yeh tingale pacerokcok, Condong Bayan sami ibuk, mangrasanin katangehan, yan kacawis, kenken baan mangaturang.
  5. Rahaden Dewi ngandika, ujare dulurin tangis", Bayan mati kai reko, makelap I Beli bau, malinggih dini barengan, kudiang kai, nyaruang pang kena lila.
  6. Buin pidan ja dane teka, buka ban irane ngipi, salwiring bunga ne tonton, katon ira Beli Bagus, tambulilingane ngaras, nagasari, mairib I Beli ngandika.
  7. Sungengene bau kembang, mirib prerain I Beli, pusuh bakung mandelok, matrib jeriji rurus, sandate keabang mayangan, awas kai, mairib I Beli lupa.
  8. Intarane tunggal ragas, edonnyane nu kekal ih, mirib alis rengu katon, ebun katirane murub, mirib lambe nginang sedah, tiing gading, katon raga nangriana.
  9. Don simbare masrawean, mairib cawet I Beli, janggutan resine katon, upin angine di duur, nirib tangan matayungan, ngolah tangkis, pamargine magampuran.
  10. Tunjunge akatih keabang, katon ring tengahing beji,mnairib I Beli bengong, ulat dane ditu madius, upin angin makitukan, katon olih mirib nagih njuin sastra.
  11. Tadahasihe maswara, mirib dane ngasiasih, ulat mangrumrum di turon, klidungane cengak-cenguk, mirib I Beli kababas, ngalih margi, kayun matemu ken ira".
[ 59 ]
  1. Munggah dane gegelisan, ring bale pangaring aring, makakudung sutra ijo, raris malinggih, bengong yeh tingale membah, sarwi anangis, nglilaang tan kena lila.
  2. Rahaden Galuh ngandika, "Kenken baan kai jani, mangalihang daya reko, apanga ya dadi saru, lamuna kene satata, twah tan polih, sang prabu mapanak ira.
  3. Apa ja gawenya suka, sedihe raina wengi, suba te twah dane joh, manggawe san ati ibuk, ken Bayan ngentikang daya, nging di ati, ento pet jani aturang".