Kembang Rampe Kasusastraan Bali Purwa Wewidangan I Buku II/Geguritan Rencang Dursila

Saking Wikisource
[ 41 ]

1.14 GEGURITAN RENCANG DURSILA

Puh Durma

  1. Kocap ada anak madan I Mursiban, luhnyane Ni Barowati, ayune kalintang, luir dedari ring kendran, ngelah rencang tuah adiri, juru ngangonang, kambing miwah biri-biri.
  2. Rencangnyane ento liwat kasemaran, ring pamekelnyane istri, suba kudang-kudang, upaya pangindra jala, anggona ya mangencanin, nanging pamekelnya, tuara kayun managingin.
  3. Dadi liwat-liwat sengitnya i rencang, tumuli mijil ring ati, manahnya dursila, jagi ipun masunaang, pamekelnyane isteri, tumuli numbas, kedis Siung wantah kakalih.
  4. Kaubuhin sai-sai kaurukang, mamunyi mabasa Bali, pada malen-lenan, kedise ne ukudan, totonan sai kaajahin, mamunyi ala, parekan ngaorin I Rai.
  5. Malih paksi Siunge ne sikian punika, kaurukang ia mamunyi, nanging nenten ala, kene reko pidartannya, unduk pamekele istri, ayu kalintang, sapunika kaajahin.
  6. Ne sikian kaajahin mamunyi ala, peteng lemah sai-sai, nyabran kaurukang, teken rencange Dursila, kacerita I Siung Caling, ririh mapeta, nuutang mamunyi weci.
  7. Ririh pesan i rencang nguruk mapeta, mamunyi caraning jalmi, ayu miwah ala, ane kaurukang ala, munyinnyane ala sai, ne kuruk melah, ayu aturnya ring Gusti.
  8. Jawa Melayu makejang pada tawanga, miwah caraning Wolandi, Bali Arab Cina, gaok pada sang mirengang, buron napi sapuniki, kalintang pradnyan, mangasorang idep jalmi.
  9. Rencangnyane liwat gargita di cita, ngelah siung ririh mamunyi, asing urukanga, makejang pada tawanga, ala ayu miwah weci, suka setata, bilang teka manyapatin. [ 42 ]
    1. "Duh Mekele bau rauh saking dija", saur manuk ia mamunyi, nyapa pamekelnya, "Awake bumara pesan, teka uli ngangon kambing, di tegal linggah, kalih lawan biri-biri".
    2. "Sampunang Mekele lunga mangangonang, kambing lawan biri-biri, ngiring jenek jumah, masa kuang lakar pangan, miwah kinum ngiring Gusti, nora kirangan, anake tresna muang asih.
    3. Ne ngolasin lacur Gustine punika, age nunas mapamit, ring Gustin I Dewa, kambinge gelis aturang, muah biri-birine sami, da mangraosang, tuyuhe sekadi mangkin.
    4. Titiang keweh ngijeng jumah padaduanan, liu anake bebeki, iri ati ring titiang, nyabran ada gegodan, akeh pisunane prapti, rauh ring ida, mangdennya gelis magedi".
    5. I Rencang sarwi banggras masaut galak, "Da iba liu-liu munyi, masa kurang naya, anggon lakar mangualesang, mangdennya Ni Barowati, lan I Mursiban, mati kena munyi manis.
    6. Yan tan sida baan kai I Mursiban, manayanang nene jani, mangdennya mangkat, lunga ka alase wayah", ortane aor sejati, tumuli lunga, kesah saking jeroning puri.
    7. Kacerita I Mursiban napak di alas, nyusup maring wana giri, akeh kapangguha, janma mati pajelimpang, sarap macan lan kabedil, mayuta-yuta, tuara kena baan ngitung
    8. Dening keto bangkene liu, masah-sahan, di alase ne pingit, I Mursiban kagiat, seksek keweh makenehin, buron alas pada sengit, sing tara lakar, manepukin baya pati.
    9. Pirang dina lungan ida masusupan, ring alase ne pingit, maider-ideran, peteng lemah tan pararian, rabine Ni Barowati, osah mulisah, nyabran dina sai sedih.
    10. Tan kocapan rencange ane dursila, tan maren lakar angungsi, rabin I Mursiban, ngeka lakar misunaang, teken rakane nene laki, mangdennya lepas, katundung olih ne muani.
    [ 43 ]
    1. Wau prapta I Mursiban saking alas, I Siung Caling manyapatin, tur ngabaang orta, "Uduh Gustin titiang, rabine Ni Barowati, tan jumah-jumah, peteng lemah sai mlali.
    2. Nyabran dina pamarginnya mangumbara, carat-curut kemamai, luas ka umah anak, kesah semeng teka sanja, masesanjan ka wong laki, tuara ngidepang, pamunyin titiange becik.
    3. Sapunika mangda Gusti sauninga, pari indikan i rabi, lampahnyane ala, tan anut ring katuturan, yan ento paksa puponin manyicing singal, terang bungute kasilapin."
    4. Sidi mandi pisunannya I Dursila, kalih ipun I Siung Caling, ririh misunaang, tuah angadakaken nora, mamasangang srana lewih, mangdennya pasah, rabine Ni Barowati.
    5. Kacarita nyusup sranannya I Dursila, masesumbar ia jani, I Siung Caling ngucap, gargita pesan ring manah, galaknyane ndatan sipi, tan sumangsaya, dumadak enggal magedi.
    6. I Mursiban galakne mangapak-apak, "Uduh iba Barowati, aja kueh cerita, apan iba ndatan wenang, langgana tekening kai, sing dadi tulak, makaad iba ne jani.
    7. Tuah ambulto kai nganggon iba somah, mangayahin kai dini, mulih iba enggal, kalih yayah renan iba, matur ditu ring I Ají, aturang kola, manundung iba ne mulih.
    8. Krana keto ban iba tuara ngidepang, tutur kaine ne nguni, rauh saking alas, I Siung Caling mangortaang, aturne aor manis, peteng lan lemah, Ni Barowati malali.
    9. Tur pisunanne I Dursila, dening ia I Siung Caling, anak mula sayang, uli cerik mamarekan, jelannyane ta sinipi, rencang Dursila, masih kasayangang Gusti.
    10. Dening keto Ni Barowati kakutang, rencange masaur manis, kedekne mangakak, suka cita maring manah, ban tuara ngidepang munyi, atur i rencang, jele palannya emasin.
    [ 44 ]
    1. Lama-lami Ni Barowati kakutang, kaget malih ia marabi. manglaluang raga, mangajak wong sunantara, arta brananne maketi, tur sugih rendah, pianaknya liu luh muani.
    2. Sasukate Ni Barowati kakutang, I Mursiban sedih kingking, kakurangan pangan, arta branannyane muksah, rencang nyane I Siung Caling, lan I Dursila, peteng lemah nyakit ati.
    3. Prajani lacurnyane buka madakang, tong ada anggon mameli, tulusan makenta, mangajak rencange pada, tuara surud nyakit ati, tur maselselan, ngidepang munyine manis.
    4. Manis gula pedas makelo taanang, maawanan buka jani, ngidepang pisuna, munyin rencange Dursila, ento ne bakat gugonin, manadi pasah, mangajak Ni Barowati.
    5. Merangnyane I Mursiban ring i rencang, galaknyane tan sinipi, gagreten, di cita, laut ia mangunus pedang, "Ih iba manusa cicing, tuara bisa, mangalap pitresnan kai.
    6. Ne emasin dosan ibane misuna, bungute ne mangemasin", Siung Caling manyembah, lan rencange I Dursila, "Nunas ica nunas urip, geng sinampura, matur sisip ring I Gusti".
    7. Buka borbor kebus baang paidepnya, nganggar pedang ngunus keris, i rencang kajambak, ngenggalang ia malecat, I Siung Caling katusukin, mati sapisan, tuara nyidaang malaib.
    8. Dening keto pangamuknya I Mursiban, I Dursila malayu bintít, ngungsi alas wayah, wong desane makulkulan, uyut umung pada pajerit, maruyu-ruyuan, paum pesuluh muani.
    9. Wong desane pada manyemak senjata, tumbak keris lan bedil, sami marerod-rerodan, ngenggalang pada majalan, I Mursiban ne kaungsi, laut kaejuk, tangannyane katalinin.
    [ 45 ]
    1. Kabalenggu kapangkeng di gedong gelap, ngranjing maring dalem bui, laut kakretaang, maring Ida Tuan Besar, Punggawa Pranda ngaraosin, Kanca lan Jaksa, kalih dane Tuan Kontrolir.
    2. Dening sampun puput raose di kreta, I Mursiban nene jani, kaselong ka Jawa, mangungsi tanah Sumatra, saumur hidup ngemasin, di Sawahlunto, ngalih areng lawan besi.
    3. Keto dogen gaenne salemah-lemah, nganti berag tan paisi, sedih maselselan, kasakitan kagela-gela, nerakane ne kapanggih, liwat sengsara, "Sukaan titiang mati".
    4. Aturne I Mursiban ngolasang manah, maring Ida Sanghyang Kawi, manunas ampura, mangda gelis titiang tulak, budal saking tanah Jawi, tuara kalugra, yan tuara ngemasin mati.
    5. Kacerita rencange ane dursila, mariselsel dewek sedih, tuara kapegatan, di alase ia kalaran, tuara mamanggihin bukti, layah satata, apa sih turun manjalmi.
    6. Idup neraka manjalmi di madiapada, uli cerik suba kelih, manemu sengsara, mamanjak di jumah anak, katundung sai katigtig, mamangguh wirang, maring Gustine ne istri.
    7. Apan sampun titahing Hyang Widiwasa, sakite ane kapanggih, nyusup maring alas, munggah maring pucak giria, ngatonang margine lewih, tur sasunutan, margane agung kapanggih.
    8. Gegelisan i rencang dursila lumampah, manuut margane cenik, majalan nganginang, tur mangumikmik di jalan, kacerita di Taman Sari, mangguh manusa, istri utama mabersih.
    9. Suka wirya idepnya prapta ring taman, gedegne buka sapsapin, wareg tan paneda, rasa bungah tan pawastra, keto rasaang di ati, ican Hyang Kawia, kicen manik nene lewih.