Gaguritan Dharmmapada

Saking Wikisource

Deskripsi[uah]

Bahasa Indonesia[uah]

Gaguritan Dharmmapada merupakan sebuah karya sastra yang menguraikan tentang ajaran Budha yang didasari oleh ajaran cinta kasih dan juga didalamnya memuat tentang pemahaman atas hakikat kita hidup sebagai manusia. Pada urain juga sekaligus tentang ajakan untuk melakukan pencarian jati diri kedalam diri kita masing-masing. Gaguritan ini juga menguraikan tentang menjadi individu yang ideal didasarkan pada sastra serta memahami makhluk lainnya sebagai bagian dari diri kita.

Bahasa Inggris[uah]

Naskah[uah]

[ 1 ][PERPUSTAKAAN
KTR.DOKBUD BALI
PROP. BALI
G/V/9/DOKBUD
Judul: Gaguritan Dharmmapada
Pnj. 35 cm, Lb. 3,4 cm, Jl. 61 lb
Asal: Denkayu, Mengwi, Badung]
[Perpustakaan Ktr. Dokbud Bali Prop. Bali
[1 1 A]
[Judul: Gaguritan Dharmmapada
Pnj. 35 cm, Lb. 3,4 cm, Jl. 61 lb
Asal: Denkayu, Mengwi, Badung] [ 2 ][1 1B]
1
||0|| ᵒaum̐ᵒawighnamastu||0||gaguritan·dhamapāda.pupuḥbagiṇānti||1||nemaṅkin·ktaḥkawuwus·,ne
daditlĕṅiŋhati,dadituŋtuŋṅiŋpañptā,tan·lyanwantaḥnesujāti,panraṅansaŋhyaŋbuddhā,riŋkaliyugapuniki.2.kabudhayā
nhikatwiᵒilmu,lwiriŋgoloṅansami,yāhudikristĕn·lanhislam·,twin·hagamahiṇdhurihin·,kabudhayan·hikumaŕggā,
kamokṣanpaṅlĕpas·hurip·.3.ᵒagamaᵒikapituduḥ,mijilsakeŋnesuṅkĕmin·,tuhanhalaḥtwin·bhaṭāra,ne
[2 2A]
ṅicensabdaniŋᵒaji,riŋtalmud·bebĕl·lankuŕhan·,dyapin·triwedanesami.4.ntolwiŕtĕhĕŕṅukuŕ,haṅgen·ñlĕḥ
kawonbĕcik·,hasiŋṅrañjiŋṅaranmĕlaḥ,dadilwaŕkawon·kawaṣṭanin·,hapanhukuranekataḥhĕñcenjwasujātiyukti.5
.punikaṅawinaŋhuyut·,mr̥ĕbatsaliŋbhoyanin·,padhamākukuhinmĕlaḥ,padhapadhaṅamoŋdewaśakti,padhaṅrakṣadewatuṅgal·,
yantuṅal·,ṅudāpr̥ĕbutin·.6.ṅudyaŋbebheddhaśabdahiku,yeniŋjātiwitiŋtuṅgil·,ṅudyaŋbĕñañak·kādukaŋ,yen·jā [ 3 ][2 2B]
2
tineṅarekaśakti,tuhan·halaḥtwinbhaṭāra,tanwentĕnwikannabdabin·.7.toŋdadiknĕhaŋhiku,hapankocap·śabdājāti,pā
tūtgugudāṅĕnĕhaŋ,hapan·yankĕnĕhaŋpaliŋ,talmudbebĕl·paliŋmĕlaḥ,kūŕhanwedapiniḥbĕcik·.8.ṅhiŋbudhatankadiᵒiku,hapanṅa
ruruḥnejāti,pātutkĕnĕhaŋpaŋtraŋ,maṅdendeweketanpaliŋ,tindiḥmariŋnetansajā,hasiŋmayāsĕṅguḥ,yukti.9.tanwentĕnne
pātut·gugu,lyananriŋnenejati,pātūt·knĕhaŋpaŋmlaḥ,kudyaŋbahanmaṅituṅin·,maṅdabĕñasiddhal̥pas·,mariŋsaṅsaraniŋ
[3 3A]
ᵒurip·.10.ṅudyaŋtodewekehapus·,hakwaŋnemarūpal̥wiḥ,tansaḥmr̥ĕsaḥnutuglawat·,dyapintawaŋtodoŋyukti,nejā
titakutṅĕcapaŋ,heṅgalaŋhuluḥpaŋhilid·.11.yadinkidĕmaŋbānṅuluḥ,masiḥjwamakĕcappahit·,hapannejatitwaḥsa
ja,yadin·gugutwiboyanin·,dyapinkenkenbahanñarwaŋ,nejatimaṅgĕḥsujati.12.sapajwāsujātinipun·,kināra
nan·buddhahiki,yekāsidhaŕthaghottama,putran·hidasaŋnathal̥wiḥ,sudhodhanaratuniŋṣyakā,riŋkapilawastupamukti [ 4 ][3 3B]
3
.13.punapipitĕgĕshipun·,nekāraninbudhahiki,yetwisaŋparamaŕtha,saŋlwihiŋprajñānajāti,saŋjātimragatraŋ,saŋjāti
sujātiheliŋ.14.pidagiŋpanraṅanhiku,tatasrijatiniŋjāti,hurip·hikatwisaṅsara,dyapinkudyaŋhantukmĕlit·,dyapingugu,
dyapintwara,saṅsarajātiniŋᵒurip·.15.dasarisaṅsaraᵒiku,hikatandākawaṣṭanin·,l̥kĕteriŋᵒuripikā,yekoneṅawe
dumadhi,yensāmpuntanhanatandā,makles·l̥kĕtiŋᵒurip·.16.lakṣaṇanebĕcik·l̥tuḥ,ṅadakaŋkaŕmmaniŋᵒurip·,
[4 4A]
yekamaŕṇnāwawatĕkan·,punikaṅawinaŋnasib·,kaŕmmaᵒikasahimolah·,hanūtriŋtiṅkahĕmaṅkin·.17.neṅawinaŋsa
ṅĕtbiṅuŋ,hawinantindiḥriŋhurip·,yekahakunerekayaṅ·,ᵒakunewantaḥhakwin·,ᵒakunesĕṅguḥhiraga,yekanemaṅkinti
ndihin·.18.yansampun·traŋbānñuluḥ,ñukṣmayaŋkaṇdhaᵒika,yekajwatwipanraṅan·,huniŋriŋnejatiyukti,jantĕnsinaḥga
laŋhapadaŋ,maŕggapaṅlĕpasejāti.19.neṅaran·niŋwwaṇāhiku,maklesriŋl̥kĕtiŋᵒurip·,l̥passakiŋkasaṅsaran· [ 5 ][4 4B]
4
,bānkaŕmmanehuntassami,tanhanatanhaṅawinaŋ,lipatlipĕtmanumadhi.20.dyapinboyanin·dyastungugu,riŋjātiniŋjatihiki,
tan·jwaᵒikaṅawinaŋ,nejatibuwuŋsujāti,hapanejātitwaḥsaja,yadinpisuḥbatbat·,boyanin·.21.yan·jatimlĕ
d·paŋtahu,riŋkasujatyanpuniki,hĕdabĕñaṅapusraga,maṅdentanlawat·tindihin·,sāmpunaŋsayaŋriŋmayā,plutinsusupsi
l̥min·.22.hakehan·jwahajakbiṅuŋ,twaḥᵒajñānanetindihin·,ṅgenṅunduḥkasukan·jagat·,jagateholaḥda
[5 5A]
bdabin·,maṅrekasaŕwwahendaḥ,huniŋmabuŕñil̥minpasiḥ.23.ᵒajñānanemuŕktiṅulgul·,ririheṅĕṅonṅĕṅoni
n·,nāṅhiŋjwamaṅgiḥsaṅsara,tanhanakr̥ĕtthapaṅgihin·,mtumaṅkin·rarañcaṅan·,ᵒagamalan·hilmubatin·.24.tal̥ŕkantu
nmaṅgiḥbuwut·,siŋjagjagintidoŋyukti,momonemaṅgĕḥjĕjĕraŋ,hemanbutaŋnetindihin·,paṅraṣanekabĕbĕṅan·,ᵒajñāna
nemaṅliputin·.25.netuhujātitankaruṅu,hantukpaṅraṣanemāti,tankawnaŋmaṅraṣayaŋ,tansidañusupriŋhati,paṅraṣa [ 6 ][5 5B]
5
nekabĕbĕṅan·,hantuk·hajñānamamūŕtti.26.maṅkinsaŋhyaŋbudharawuḥ,matujuhinmaŕggajāti,kudyaŋhantukmaṅidupaŋ,maṅden·pa
ṅraṣaneᵒurip·,maṅden·kraṣabān·ṅraṣayaŋ,ṅiṅĕtin·ṅruṅunejāti.27.hapanyeniŋkantun·l̥tuḥ,twaḥkasukaneti
ndihin·,kasereḥbānrajaḥtamaḥ,tansidhahantukṅiṅĕtin·,nejātilawanneboya,sarusajābanṅiṅĕtin·.28.
yendhewekesubanuṅkul·,rajaḥtamahekaliliḥ,jantĕn·,kr̥ĕttamariŋhaṅĕn·,pañiptanedadihniŋ,sinaḥtraŋgalaŋhapa
[6 6A]
dhaŋ,nejatikantĕn·wyakti,.29.ᵒaṣṭatalamaŕggahiku,yekatwaḥmaŕggajāti,madulurandaśaśila,yekapaṅlukatan·l̥wiḥ
,lwiŕñatīŕthapaṅĕntas·,pabr̥ĕṣihanpaṅañuddhaki.30.hikajwadagiŋpituduḥ,saŋhyaŋbuddhaśakyamuni,yenkahyunmaṅkin·nlĕ
baŋ,jāntĕnpaṅgiḥriŋnejāti,sapaᵒakudewabhaṭāra,rawuhiŋkasidhensami.31.neṅaran·trilakṣaṇahiku,triwatĕkiŋka
hanan·jāti,śabdāśaṅkarahaniccha,śabdāśaṅkaraduḥkamaliḥ,śabdāśaṅkarahanātha,yekatriwatĕkiŋjāti.32.ta [ 7 ][6 6B]
6
nhananelaṅgĕŋtuhu,samisaṅsarawyakti,tanhanaᵒatmareka,nesĕṅguḥᵒiṅsun·hakwin·,hikitgĕs·triwatĕk·hika,cobiruruḥ
dumugipaṅgih·,33.neṅaransatyaᵒiku,catuŕjātinesujāti,watĕkiŋᵒuripsaṅsara,tanhanaṅawinaŋhiki,kudyaŋhantuk·ma
maṅdenlĕpas·ᵒaṣṭatalamaŕggamaŕgganin·.34.ᵒaṣṭatalaniŋmaŕggaᵒiku,paṅr̥ĕsĕppaṅraṣajāti,pañiptahacĕpesaja,tutuŕtwinho
moṅejāti,lakṣaṇapolahemlah·,nepatpatmariŋsoŕmalih·.35.paṅupajīwanejujuŕ,hĕmbandewekepaŋtr̥ĕpti,ti
[7 7A]
ndiḥriŋnejātisajā,tlĕbmaṅruruḥnejāti,hikiᵒaṣṭatalaniŋmaŕgga,nepātut·tuwut·hĕntasin·.36.ne ṅarankaṇdhāli
mahiku,yekapanadyaniŋhurip·,rūpahikaṅaranśawa,nepatpatnāmakāranin·,sanaśaṅkarawināṇā,wedhaṇāmali
h·hasiki.37.saṅkanrupahikahidup·,pramaṇanemamayon·,nāmanelwiŕpañupat·,neṅrekaskayāditi,maṅraṣawentĕn·hi
raga,sadāyataṇāmahurip·.38.neṅaran·haŕyyaśilaᵒiku,yekapabratanmaṅĕniŋ,tatigatiṅkahiŋbratthā,pañcaśilane [ 8 ][7 7B]
7
ṅgensahi,hataṅgāśilapabrattha,daśaśilabhikṣumaṅagĕmin·.39.dagiŋpañcaśilahiku,nekĕṭāhaḥkāraninsaṅsil·,ye
kajañjineriŋraga,tanpacaŋmamātimāti,mamaliŋmaṅwadon·mobab·,paṅankinumtan·hatāṅgaśilajwaᵒiku,pa
bratankālaniŋṅĕniŋ,rikālatil̥mpūŕṇama,ᵒupaṣataṅaraneki,napimaliḥmariŋweṣak·,pawĕton·hyaŋbuddhājāti.41.
daśaśilapyagĕm·bhikṣu,yekatwinepilijaḥlwih·,maṅalahaŋrajaḥtamaḥ,luputmariŋgodhasami,mgatin·kasukan·jagat·
[8 8A]
,niŕwaṇaṅiliskahuṅsi.42.hĕñcen·haŕyyasāmādhiyiku,patpat·hajñananemaŕgganin·,pracaralawan·dharaṇā,dhyanamariŋsa
mādhi,sukal̥gālīlalagawa,yekaneñusupriŋhati.43.haŕyyapañcaharaneku,tĕtĕsriŋjatiniŋᵒurip·,ñusupmariŋhaŕyyā
satya,tanbiŋṅbaŋmaliḥriŋhatitlĕbmariŋtrilakṣaṇā,nedadosdasariŋmaŕggi.44.nemaṅkinrawuhiŋtuktuk·,pitgĕs·haŕyyawimu
kti,l̥pasmariŋkal̥kĕtan·,ᵒupekṣaṅrañjiŋriŋhati,maṅrasariŋragal̥pas·,hantuk·yuktijātiheliŋ.45.duḥkakaṇdhahara [ 9 ][8 8B]
8
neku,pratityasamutpadahiki,ᵒawidhyawitiŋsaśkara,paṅkarawīṇākahaṅgit·,wijñānawitnamarūpa,namarūpasdhayatanakaŕ
dhi.46.sdhayatanawitsapaŕṣaᵒiku,sapaŕṣawedhanakahurip·,wedanaṅawenaŋtanda,tandāᵒupadhanakahaṅgit·,ᵒupadhanawi
tniŋbhawa,bhawanenumbuhaŋjāti.45.jatihikalwiŕñahidup·,boṅkoliŋsaṅsarasami,jaramaraṇariŋśoka,paradewa
duhkasami,domanaṣaᵒupayaśa,napimaliḥsabawanti.48.dagiŋtriśaraṇahiku,suṅkĕmriŋtrirātnahadi,saŋhyaŋbuddha
[9 9A]
lawandhaŕmmā,yadyapinsaŋsanelwiḥ,hikatripāwakiŋsinar·,ṅgensuluḥṅruruḥnejati.49.tripitakalwihiŋtutūŕ,tatiga
hikakāranin·,suptapitakajwaśabdā,widhayapitakāmaŕggi,ᵒabhimanipitakahika,kamokṣanpaṅlĕpashurip·.50.
nemaṅkin·haṅgenpanutup·,pamūjān·hyaŋbuddhasami,sābasātthabawantuśukitatthā,moghamoghasalwiŕhurip·,l̥passa
keŋkasaṅsaran·,moghamoghasamiheliŋ.0.puḥsinom·.1.necniŋmlahaŋniṅĕhaŋ,hadapabĕsĕntĕkencĕ [ 10 ][9 9B]
9
niŋpawaraḥpawaraḥhidahyaŋbuddha,kaprakṣariŋbapaṅūni,maṅdakapasraḥriŋcniṅ·,sasuban·cniŋṅeduwuŕ,cniŋjanisubawayaḥ,ñandaŋnejā
nahituṅin·,tutūŕhayu,yankebiṣamañusupaŋ.2.nemadandhaŕmmapadha,maŕggijātitwaḥhabĕsik·neñandaŋtuwut·tatasaŋ
,tlĕbaŋknĕhaŋsahi,guliguliyagalihin·,ṅantiyamakbit·tĕpuk·,maŕggabĕnĕŋgalaŋhapadaŋ,yenākesubahĕntasin·,hapansuwuŋ,
wireḥharaŋhanaknawaŋ.3.maŕgganujukal̥pasan·,paṅawitesukilpaṅgiḥ,kakukub·bānlimutbiŋbaŋ,sayaŋṅutaŋnetindi
[10 10A]
hin·,nekĕṭāḥharaninbĕcik·,hĕntokranatwarapayunurutlimutehakabaŋ,pamĕlatmaŕggasĕpi,sajasuwuŋ,hapanlaṅaḥha
nakmĕntas·.4.nejanimlahaŋr̥ṣĕpaŋ,pidaŕthansabdanel̥wiḥ,yentuwarabakat·kcapaŋ,jantĕntan·kar̥sĕpbāncĕniŋ,hapantanhadawoŋ
śakti,wikanmaṅabaraŋᵒiku,yadyapinmanuturaŋ,kadiraṣangulamanis·,ñentotahu,yentansilapinkĕcapaŋ.5.nedadidasariŋmaŕgga,hĕ
ntomalusamādhinin·,susup·haliḥhapaŋtawaŋ,maṅdenñasinaḥriŋcniŋ,hĕñentojatinnecniŋ,nekahakwin·haran·hiku,makjaŋtagiḥ [ 11 ][10 10B]
10
glahaŋñenkenemahadandhiri,hisiśumsum·,jajronkulittkentulaṅ·.6.saṅkan·cniŋmarūpajadmā,hadamrekabukajani,
twaḥcittaneṅambaraŋ,ᵒidĕperūpayaŋcĕniŋ,ᵒajñānaphalamakaŕdhi,neṅrekawatĕkiŋhidup·,hdhāñĕnmaṅuguᵒatma,nema
ñiptadewĕkcĕniŋ,paŋsiŋbiṅuŋ,papak·hakwin·kadenawak·.7.cniŋtwaḥṅaweninhawak·,ṅarekadewekpadidi,yenne
jleyastutyaŋ,sumasat·ṅwastenin·diri,yenmĕlaḥpakaŕddhin·cniŋ,phalanemlaḥjwapupu,hĕntojatipasucyan·,paṅlu
[11 11A]
katandewekcĕniŋ,dāñĕnṅugu,hanakwikanmaṅlukat·timpal·.8.dewekegyataŋhurukaŋ,dabdhabaŋṅrekapaŋbcik·,dā
ṅandĕlpaṅlukat·hanak·,hapansaŋtataghatthalwiḥ,tanwĕnaŋmamr̥ĕṣhiyin·,wantaḥmatujuhinruruŋ,maŕggaśunyakal̥pasan·,ne
janisarataŋcniṅ·,baninuwut·,makĕlessakiŋkal̥kĕtan·.9.saŋmararawuhiŋbala,yekalwiŕgodanesami,l̥mĕtraṣatanpa
tulaŋ,tankawnaŋmakṣacniṅ·,yencĕniŋgĕl̥ŋmamaŕgi,twarapacaŋmarasatuyuḥ,yen·haṅkrag·haṅkragdijalan·,pĕdaśheṅgalkñĕ [ 12 ][11 11B]
11
lcĕniŋ,kālabiṅuŋ,pĕdaspacaŋmalipĕtan·.10.yen·cniŋṅaṅkragdijalan·,hdāñĕnmanoliḥkuri,r̥gĕpaŋnĕṅaŋmlahaŋ,dāni
ṅĕḥṅadĕkniṅalin·,dewekedlĕŋᵒiṅĕtin·,śunynaneglĕṅaŋtuju,yeniŋcniŋmatolihan·,jantĕnrawitnetiṅhalin·,re
htanwuruŋ,cniŋkalaṅĕnmalipĕtan·.11.dāpĕsanhĕṅsaptĕkenhawak·,hiṅĕtaŋhawake sahi,maṅdenñāsinaḥmalawat·,sa
paripolaḥtiṅhalin·,hapaŋsiddhabānṅiṅĕtin·,kadigagambaran·hidup·,cittalakṣaṇātwinpolaḥ,jlĕmĕlaḥtraŋti
[12 12A]
ṅalin·,ketotuhu,caranenurekṣahawak·.12.yensubamakjaŋsinah·,cacad·l̥tĕḥjlenesami,janipatūt·yadabda
baŋ,maṅrekahanebĕcik·,hĕñcenkutaŋñcenpuṅgĕlin·,ñcen·haneñandaŋpupu,haṅgenpayasangambaran·,mlahanagmiliḥmi
lihin·,paŋdākāpus·,hasiŋjahĕn·kadenmĕlaḥ.13.maṅden·hawasṅĕmban·hawak·,kadiṅĕmpuwanak·halit·,kalahin·ya
ṅhiŋsayaṅaŋ,dāñakṅalaḥbānhĕliŋ,lagutsidhabānṅulurin·,cniŋlawutṅaliḥhaluḥ,takutmakr̥ĕṣin·hawak·,kadento [ 13 ][12 12B]
12
katr̥ĕṣṇan·jāti,ṅulaḥhaluḥ,maṅulurinrajaḥtamaḥ.14.cniŋmlĕdṅalahaŋhawak·,nekatdiguminedini,nagiḥpaŋhajininti
mpal·,cobitesĕl̥ḥdihati,pĕdasaŋdewekeliŋliŋ,suluḥpaŋtraŋmakahukud·,janitwarapahajyaŋ,nāṅhiŋdāṅĕṅsapaŋdi
ri,hajinpatūt·,hajikudabaninañjahaŋ.15.mulasukĕḥñĕtaraga,ṅalahaŋdewekpadidi,saṅkandāmaluṅalimbakaŋ,nagiḥ
maṅalahaŋgumi,deśan·cniṅerisakin·,hurukaŋmaṅdenñānuṅkul·,ditudākoñĕnnagihaŋ,pĕdas·hanakeṅajinin·,huli
[13 13A]
haluḥ,sambilnĕgakṅalahaŋjagat·.16.masāmādhinepĕpĕsaŋ,gĕl̥ŋmaṅdĕn·jroniŋhati,maṅdĕnñabran·jwakatiṅhal·,
mariŋdewekesujāti,hapaŋdāpatiyakwin·,papakkadencĕniŋhaku,maṅdādapĕpĕsansalaḥ,nebhūthanebhaktinin·,ṅutaŋ
tuyuḥ,mlĕdkensasambatan·hanak·.17.twiyaluḥṅulurin·hawak·,sukĕḥsajañĕtadiri,nejlĕgampaŋṅragragaŋ,nelwiḥsukil·
ṅaŕdhinin·,hapandhewekenupaliŋ,makjaŋpaŋglaḥhaku,bahanmomonepupwaŋ,hemanmakidihaŋbcik·,yennel̥tuh·,pastibānmi [ 14 ][13 13B]
13
l̥ḥnañjayaŋ.18.byaḥpakaŕdhinemlaḥ,nemaŕṇnadewekel̥wiḥ,hĕntojwadāṅĕṅsapaŋ,ṅawemlaḥmaṅgiḥl̥wiḥ,yĕniŋnel̥tuḥ
kaŕdhinin·,niṣṭajwaphalanepupu,hĕntokesusupaŋpĕsan·,paŋdahemanṅawebĕcik·,niṣṭātuhu,bwaḥpakaŕdinehala.19.hiṅĕtaŋ
pĕsanhĕdahĕṅsap·,riŋdeweketanpadiri,ṅudyaŋsaṅĕtbānṅĕdotaŋ,kasukanjagatesami,ñentobakal·prakṣahin·,cniŋ
kadenmragapuyuŋ,minakādinñāwitpisaŋ,ñlĕgbān·kĕlopekansami,yeniŋpĕlut·,pdaspuyuŋkabakataŋ.20.bwinlamu
[14 14A]
nken·maklonña,dewekenerakṣan·cniŋ,bwin·hajahanbakalkutaŋ,babr̥ĕkantanpahaji,nāṅhhiŋpañiptaneᵒurip·,manrusturuntu
murun·,ñabranñaluksaŕwahañaŕ,yenbĕcik·hantuk·ṅaŕdhinin·,kālaturun·,jantĕnmarekanemlaḥ.21.mlahaŋñlikṅawasaŋ,
nejātikalawantusiŋ,dabdabaŋpĕsan·ṅĕnĕhaŋ,maṅdĕncniŋjwatanpaliŋ,maṅuṅsinetansujāti,nmularaṅutaŋtuyuḥ,nejā
tisusuprasayaṅ·,lamun·kraṣamarahalih·,pdastĕpuk·,ruruḥsakiŋpatĕgakan·.22.yanhandeyaŋdewekeyumaḥ,ne [ 15 ][14 14 B]
14
malukaŕtanpadiŋdiŋ,jantĕncĕniŋkatampyasan·,hĕntaŕhahitĕmpuḥhaṅin·,pagĕhindewekecniŋ,maṅdasidhabañalupu
t·,twarakĕnatatimpugan·,hapan·lyuwanakculig·,ṅawerusuḥ,ṅodayaśaṅrusak·brattā.23.godanetwaḥlyu
pĕsan·,sakiŋtṅaḥsakiŋsisi,balansaŋmarantokocap·,ṅĕkanaŋdewekesahi,maṅlĕl̥pĕsṅamanisin·,galakmakṣāṅa
webiṅuŋ,ṅhiŋjĕjĕraŋṅĕmban·hawak·,hĕdaṅadĕkniṅĕḥniᵒilid·,kadidhanu,tlĕbtuŕlaṅgĕŋmañipta.24.yen·cniŋñipta
[15 15 A]
necoraḥ,yadinṅomoŋnesujati,lwiŕcniŋṅĕṅkĕbin·hawak·,patikĕpugpatiklid·,hĕñentohĕṅkĕbin·cniŋ,nemĕṅkĕb:hĕ
ṅkĕbintahu,lwiŕcniŋṅĕṅkĕbinlawat·,mĕṅkĕb:hĕṅkĕbanpadidi,kijalaku,neyĕṅkĕbinsahinawaŋ.25.pĕpĕsanñuluhinhawak·,pli
heyaliḥhalihin·,tojaniyaṅgonpaṅañcan·,maṅdatwaralabuḥbwin·,pĕpĕsaŋmaṅawebcik·,ṅgenṅalukatdewekel̥tuḥ
hĕntotwipabr̥ĕṣihan·,nejātiñampluhaŋdaki,ṅañud·l̥tuḥ,maṅawekr̥ĕttariŋhaṅĕnya.26.hdaṅadentwarabisa,ṅawe [ 16 ][15 15 B]
15
nindhewĕkpaŋbr̥ĕṣiḥ,dyapin·l̥tuhĕhakaliwat·,gawenin·hadeŋhadeṅin·,dabdabaŋhurukaŋsahi,piŋdaśasatuspiŋsyu,sakadinu
duk·ktelan·,pakr̥ĕṅinbānmaṅanti,damaṅituŋ,hapan·twaranaṅgap·hupaḥ.27.ñĕtadewektowurukaŋ,maṅdenhapalsahiyuji,
maṅdenñakaliliḥbahan·,hawasdhāṅapusindiri,dewekkaden·twarayukti,grap·twarabaniṅaku,hĕntoṅudyaŋcniŋmr̥ĕkak·,ṅĕ
ntukindewekpadidi,blog·haku,maṅdenheṅgal·,jwaprajñan·.28.rikālaṅrekanecoraḥ,lakṣaṇanemakcap·mani
[16 16 A]
s·,nāṅhjiŋdisāmpunemabwaḥ,ditumaramraṣapahit·,maraṅraṣatĕkenpĕliḥ,kĕbusṅuyaŋdahaḥduhuḥ,kenken·jwamaṅden·hĕ
ntas·,nemlaḥhaṅgennĕbusin·,pahitmalu,buwahnemanisraṣayaŋ.29.nejlewal̥sbānmĕlah·,maṅdenñāśīŕṇnāprajani,hapaŋhacĕ
pok·knĕhaŋ,tanpahiṅadukdihatisagden·musuḥtandiṅin·,matyaŋbānnerahayu,hĕntotwisañjatamlaḥ,hadwaŋsambilaŋmaliṅgiḥ,
twaratuyuh·,caratcurutsaliŋblĕtaŋ.30.hdacniŋñak·kāpusan·,ṅrusakyaśaniṅgalsamādhi,mabanduŋmal̥tĕḥl̥tĕhan·,ma [ 17 ][16 16 B]
16
rhukĕtmar̥butintahi,ṅr̥ĕbutniṣṭaniṅgal·l̥wiḥ,niṣkaŕyyaśanesāmpun·,nentĕnkaheman·yanrusak·,śwesanhantuk·ṅĕŕthini
n·,janiyuwug·,bān·grāpkādaningĕtap·.31.ṅudyaŋhĕntoṅubĕŕkasukan·,ṅantibahagbiyiŋmalahib·,kĕbus·bānraṣaniŋ
hawak·,pañiptanelwiŕhapi,hĕntosahimoŕboŕcniŋ,maṅĕleplep·,ṅĕsĕŋsatuwuk·,yennehubĕŕsubabakat·,johan·hadā
bwin·,ṅulapin·,tobwin·jujuŕ,yekatwaḥwatĕksaṅsāra.32.hidupelawansaṅsara,hĕntojatimadewektuṅgil·,
[17 17 A]
mlahaŋnemañusupaŋ,sĕl̥hinhantuksāmadhi,hĕdahampaḥjĕg·,moyanin·,susup·hapaŋkantitĕpuk·,hapitwiwatĕkiŋcipta,
mlĕdeṅĕbusinsahi,saṅkansĕduh·,maṅden·cniŋsuwudṅuyaŋ.33.hapinesayanṅĕdenaŋ,punpuninbānhirihati,bān·jleyaṅkuḥ
kalobhan·,mlĕdkucappiniḥbcik·,hĕntomusuḥcniŋtwi,haneḥṅreḥwaṣṭuṅukum·,ṅuduḥcniŋtanrerenan·,ñakahuja
nñakahaṅin·,ṅawemusuḥ,ṅragrag·dhayaṅawecoraḥ.34.l̥kĕtetĕkenkasukan·,hĕntowanumbuhaŋsakit:hati,taku [ 18 ][17 17 B]
17
tnĕmusakitmanaḥ,toṅawinaŋjĕjĕḥsahi,tuwisaṅsarawiyukti,ṅimbaŋjĕjĕhesatuwuk·,tansaḥṅuyaŋblaṅsaḥ,hantukmakjaŋmĕ
l̥din·,sahiyibuk·,ṅubĕŕkdhewekepadidyan·.35.hĕntojwahapamakada,saṅkannejahĕn·pr̥ĕbutin·,kraṇahad·hajle
mlaḥ,hĕntotwaḥragragan·cniŋ,haduṅaŋhajaksami,haṅgendhr̥ĕṣṭakĕṭāḥjuṅjuŋ,takutinhajakmakjaŋ,janihĕntobwinpar̥buti
n·,hambinhuyut·,hĕṅsaptĕkenragragan·glaḥ.36.hĕnebwin·ñaṇdhaŋbhuktyaŋ,susup·haliḥsamādhinin·,hĕñcenmada
[18 18 A]
n·jlemlaḥ,hapakeyadasujāti,yeniŋsubagantipaṅgiḥ,tanhanabhedanetĕpuk·,twaḥnejātiklawan·twara,nesinaḥma
kĕñitpaṅgiḥ,tojwaduluḥ,hanejatijātipasajahan·.37,twaḥjātahitañjatihana,hĕntokejanitindihin·,nejātisdhĕŋ
pupuwaŋ,dātindiḥriŋnetanjati,ṅilisaŋknĕhehĕniŋ,jĕjĕraŋmaṅdentanbiṅuŋ,dāñĕn·hampaḥmaboya,salwiŕpātūt·slĕhin·,dā
jagṅugu,yentonden·mĕlaḥbānṅraṣayaŋ.38.hapanmulasamādhihika,jalan·cniṅeṅĕcapin·daṅadentuyuḥma [ 19 ][18 18 B]
18
kutaŋ,lagut·cniŋdĕgĕŋnṅil·,traṅepacaŋkapaṅgih·,minakasinaŕriŋsuluḥ,nesarubulanbulanan·,makĕsyaŕgalaŋpr̥ĕjani,ṅiŋpaŋtu
hu,sujātimakitanawaŋ.39.ṅudyaŋmĕtĕk·pliḥtimpal·,pliḥdewekejwahintip·,maramlĕjitkĕtarayaŋ,hdhadĕpinā
kantimĕntik·,janipicakpaŋsiŋsakit·,satondeneyamañusup·,yanlipyabakat·hĕndĕpaŋ,ṅantimacaraŋmabaṅsiŕ,mara
habut·,meḥpadal̥mbānnahanaŋ.40.dācniŋmobabinhawakdāpĕsan·tindhiḥriŋpliḥ,l̥gasahimakidihaŋ,netĕlu
[19 19 A]
yaśahinsahi,hĕntoneyaṅgonmabr̥ĕṣiḥ,mamakbakruruṅesuwuŋ,dāñĕntakutpadidyan·,dāṅaṅkragmanuṅgukanti,paŋsiŋbuwuŋ,
bān·twarahadanehajak·.41.hiṅĕninṅajakintimpal·,hĕdamakṣaṅamanisin·,ṅakwaŋnetwaragĕlahaŋ,milunesakiŋṅlawani
n·,hapanetutūŕsujāti,pātūtpaṅrariṅamalu,yensubakaraṣasaja,hĕdākecniŋṅajakin·,pĕdasnutug·,sakeŋknĕḥña
padidyan·.42.lwiŕkaditambuliliṅan·,polahemaṅisĕpsari,twarayamaṅrusak·sĕkaŕ,tanñedatwaranatonin·, [ 20 ][19 19 B]
19
paŋketotiṅkahecniŋ,har̥pekensaŕwwahidup·,hĕdācniŋkumacacad·,hajumeñakitinhati,totwibiṅuŋ,sañjanekade
nsĕmĕṅan·.43.saṅkancĕniŋrikuḥpĕsan·,jlapdewekehaṅasanin·,talinin·kr̥ĕtaŋpĕsan·,kanticniŋkasakitsakit·,ṅu
dyaŋtotakuṅĕmbusin·,pangulandewekelyu,kadencĕniŋhĕntoñahĕtaŋ,saṅkanrikuḥbukajani,ṅudyaŋñunūt·,yeniŋhadamaŕgga
jimbaŕ.44.yen·cniŋpaṅgiḥdijalan·,riyanakesāmpunheliŋ,todĕsĕk·bar̥ŋmajalan·,hagĕt·yapajalan·cniŋ,yene
[20 20 A]
momopaṅgihin·,glĕṅaŋmajalan·trus·,dāyanĕminamakaṇdhā,wantaḥpatiṅĕtkapatin·,yengumuyu,klyĕṅingdininhe
ṅgal·.45.hanak·lyuhadagoloṅan·,padhaṅakuṅamoŋjāti,ṅakupadidyanamlaḥ,glaḥhanakebhoyanin·,hĕntonaṅu
nruntiksahi,bahansujatinebiṅuŋ,yeniŋcniŋtwaranawaŋ,nejātisujāti,twaḥhahukud·,tansujātiyaṅoloṅan·
.46.hĕntokemlahaŋṅawasaŋ,paŋcniŋdāmilupaliŋ,yen·cniŋnaṅungoloṅan·,haṅgenmaṅĕkĕŕnejāti,sajroniŋgolo [ 21 ][20 20 B]
20
ṅan·jāti,sajabapunikadudū,yenketocniŋnugamgam·,tondentatasriŋnejāti,mlahaŋṅruruḥ,samādhininmaṅden·traŋ.4
7.maŕggaᵒikiᵒaṣṭātala,maŕggajātitwaḥhabĕsik·,ṅilisṅuṅsikasunyatan·,glĕṅaŋnuwūtṅĕntasin·,jantĕn·cniŋpacaŋma
ṅgiḥ,mariŋwatĕkkasidhenmu,paṅlĕpasansaṅsāra,paṅuntasankaŕmman·cniŋ,maṅdensuwud·lipatlipĕtmaṅgiḥnraka.48.laṅaḥsan·
hanakehlas·,banimaniṅgalpasisi,mgatsaṅsārasagara,maṅuṅsideśanesĕpi,hakehannuwajak·hajriḥ,saliŋtundasaliŋtu
[21 21 A]
duḥ,dipasisisaliŋbatbat·,gawok·yenhadanebani,dewekebuwuŋ,bāntimpaletondenhĕñak·.49.minakādituñjuŋ
pĕtak·,l̥wiheṅr̥ĕṇaninhati,yadyanmĕntikriŋbrawaḥ,laṅgĕŋputiḥtanjadĕkil·,ṅalup:halupbonnemiyīk·,ṅawenaŋmanaḥwu
laṅun·,gumantidadospayuban·,pembonansaŕwwagumitip·,kadiᵒiku,śiṣyanhidasaŋhyaŋbuddhā.50.yaśanepagĕḥtuŕlaṅgĕŋ,ṅa
webcik·kraṇalwiḥ,tanpiliḥriŋjlemlaḥ,luputriŋgodanesami,hnĕŋdĕgdĕg·hniŋsuci,niŕmmalatanpatalutuḥ,prajñantuŕpu [ 22 ][21 21 B]
21
tusriŋyoga,hamadaṅin·lokasami,rājawiku,yekāṅaransaŋhyaŋbuddhā.0.pupuḥpaṅkuŕ.1.kocaptibāriŋ
kośala,saŋhyaŋbuddhā,kahiriŋhantuk·bhikṣusami,riŋmaṅgawanamaluṅguḥ,paduśunanmanasakridha,dusun·halit·,pagnahanparawi
ku,parabrahmaṇasamyan·,padhamagurunin·ᵒaji.2.nejanikacaritayaŋ,wentĕnwiku,brahmaṇasar̥ŋkaliḥ,waśiṣṭaharane
ku,makamiwaḥbharadhwajā,saliŋboyanin·,padhatindiḥmariŋguru,bharadhwajariŋtarukṣa,waśiṣṭāriŋpuṣkarādhdhi.3.ha
[22 22 A]
nedadipajaljal·,noralyan·,wantaḥmaŕgganesujāti,makakaliḥpadhanĕṅguḥmaṅrakṣanepaliŋmlaḥ,nesujāti,maṅuṅsi
hyaŋbrahmatuhu,saŋṅrekawatĕkiŋhana,saṅkanparaniŋdumadhi,4.nemaliḥdadospagr̥ĕṅan·,hĕñcĕnmadan·brahmaṇapitwi,
bharadhwajajwamanĕṅguh·,brahmanaᵒikaturunan·,tanjayukti,kadiwaśiṣṭāmanĕṅguḥ,brahmaṇāhikalakṣaṇnā,dhaŕmmanejātil̥wiḥ
.5.hĕntonejanikapaduwaŋ,matunasaŋ,riŋsaŋhyaŋbudhaśakyamuni,hapan·hidakocapkasub·,jantossaŋkaṣyapatiga [ 23 ][22 22 B]
22
,wikuśakti,niṅgal·haśramamaguru,sar̥ŋriŋparajātīlā,suṅkĕmriŋhyaŋmuni.6.sarawuhiŋjĕŋsaŋbuddhā,saŋwaṣiṣṭā,ṅawirmahā
tūŕglis·,tabhepakulunsaŋwikū,moghgasaŋbhagawan·sweccha,hamadaṅin·,manaḥtityaŋkadibiṅuŋ,mar̥batsar̥in·
mr̥ĕbutinmaŕgganejāti.7.moghajwahidewakenak·,mañihnayaŋ,hĕñcenjwanesujāti,maŕgganenepātūttuhut·,rawuḥriŋ
hajĕŋhyaŋbrahma,watiŋᵒurip·,nekaruruḥriŋsaŋwiku,rawuhiŋᵒuripsamyan·,saŋsaṅkanparaniŋᵒurip·.8.saŋsogatararis·
[23 23 A]
ṅandika,duḥbrahmāṇā,jātisukilmaŕggihiki,hapanmulanekaruruḥ,hantukparawikusamyan·,sakṅkawit·,kayaŋmaṅkin·
duruŋpaṅgiḥ,hapanneruruḥtansinaḥbānṅadabṅadabin·.9.pidagiŋdaŋhyaŋbrahmā,ñenhĕnto,hapahĕntosaṅkan·
haliḥ,hapakehadaparawiku,yadyapintatasriŋwedha,nahĕnmaṅgiḥ,kentĕnrupanbrahmahiku,saṅkanbanimanuturaŋ,haneta
ntahen·tĕpukin·.10.yanpinemaṅaweweddhā,tanjasajā,tatasmariŋbrahmajāti,ṅudyaŋtomahil̥ḥruruḥ,hanake [ 24 ][23 23 B]
23
netwaratawaŋ,dijahaliḥ,jantĕnpacaŋkatĕpuk·,ṅhiŋhaṅgenṅapusinmanaḥ,ragragangambaŕpadidi.11.lwiŕnyamaṅawehu
ṇdhag·,riŋprapatan·,haṅgetuṅgumaṅuṅgahin·,humahetantahentĕpuk·,yankapahadatwara,yenkekeṅin·,yaniŋkajaka
pākawuḥ,yenkeklod·twaratawaŋ,ṅawetuṅgumaṅawagin·.12.ketobĕñanaṅun·yajñā,maṅastawa,riŋhasramasar̥ŋsami,
saŋgurumatudiŋtujuḥ,matujwin·hanetanṅĕnaḥ,totiṅgalin·,pĕdasaŋsusuppaŋtĕpuk·,śiśyapadhanal̥ktĕkaŋ,masuŕyya
[24 24 A]
ktityaŋniṅalin·.13.nāṅhiŋbhedahanekaragrag·,hadagadaŋ,hadabarak·,hadakuniṅ·,hapan·ciptanetanpatuḥ,tojwabwi
nbandiṅaŋ,pagr̥ĕṅin·,glahepastibān·nĕṅguḥhanakemakĕjāŋbobab·,ṅudyaŋhĕṅsap·bar̥ŋniṅhalin·.14.hĕñcennejātipa
saja,twaḥragragan·,paṅgiheyantukṅawagin·,rarekahan·hawaketaṅguḥ,glantiṅingisitĕkĕkaŋ,ṅgenṅapulin·,ptĕṅeṅawinaŋsa
ru,patigamgam·patitr̥ĕjak·,timpalesamiboyanin·.15.ketotwiparapāṇdhitā,dyapin·wruḥ,ṅrambaŋwedāsami, [ 25 ][24 24 B]
24
ṅhiŋyanhumahetantĕpuk·,kijaraganeclĕpaŋ,woŋbhutatwi,saliŋpatujwinruruŋ,patikĕpugpatitr̥ĕjak·,sar̥ŋsamitanniṅgalin·.
16.lwiŕṅacĕppiṅgiriŋtukad·,maṅdenñagjag·,tonejaniglurin·,jantĕntan·jagañakrawuḥ,yensiŋragal̥ṅiŋbnerahñamalanaŋ,jlap:haliḥ,
twaratakutpacaŋblus·,yadin·ṅruruḥtlĕṅiŋbrahmā,tyagahaṅgen·ṅlarin·.16.sakiŋhaluḥmaṅden·bakat·,kaluwihan·,
kasukan·śwaŕgganesami,glarinbānkawukkawuk·,nunashicchariŋbhaṭāra,samiheṣṭi,brahmahiśwaralan·wiṣṇu,hindrakalawa
[25 25 A]
nbharūṇā,maṅdenhicchamaṅhyaṅin·.18.sujatiniŋbrahmaᵒikā,lwiŕnyatanjā,neṅawinaŋsaṅkanhurip:hapituwidasariŋhidup·,
ᵒuripelwirehĕndihan·,maṅĕbusin·,sayannilaḥsayankĕbus·,ṅawemr̥ĕṣaḥpĕtĕŋl̥maḥ,patiluplup·ṅaliḥhĕtis·.11.saśakti
ndewabhaṭāra,tanjāwĕnaŋ,mañupatmaṅubadin·,hapabwinnemaṅaranwiku,dyapin·prajñan·ṅrambaŋweda,dāmabudhi,paṅkaḥbaka
l·ṅlukat·l̥tuḥ,lañcaŋmatujwin·maŕggā,ruruṅetantahenhĕntasin·.20.mamudyaŋsukaniŋśwaŕga,ṅudyaŋcoton·, [ 26 ][25 25 B]
25
niṅgalhapiṅaruruḥgni,bulakbalik·caratcurut·,hasiŋhojogkĕbusbahaŋ,jritjrit·,dewabhaṭāranehĕmpuŋ,l̥mĕsin·
tunasintambā,glaŕgluŕpatiklid·.21.tambanerakṣapragayan·,ṅhiŋtanpurun·,ṅinumbānpahit·makilit·,maklesriŋl̥kĕ
tiŋhidup·,niṅgalkasukanjagat·,yuktisulit·,hapanekĕtaḥkaruruḥ,neniṅgalkasukanjagat·,sukaniŋśwaŕggakahuṅsi.2
2.ṅudyaŋbñabgapisan·,dyapindijā,sukaneduḥkaṅĕmbarin·,hapansukaduḥkahiku,witiŋtuṅgal·jlemĕlaḥ,twituṅgi
[26 26 A]
l·,saratehelahenuduḥ,nejlehĕntomlaḥ,hanutiŋhelaḥpadidi.23.ñenṅicenpanugrahan·,saṅkanhaṅkuḥ,nuduḥjĕ
lehĕntobcik·,hapajwakaṅgenmaṅukur·,dijagadejadmakaṭāḥ,maṅrasanin·,hukuran·ñennekalturut·,haṅgonṅukuŕjlemĕlaḥ
,hapakehaduŋsagumi.24.yenmĕlaḥbānñusupaŋ,jantĕnsinaḥ,jlemlaḥnejwatuṅgil·,pdhassukaduḥkahiku,śiŕṇnahilaŋtanpa
saṅkan·,hirihati,mūŕkkamomotwintakut·,pacaŋmaniṅgalinraga,tanmaliḥjagiṅĕbusin·.25.sujātinnehada [ 27 ][26 26 B]
26
nesujāti,punikañandaŋtindihin·,mlahaŋṅawasmaṅruruḥ,paŋdakāpusbānemlaḥ,paŋdāpaliŋ,nindihinnetwaratuhu,sujātikalawa
n·twara,paŋmlaḥbahanṅiṅĕtin·.26.waṣiṣṭalanbharadhwajā,mātūŕnimbal·,duḥbhagawan·śakyamunijātitraŋśabdahiku,śiŕṇamanaḥ
tityaŋbimbaŋ,wentĕnmaliḥ,jagitunasaŋpakulun·,sapajugāharan·brahmāṇajāti.27.hyaŋbuddhamaliḥṅandi
ka,hiḥpaṇdhita,nejanimalusawurin·,neṅakubrahmāṇahiku,jantĕn·nĕṅguḥragamlaḥ,piliḥlwiḥ,saṅkanpurun·ṅaṅkĕnluhuŕ,
[27 27 A]
minaṅkĕnsuŕyyaniŋjagat·,lwiheñcentindihin·.28.bharadhwajaharis·haṅucap·,duḥbhagawan·,sukatityaŋmañawurin·,hapankalwiha
nhikuneyaṅgĕnṅukuŕbrahmāṇā,tanjapaṣṭi,twaḥheliŋriŋragāluhur·,ṅuṅkulin·,jadmālyanan·,ṅhiŋdhaŕmanesriŋhĕṅsapin·.29.ṅandi
kasaŋtatāghaṭā,nemlahaŋñusupaŋ,maṅdentanpaliŋ,sahisinjagatehiku,tarusatolawanmina,gumatapgumitip·,padhahakeḥciri
nhipun·,saṅkangampaŋmañorotaŋ,hikikudahikibawi.30.cirinewentĕnriŋrūpa,traŋsinah·,tanwentĕnṅawinaŋpaliŋ,ṅhiŋsamā [ 28 ][27 27 B]
27
nuṣahiku,tanhanabhedaniŋrūpa,kulitdhagiŋ,tulaŋsumsumsamipatuḥ,yadyapinrambut·lannakasamyanmalakaŕtuṅgal·.31.saṅkanṅa
kuragalyan·,jantĕnwentĕn·,praciripacaŋtindihin·,hapanriŋrūpajwapatuḥ,śawanemalakaŕtuṅgal·,jantĕn·budhi,lakṣaṇāṅgenma
ṅukuŕ,ñlik·nelwiḥlanniṣṭā,hĕñcen·brahmāṇahĕñcentusiŋ.32.twibrahmāṇalwiŕnyasūŕyya,manraṅin·,matujuhin·,nesujāti
,brahmāṇahikawoŋputus·,laṅgĕŋsamr̥ĕttitapabrata,maṅĕtisin·,satatamaṅawehayu,tatasriŋdagiŋtriweddha,niṅgalsukahniŋ
[28 28 A]
hniŋ.33.tatasriŋmaŕgganetuṅgal·,luputmariŋmomomūŕkkahirihati,tansaḥṅeŕtininrahayu,twaraṅituŋpadewekan·,mañu
luhin·,twaraṅetaŋhaṇdhap·luhuŕ,jlemlaḥsampuntuṅgal·wantaḥnejātitindihin·.34.yekātwiharan·brahmāṇa,noralyan·
,saṅkan·jwakāranin·l̥wiḥ,hantuklakṣaṇaneluwuŕ,hikatwiṅawinaŋbheda,hikaciri,ṅgenṅiṅĕtinsamahidup·,tanyuktisakiŋturu
nan·,wawul̥kadsampun·l̥wiḥ.35.tal̥ŕtansakiŋpal̥kadan·,jadmāhika,pātūtniṣṭākādanin·,bwinhadajwāṅgenṅukur·, [ 29 ][28 28 B]
28
ṅiṅĕtin·brahmāṇāpriya,netwil̥wiḥ,brahmāṇāharaneku,neniṣṭapriyawaṣṭanñā,nikatwaḥhukuranjāti.36.hĕntohada
hanakcoraḥ,dmĕnñĕmak·,glaḥtimpalenel̥wiḥ,jantĕndhuṣṭaharaneku,siŋjapātut·brahmāṇā,nebwinhada,hanakdemĕnṅaka
lṅupus·,hibobab·jwawaṣṭanñā,ṅujaŋbrahmāṇaharanin·.37.nemaliḥwentĕn·jadmā,ṅunduḥtĕgal·,carik·habyanepu
ponin·,ᵒikihiṅarananpacul·,doŋhitabrahmāṇā,nemagajiḥ,naṅgap:hupaḥnĕduntutūŕ,jurusurat·tohadanñā,buduḥ
[29 29 A]
yenbrahmāṇākādanin·.38.hĕntoṅatĕhaŋsampijaran·,ṅaritpadaŋ,juruhaṅon·kawaṣṭanin·,dudujwabrahmāṇā
ᵒiku,neṅagĕmpañciŋlanpĕñcaŕ,jurupañciŋ,twaḥpātūtkāraninhiku,ṅudyaŋbrahmanahucapaŋ,paliŋyenketokādanin·.39.
nemamatimatiriŋhalas·,twaralyan·,juruboroskahadanin·,tal̥ŕdoŋbrahmāṇāhiku,hĕntohadabwinhanak·,ṅadolbā
wi,sudagaŕharanehiku,dyapinnemutranaŋjinah·,dudūbrahmāṇapuniki.40.hĕntohadamaliḥjadmā,ṅaweᵒaŕccha,kinara [ 30 ][29 29 B]
29
nantukaŋᵒukiŕ,jugadoŋbrahmāṇahiku,hĕntonemakaŕyyahumaḥ,toᵒuṇdhagi,nemamotoḥjurukuruŋ,tobwinmaṅinum·twa
k·,hipuñaḥpātūtkādanin·.41.hĕntobwinṅubĕŕlwana,ntomr̥ĕkak·,nebajigaŕmiwaḥjadig·,nedmĕn·nĕmaḥmamisuḥ,
nemlĕdṅajumaŋhawak·,hanedmĕn·,hanejahilṅawemusuḥ,yentohadanin·brahmāṇā,tuṅkasriŋkcapiŋᵒaji.42.yenneni
ṣṭājwabrahmāṇā,siŋjasaja,brahmaṇamragal̥wiḥ,brahmāṇapriyajw·hapatuḥ,tanhanabhedanesinaḥ,momosami,ṅudyaŋmina
[30 30 A]
ṅkĕnaŋluwur·,matĕṅguhinlalwihan·,lwihekenkatindihin·.43.saṅĕtmĕl̥d·kājinaŋhanak·,riŋᵒindriya,riŋjinaḥhabyancari
k·,riŋpaṅaṅgepaṅankinum·,riŋtwak·lawankaklĕcan·,riŋwoŋhistri,watĕkwoŋkasasaŕhiku,yenhikakabrahmānān·,brahmāṇapriya
jwatuṅgil·.44.hikiwaṣiṣṭātlĕbaŋ,bharadhwajā,bĕcikaŋminĕḥminĕḥminĕhin·,maṅdenñātwarabiṅuŋ,dadikakdekanhanak·,ṅakul̥wiḥ
,ṅhiŋlampaheniṣṭātuhu,yenlwihesamariŋniṣṭā,ṅudyaŋṅankĕnragal̥wiḥ.45.yenhadanemadhamadha,hĕntosĕbĕtaŋ,tanpa [ 31 ][30 30 B]
30
tūtmamatuhin·,dyapinlakṣananepatuḥ,riŋbudhitanhanabeda,jwatĕṅgahin·,haṅkĕnin·brahmaṇahiku,gumantiwitiŋturunan·,
ketobānñaŕwaŋkabilbil·.46.waṣiṣṭalanbharadhwajā,rarisñagjag·,padhanampĕkaŋmaliṅgiḥ,tumulisar̥ṅanmātūŕ,duḥdhaŋhyaŋbuddha
ghotama,tuwiyukti,hidewaratuniŋwikū,sujātiñuluhin·jagat·,jatitraŋtityaŋriŋhati.47.durusaŋswecchariŋtityaŋ,ṅawitma
ṅkin·,tityaŋmaṅaturaŋᵒurip·,saŋhyaŋbuddhatityaŋjuŋjuŋ,dhaŕmanesuṅkĕmintityaŋ,maṅdentityaŋ,katrimariŋsaŋhyaŋhaluhuŕ,duḥbhaga
[31 31 A]
wanhicchentityaŋ,maŕggapaṅlĕpasejāti.48.pawaraḥhidahyaŋbuddha,riŋparawiku,twinbhikṣunemaṅiriŋ,kadituturenesāmpun·,
yadyankudyaŋbānnabdabaŋ,twituṅgil·hasikinepātutruruḥ,mlahaŋñlikṅawasaŋ,nejātijati.49.paṅawitpatūt·tatasaŋ
,maṅden·traŋ,sujātiñusupriŋhati,yekāsujātiniŋᵒidup·,samakalawansaṅsara,topaŋpaṣṭi,maṅden·traŋsinaḥriŋkahyu
n·,maṅd·hatanmaliḥṅr̥ĕriṅa,yekajwadasariŋmaŕggi.50.sakiŋhirikibān·ṅaruruhaŋ,kenken·bĕña,l̥pasriŋsaṅsaraᵒi [ 32 ][31 31 B]
31
ki,maṅdensuwud·caratcurut·,lipatlipĕtñabran·l̥kad·,tohalihin·,dasariŋsaṅsarahiku,neṅawinaŋkbus·,bahaŋ,yā
nsāmpunpaṅgiḥlebin·.51.dewekepaŋpātūt·paŋbakat·,sapajwakāraninhakuᵒiki,pĕdassuwuŋbakalpaṅgiḥ,ṅhiŋdāñĕnba
ñamakĕsyab·,dāmoyanin·,hapanesujātisuwuŋ,dāñĕntakutmatalaŋ,ṅragrag·ᵒatmahaṅgenñisin·.52.nejatitwipapolo
san·,ne pasajā,tosusup·bwinpĕlutin·,ṅantiklasnemaṅliput·,dāñĕntakutmalukaŕ,jantĕnpaṅgiḥ,netraŋpinaka
[32 32 A]
suluḥ,hniŋtraŋgalaŋhapadaŋ,cayanetanhanaṅalaṅin·.53.dyapineṅarankaŕmmā,nemañusup·,maliṅgamaṅrekanasib·,ke
nkenaŋtomaṅraṅkus·,maṅdensiŕṇnāsidhahuntas·,yekatwi,witiŋmaŕgganekaruruḥ,maŕggaᵒaṣṭatalatuṅgal·,glĕṅaŋdātolaḥto
liḥ.54.dagiŋpanumadyanhika,jwatatasaŋ,susupruruḥmaṅd·hapaṅgih·,hawasdhābĕñañakbiṅuŋ,ṅadendhewekpyanak:hibapā,toyāda
liḥ,saṅkanbĕñatumurun·,sahimaṅgihinsaṅsara,rāgahĕntikanpadidi.55.yenesamisubatatas·,jantĕngalaŋ,sa [ 33 ][32 32 B]
32
mitraŋnelyatin·,raṣahelaḥtanarikuḥhasiŋciptasinaḥtawaŋ,hasiŋhaliḥ,kadiraṣanñāmaplut·,nehĕdoḥrawuḥnampĕkaŋ,hi
kitwikasidhenjati.56.nesriŋṅawinaŋbimbaŋ,hantukmomo,jadmānemabudhiśakti,tantatasriŋśaktihiku,hasiŋtawaḥbān·twa
ratawaŋ,kadenśakti,tosabsabmahil̥ḥruruḥ,riŋpurasetramayaśa,sakañcan·toñoñusupin·.57.kasidhenema
riŋraga,ṅudyaŋhĕnto,mahil̥ḥsabsab:halihin·,doŋjadidewekeruruḥ,sil̥min·dipatgakan·,jantĕnpaṅgiḥ,dewabha
[33 33 A]
ṭāraneditu,makumpuldadostĕgtĕgan·,ṅamoŋkasidhenesami.58.bāntakutepadidyan·,ṅragragdewa,bhaṭārabhūttamamdi,
mendahanrupayaŋhiku,tojaniragragaŋsumbaḥ,tohastuti,tosuŋsuŋtobwinpisuḥ,hantukbiṅuṅekaliwat·,tobwintunasinśa
kti.59.hĕṅsaptĕkengagahen·glaḥ,twaḥragragan·,neṅuniprakṣahin·śakti,ketobāndewekeṅapus·,śaktinemi
l̥ḥkiṅsanaŋ,patiliplip·,riŋgunuṅ·,riŋtaruhaguŋ,dewekejanigligiraŋ,hewamaṅibukaŋśakti.60.dābĕñamil̥ḥṅalihaŋ, [ 34 ][33 33 B]
33
ngakjumaḥ,dewekelaṅgĕŋyaśahin·,liŋliŋplutsusup·,dumugimakĕbyaŕgalaŋ,neṅaliputin·,jantĕnśiŕṇakadikuku
s·,jantĕnpacaŋmuliha,jadmānemanuṣaśakti.0.pupuḥpucuŋ.1.yeniŋsusup·,slĕhinwatĕkiŋhidup·,tanbhinariŋmahinba
l·,watĕketansaḥmalahib·,balekĕpuŋ,pr̥ĕbutinhubĕŕplabĕtaŋ.2.blulaŋpuyuŋ,pantĕnbānhaṅiŋpaŋkĕmbuŋ,tojaniglulukaŋ,hantĕ
bpaṅĕnaḥ,neyukti,hĕṅsapkenpuyuŋ,sĕṅguḥbĕkmisikasukan·.3.hĕntokĕpuŋ,tuṅgalbakat·bwintañjuŋ,hĕndĕhaŋblataŋ,dĕdĕ
[34 34 A]
haŋbwintambakin·,ṅĕñcotnambuŋ,heṅgalaŋsagr̥ĕp·tĕkĕkaŋ.4.kocokpuyuŋ,heṅgalaŋkutaŋtuŕtañjuŋ,sakiŋjoḥhawasaŋ,bwindotaŋ
kadenmisi,hapanpuyuŋ,tuṅgalbakat·bwinhĕntuṅaŋ.5.sugiḥlacur·,haguŋhalit:handhap·luhuŕ,tanwentanbinanñā,samikatuduḥmalahi
b·,caratcurutmubĕŕhubĕran·.6.hanaklyu,mabhinayantaṅkaheṅĕpuŋ,solahemahinbal·,hanutken·ta
ktikpadidi,hadarusuḥ,hadañiṅguk·,ṅlenaŋhulat·.7.had·haṅapus·,ñĕntokaŋdhayanelyu,hadamapolosan· [ 35 ][34 34 B]
34
hadasituhetindihin·,nāṅhiŋpatuḥ,malahibsaliŋhiñcaṅaŋ.8.tonehukud·,ñĕntokaŋdwĕgmaṅaplug·,batiseteṅgeṅaŋ,ṅi
dĕm·sambilaŋmalahib·,nebwinhukud·,maliṅsĕŕñopakmaguyaŋ.9.nemaṅulgul·,dmĕn·ñandahinmaṅapus·,mlĕdkādanin·claŋ,ṅĕbra
gtimpalepaŋpaliŋ,majumunduŕ,pamuputpar̥butintimpal·.10.tonesituḥ,mlĕdkāhadaninhaluḥ,ṅandĕlakahakasan·,po
lahebligud·,nambakin·,ṅĕñcotnambuŋ,ṅhiŋluput·haṅinesepak·.11.negumuyu,polaheṅolahaŋtuhu,kñĕmmatu
[35 35 A]
ṅkĕdbaṅkyaŋ,tiṅkahetanhambilpusiŋ,tuṅkulṅituk·,bolanenambuŋṅaliwat·,bĕsĕgebatbat·,
tgalebĕshasaḥ,bolanehĕntĕŋkwaŋkompohin·,hahinekbus·,ketobanñaŕwaŋkamĕgan·.13.laratuhu,watekemrasaḥ
satuwuk·,tr̥ĕmarerenṅucapaŋ,hasiŋbakat·tanṅal̥ganin·,hĕntotuhu,neṅluluk·ṅĕnaḥkasukan·.14.sajatuhu,
saṅsarawatĕkiŋhidup·,dumugimaral̥kad·,rarenematuṅtuŋtaṅis·,cirisuṅsut·,ṅawitmaṅgiḥkasaṅsaran·.15. [ 36 ][35 35 B]
35
saṅkanhituŋ,tuyuhemaphalapuyuŋ,mr̥ĕṣaḥpĕtĕŋl̥maḥ,nutugkasukanmalahib·,tuṅgaltĕpuk·,boyanin·doŋtonehulaḥ.0.
pupuḥginada.1.yencĕniŋmlĕd·paŋnawaŋ,nejātiharansujāti,purunkecniŋnlĕbaŋ,ñajaḥmañusupriŋkahyun·,ṅrasa
yaŋnepapolosan·,mañicipin·,ṅcapaŋnetanparaṣā.2.twiyuktihabotpisan·,ṅcapaŋnetuhuyukti,jātimabanibaniyan·
ṅiṅĕtinnejātituhu,bānkĕtaḥmapushapusan·,saliŋklidin·,neyuktitoŋpurunniṅgal·.3.kaduṅkehipyanemlaḥ,mādĕg:ha
[36 36 A]
guŋñakr̥ĕwr̥ĕtti,hemansajayantaṅhyaŋ,hadayansiḥpul̥stĕrus·,hapan·yenbaṅunkatiṅhal·,nesujāti,niṣṭatiwasbānkalara
n·.4.ṅhiŋyanmĕl̥d·jātipaŋnawaŋ,hdacniŋṅapusdiri,maṅdentantindhiḥriŋmayā,tomaṅliputṅawebiṅuŋ,ṅawehasripapulasan·,
yenhuṅkabin·,nejātipoloskatiṅgal·.5.jalankejanidabdabaŋ,rgĕpaŋcniŋmaliṅgiḥ,rerenaŋmalumañipta,maṅdenhĕnĕŋ
jroniŋkayun·,twaḥlokikaparimaṇā,ṅgenṅlarin·,jantĕnsinaḥnepasaja.6paplajahanehĕṅsapaŋ,ᵒagamatwi [ 37 ][36 36 B]
36
nhilmubatin·,nektaŋhaṅgensasĕpak·,haṅgon·cniŋṅujiṅukuŕ,jalantalaṅinhajahan·,ragancĕniŋ,maṅdenpaṅraṣanebeba
s·.7.lyatetujwaŋkajrowaŋ,kantikraṣatwaradini,dibĕkemraṣapadidyan·,taŋṅadĕkñiṅakṅaruṅu,maṅkinrarisaŋlawataŋ,kahananhu
rip·,kadinesahikatiṅhal·.8.kantĕnjadmane mr̥ĕṣaḥ,nesuguḥlawannemiskin·,ne bloglawanneprajñān·,neniṣṭalawanne
haguŋ,mañiptatwararerenan·,rahinawĕṅi,wantakesukaner̥mbag·.9.hĕntotugtugsahibudyaŋ,hubĕŕplabĕtaŋcahipr̥ĕbuti
[37 37 A]
n·,lampahinmabuwutbuwutan·,ṅhiŋjwatannahĕnpaṅguḥ,nepaṅgiḥtidoŋkasukan·,twaḥtoyukti,neduruŋbakatgĕlahaŋ.10.
salwiŕbakatraṣayaŋ,numbuhaŋmĕdmañicipin·,yennehmĕdmasiḥkcapaŋ,ṅawenaŋduḥkaniŋkahyun·,jahĕnemahajĕŋhajĕṅan·,wantaḥyu
kti,saduruŋhol̥gwar̥gan·.11.cobislĕḥmaṅdenbakat·,saṅkanwentĕnkawonbĕcik·,sapahĕntoneṅragragaŋ,hapane
kahaṅgonṅukuŕ,hapakepatĕḥsajagat·,neṅgonṅuji,cabisusupmaṅden·traŋ.12.sukadukawitiŋtuṅgal·,jlemlahe [ 38 ][37 37 B]
37
moṅkolin·,nemlaḥsukaṅrasayaŋ,nejleṅawinaŋsuṅsut·,katr̥ĕṣṇanejwaṅawinaŋ,sakit:hati,twineṅlaṅĕninmanaḥ.13.suka
dhukajwaraṣayaŋ,hantukwentĕn·kawonbĕcik·,kawonbĕcikjwaragragaŋ,hanutriŋhelahenuduḥ,ñabranhelaḥnuwutmaṣa,mlahe
ṅūni,maṅkinkawonkawastanan·.14.salwiriŋjadmariŋjagat·,wentĕnkahuniṅin·cniŋ,nelaṅgĕŋmaṅgihinsuka,twineduḥkasatuwu
k·,wentĕnkabhinanñāsinaḥ,sugiḥmiskin·,sukaniŋlayaḥṅajĕṅaŋ.15.dyapinlaraniŋsdukan·,twisakitrasakanin·,duḥka
[38 38 A]
niŋsalaḥhahĕtan·,sukaniŋbdakmaṅinum·,l̥naniŋṅĕtis·haṅinan·,twituṅgil·,patĕḥtlĕbeṅrasayaŋ.16.wantaḥnehaṅgo
nmolihaŋ,barenehaṅgenmañciṅin·,yuktimabhīnayanhika,wentĕnnemaglaŕhaguŋ,wentĕnnehalitkādokaŋmmaṅdenpoliḥ,kal̥
ganmanaḥhajahan·.17.yuktitanwentĕnkasukan·,nelaṅgĕŋmaṅr̥ĕṇanin·sahi,tanhanawoŋkawehan·,nemaṅguḥr̥ṇasatu
wuk·,poliḥnindihinkasukan·,wantaḥyukti,sukadukajwakĕmbar·.18.nejwakawonkawastanan·,hantuk:huniŋriŋne bcik·,hĕ [ 39 ][38 38 B]
38
ntoduḥkaraṣayaŋ,hantuknahĕnsukapaṅguḥ,yantanhanarasaduḥka,tanjāmugi,huniŋṅadaninraṣaduḥka.19.mlahaŋñlĕḥṅawa
saŋ,hapan·jwasaruwyakti,daṅadensukadukahika,neṅarekabcik·l̥tuḥ,naṅhiŋtwinejĕlemlaḥ,krekariyin·,nenumbuḥ
haŋsukaduḥkā.20.nerar̥m·kāraninmĕlaḥ,yanpaṅguḥsukaraṣanin·,nenumbuhaŋraṣaduḥka,hantukejlekapaṅguḥ,ñen·
jwaṅicenpanugrahan·,saṅkanbani,nuduḥnejlehĕntomĕlaḥ.21.netwiṅawinaŋmr̥ĕṣaḥ,haṅkaraneṅwastonin·,ptĕŋl̥maḥ
[39 39 A]
thanrerenan·,mlahibṅubĕŕmanutugnetuduḥmlaḥbudhyaŋ,hĕntotindihin·,satuwukṅarasaninduḥka.22.hidupewatĕ
k·mr̥ĕṣaḥ,saṅkansaṅsarakwaṣṭanin·,mlĕdeṅawinaŋhuyaŋ,katr̥ĕṣṇanejwamanĕgul·,huripetansaḥbdak·,sahihinumin·,na
ṅhiŋtansaḥnubdhak·.23.ᵒikineṅawinaŋhĕmbas·,ᵒagatwinhilmubatin·,padhamaṅruruḥkawitan·,saṅkanparanhurip·
hiku,sakiŋriyinnekahulaḥ,kakahyunin·,kayaŋmaṅkin·duruŋpĕdas·.24.hakeḥwentĕnraŕñcaṅan·,maṅreka [ 40 ][39 39 B]
39
netidoŋyukti,twaḥhaṅgenṅupasinmanaḥ,maṅdenhĕtispul̥setrus·,hantuk:hemanmagĕlebaŋ,netindihin·,ṅaṅkĕninnejā
tisaja.25.ṅhiŋyenjatimlĕdpaŋnawaŋ,riŋnesujātiwyakti,paṅraṣanejwaṅgonniṅgal·,dāṅĕkoḥjĕgsubaṅugu,tkenkatu
tūranhanak·,tanpabhukti,patūtraṣayaŋpadidyan·.26.hdhāñĕnnagiḥṅr̥ĕṣĕpaŋ,ñĕntokaŋdewekeririḥ,hapane tidoŋ
kadwĕgan·,tanwĕnaŋr̥ṣĕpaŋhiku,wantaḥpaṅrasanewnaŋ,maṅrasanin·,dāmatakonhapakraṇā.27.sūŕyyaneṅawinaŋgalaŋ,hapi
[40 40 A]
netuhuṅĕbusin·,kudyaŋhĕntoṅar̥ṣĕpaŋ,kudyaŋbahan·twaraṅugu,kenkebahanmidaŕthayaŋ,yadinririḥ,hĕntotwihajawera.
28.hajñananetwaḥpaṅĕmban·,tindiḥriŋsawatĕkmayā.sampunkĕtaḥkinaranan·,wentĕn·bhaṭāraneśakti,mañiptamaṅrekaja
gat·,rawuhiŋsahananhidup·,luhuretanpatandiṅan·,mahaśuci,saṅkanparaniŋbhuwana.30.yenyuktihidamañi [ 41 ][40 40 B]
40
ptā,ṅudyaŋsaṅsarakaŕyyanin·,tankāṅĕnkehidañiṅak·,jagatemr̥ĕṣaḥsatuwuk·,tansaḥṅĕtelaŋyĕḥmata,sĕdīḥkiṅkiŋ,ṅa
l̥mĕsnunaspaswecchan·.31.yan·jātisaŋṅrekawikan·,tuhuluwuŕl̥wiḥśucī,ṅudyaŋnel̥tuḥragragaŋ,dpaṅaŋjagatebuwuk·
kadenākahibhapawikan·,maṅawenin·maṅden·kr̥ĕttapunaŋjagat·,saṅkan·dumugikwantonin·,
salwiŕtumuwuḥmr̥ĕṣaḥ,tansaḥmaṅgiḥduḥkatuhu,tanrerenanmahibukan·,ṅubĕŕbcik·,satuwukmaṅgiḥmaṅdenrahayu,lwiŕka
[41 41 A]
dimañakapkaŕyyā,palawanin·,maṅdenñāmolihaŋhupaḥ,napijwabhinanñāᵒikā,padhamlĕdriŋpikoliḥ,wantaḥjwaṅubĕŕkasuka
n·,sahibdabdhak·ṅr̥ĕr̥ḥkinum·,yadinriŋśwaŕggamagnaḥ,twituṅgil·,kasukan·jwaharanya.35.yekatwiṅawinaŋsaja,ᵒuripesa
ṅsarayukti,tansaḥmr̥ĕṣaḥptĕŋl̥maḥ,tanwentĕn·jadmaneluput·,satuwukmaṅubĕŕlawat·,ṅhiŋtanpaṅgiḥ,hantukelawatpa
didyan·.36.hapakeneyuktihana,newentĕnriŋjagāt:hiki,jātinetanhahana,twaḥsamimanadostuhu,hantukantanha [ 42 ][41 41 B]
41
nalaṅgĕŋ,tanmasalin·,hikatwiwatĕkkahanan·.37.puranehĕntopĕdasaŋ,maglaturanrusaksami,ne riyinbakuḥtuŕmlaḥ,
hipidankeṅawit:huwug·,neciṅakmaṅkinhajahan·,bhedāyukti,riŋnekaciṅak:hibusan·.38.ne cnikdadiṅĕdenaŋ,ne
kdasmanadidaki,nehendepbiṣanĕgĕhaŋ,ne hañaŕmanadibuwuk·,ṅhiŋhipidankeṅĕdenaŋ,dadidaki,ṅĕhaŋtwimuwukaŋ.3
9.nektaḥharanintawaḥ,bānkĕtaḥtwarahuniṅin·,hĕdabĕñañak·kapusan·,nuduḥl̥wiḥban·twaratahu,ṅhiŋmlahaŋñlĕḥ
[42 42 A]
ṅawasaŋ,mlut·mlutin·,maṅdentantindiḥriŋlawat·.40.ṅadgaŋdewamil̥han·,hantuktakutepadidi,haṅgentĕkĕnpaglantiṅa
n·,haṇdhĕlaŋkālaniŋtakut·,tunasinsalwiriŋsuka,dyapin·śakti,tembokbānsaŕwwabaṅkahan·.41.ketobahannunashicchā,
jantĕnhicchanetunasin·,bahanhajakmacrik·crikan·,hajāk·pwikṅawe musuḥ,tundenṅunduḥkasugyan·,hupahinnasi,baṅkaha
nsaŕwwawoḥwohan·.42.ṅudyaŋbgaṅrekadewa,ragragane sriṅan·pliḥ,ne braṅasan·kr̥ĕŋsĕṅitan·,tandruḥtkenpa [ 43 ][42 42 B]
42
ñjaklacuŕ,watĕke momokaliwat·,yandĕnoliḥ,hakeḥjadmanelwihan·.43.luhure bān·twaraṅĕnaḥ,śaktinebān·
sriŋñakitin·,śucīnebān·kr̥ĕŋpdihan·,l̥wihebāndĕmĕnkahajum·,yenmĕl̥dṅadĕgaŋdewa,doŋkenetwi,maramāŕthajwara
gragaŋ.44.ñabranmaṅatūraŋcanaŋ,dhakṣiṇapajĕgansaji,haṅgennĕbaskarahaywan·,haṅgennemboksaneluhuŕ,maṅdenpoliḥ
kasugyan·,maṅdenśakti,haṅgenṅulurinkaŕmomohan·.45.sakiŋhaluḥmaṅdenbakat·,kasukanjagate sami,haṅgenṅuluri
[43 43 A]
nkkaᵒindriyan·,haṅgenmañcanasaŕwwaᵒidup·,yenneketokaswecchan·,momoyukti,sawatĕknemahicayaŋ.46.mulasukĕḥ
mañurupaŋ,ṅiṅĕtinne jatiyukti,yensampunsidhamrawat·habotsanṅaṅkĕninhiku,hapantuṅkasriŋnektaḥ,haran·bĕci
k·,takut·yanhipyanepgat·.47.yennehuniŋñlik·nesajā,ṅantĕninnejātiyukti,wiwekahikaharanya,tantindiḥ
mariŋnedudū,wantaḥnejanibhuktyaŋ,patindihin·,tansidhakapusriŋmaya.48.hakeḥhajak·twaranawaŋ,riŋdeweketwarahu [ 44 ][43 43 B]
43
niŋ,tomomoyuktiharanya,sukĕḥkalmaṅgiḥnetuhu,blogegaṇdhoŋhil̥haŋ,patĕṅguhin·,bānbĕganekaden·prajña
n·.49.wentĕn·jwane manawaŋ,riŋdeweketuhuniŋ,toseṅaḥriŋpadewekan·,gliskapaṅgiḥnetuhu,dhewekemi
l̥ḥhurukaŋ,ṅr̥ĕr̥ḥyukti,dumugiglis·prajñan·.50.towentĕnmaliḥtannawaŋ,riŋdhewekejātihuniŋ,hedal̥m·watĕk·
nyaᵒika,koḥñujātyaŋhanetuhu,tanhandhĕlriŋpadewekan·,klad·klid·,bānlĕk·kenāne momotulad·.51.
[44 44 A]
newentĕnjātinawaŋ,riŋdewekejātihuniŋ,twihaṇdhĕlriŋpadhewekan·,purunmamuktyaŋnetuhu,tindiḥneriŋjātisaja
,tanhajriḥ,maṅlĕpasneharanmaya.52.yenbaskĕṇdhĕlriŋnemlaḥ,nejlesaṅĕtñakitin·,yenāne mlaḥtwaḥkĕṇdhĕlaŋ,nejleṅa
winaŋsuṅsut·,yentansukariŋnemlaḥ,tañjahugi,jleneṅawinaŋduḥka.53.dāñĕnṅadensukahika,maśraṇabanmas·
pipis·,hagĕŋṅiŋkasukanhika,wantaḥmagnaḥriŋkahyun·,sugiḥmiskintanbhedanñā,maṅrasanin·,wantaḥpaglarane bheda. [ 45 ][44 44 B]
44
54.nesugiḥmaglaŕkaṭāḥ,nemiskinmaglaŕhalit·,ṅgenāmolihaŋsukahajahan·,l̥gahane paṅguḥpatuḥ,puñahe ṅajĕṅaŋtwak·,
tañjasalit·,riŋpuñaḥṅajĕṅaŋharak·.55.nekĕṭāḥlwiḥkāranan·,tanwĕnaŋṅraṣānehalit·,wantaḥnemabyakaṭāḥ,ṅa
wenaŋl̥ganiŋkahyun·,tansaḥkaṭāḥ,lwiŕṅgenmĕli,kasukanmanaḥhajahan·.56.ñalpṅawenaŋhal̥man·,hapatokara
nin·l̥wiḥ,yenāsiŋhadatyukmaṅan·,siŋsidhamamlut·byu,hadayannahanaŋbĕdak·,bandiṅaŋriŋ,ṅinĕmtoyatanpacawan·
[45 45 A]
.57.kenākenaŋñlĕpaŋhajĕṅan·,tanwenātĕn·haṅgenṅaluntik·,jrijisiŋdadiprabotaŋ,hapanniṣṭāharaneku,rikuḥsan·,neŋ
teŋtakilan·,misinasi,ṅhiŋsabot·cakpaŋtadtad·.58.sĕgulpĕsanmaṅisitambaḥ,haritleṅkoŋhapane gisi,batisehñĕḥ
tindakaŋ,yantanmatlumpaḥmakasut·,ñabranpuruḥbān·panĕsan·,masuk:haṅin·,yenman·jle hĕṅsapin·jumaḥ.59.ta
hinsyap·ṅawinaŋṅutaḥ,ṅhiŋbaṅkenejwadmĕnin·,deṅdeṅebulanandahaŕ,ṅiŋcĕmtĕkenbaṅkehitlun·,ñĕb·yenāṅadĕk· [ 46 ][45 45 B]
45
bon·sr̥ĕ,cuṅuhepcik·,caṅkĕmeṅgaṅaŋmaṅkyan·.60.l̥tuḥdhewekehĕṅsapaŋ,mil̥hanmamuntiltahi,tĕṅkahakejli,jwaglĕkaŋ
kupiṅe bĕkmisitilu,yenātandruḥtkenkapagĕdan·,cobiclĕkin·,hakukuriŋnawasoŋnya.61.nasinenesubapakpak·
cobipĕswaŋbalihin·,sidhakebwin·ṅlĕkaŋ,dāñĕnṅaden·twarapatuḥ,nehuluḥñabranrahinā,twituṅgil·,tkennesahipĕswaŋ.
62.kalwihanepapulasan·,ñĕlapdhewekehaṅasin·,br̥ĕṣiḥnewantaḥhakabaŋ,snagĕtsan·miṅitaŋhiku,l̥tĕḥyan·ba
[46 46 A]
ktakasetra,twidaharin·,nektaḥharanparidan·.63.ne ktaḥharaninśuklā,saṅĕtsukṣĕmañicipin·,yadinmahoŋl̥t·br̥ĕka
n·,yadindijapoliḥṅunduḥ,lagutenumbas·dipasaŕ,cniŋhuniŋ,tken·hĕntotwaracarikan·.65.dagaŋhajĕṅanetwaḥ
jadmā,huniŋmĕjutwimawariḥ,yenpahan·jwateṅesan·,kĕbras·kĕbrisnandiŋjukut·,mabaṅkĕsñendok:hajĕṅan·,patigisgi
s·,patisadsatmasutsutan·.65.yankapotkahulidijā,hulismamanututin·,ñmak·baṅke twaratawaŋ,heñcol· [ 47 ][46 46 B]
46
mal̥bĕṅandiwaruŋ,hepotmanandhiŋhajĕṅan·,wawumuliḥ,heñcolmahaŋṅamaḥhubwan·.66.piriṅe maṅdĕnmāl̥dan·,bahan·
donpĕjuninkĕdis·,sendokewantaḥkocokaŋ,kāṅgowaŋlek:hajak·lyu,gtiḥkur̥ṇanecĕmĕŋ,ṅhiŋyenkucit·,so
logĕtihñaglĕkaŋ.67.dewekemlĕd·ṅajĕṅaŋ,baṅkensyap·badigal·jaṅkrik·,ṅudyaŋhĕntocĕmaniṅal·,yenhanakemlĕd·
kenbikul·,tkenhul̥d·ñawan·pokpokan·,patĕḥyukti,paturuṅajĕŋbaṅkahan·.68.dyapinne ṅajĕŋdondonan·,ñakta
[47 47 A]
nñak·mamatimati,nagṅhiŋrikālaṅajĕṅaŋ,syappoṅanmakĕbuŕ,mĕjutanmaṅĕtaŋgnaḥ,tojwajani,juk·mĕmaŋkantibĕkbĕkan·.6
9.yenketobahanmatiṅkaḥ,hasalṅajĕṅaŋdon·l̥wiḥ,kĕbojarane jwamnaŋ,hapanmabratasatuwuk·,kambiŋsampijaṅkrikbalaŋ,piniḥ
śuci,mabratasakiŋmaral̥kad·.70.yenbiṣaṅaṅgenāmakjaŋ,helaḥjwaṅagĕmhakikit·,yenmiliḥhagĕmhagĕman·,nehakeḥṅawe
naŋrikuḥ,ñaluk·bratasalikan·,gampaŋyukti,sukĕḥmatĕhaŋjle mlaḥ.71.kal̥wihane hal̥maŋ,ñaṅsaradewekesahi, [ 48 ][47 47 B]
47
mlĕkaḥñnĕbpuruḥñabran·,yenraganehĕṅsapṅaput·,minākadinñāwitdapdap·,br̥ĕkpramaṅkin·,yenhadatataniṅrayaŋ.72.ba
nnindihinkalwihan·,hadayan·dikĕbusejĕṅkiŋ,hadayanbĕlushujanan·,tkenmasayubdiwaruŋ,yenbĕdakpuwĕsegĕl̥kaŋ,bandhiṅaŋriŋ
,boṅkok·ñoloyeḥkluṅaḥ,73.dyapinkĕñĕl·jwajujukaŋ,bāntananagnaḥmaliṅgiḥ,saliṅgaḥliṅgahiŋjagat·,tanmaṅguḥ
gnaḥñaŋhahukud·,maṅdenpoliḥmagĕñjiran·,numpukaŋbatis·,yenñoplognĕgak·jwaniṣṭā.74.dyapin·kĕbu
[48 48 A]
semaṅĕntak·,deweke br̥ĕkĕk·haṅgowin·,hĕṅsutinsaŕwwakwekwekan·,pluhe miliraŋtundhun·,bonehapĕkmakĕsyĕṅan·
togaṇdhahin·,kulite plĕstĕŕmlahaŋ.75.jgegbagusehakabaŋ,wantaḥmagĕnaḥriŋkulit·,yenākulitbawaṅe gĕdyaŋ,jadmāne makjaŋ
patuḥ,putiḥbulenantanpadiptā,maṅĕcĕmin·,jantĕnmagigiṅan·ñĕmak·.76.jrijiluruspipiñalaŋ,susuñaṅkiḥlwiŕ
ñuḥgadhiŋ,pastihĕntobānṅĕdotaŋ,pr̥ĕbutintindihin·lampus·,yeniŋdisetramaṅgihaŋ,ñoñohasiki,ñenke [ 49 ][48 48 B]
48
purunmañmak·.77.twisajawantaḥhakabaŋ,netindihinsar̥ŋsami,neṅawekalaṅĕniŋmanaḥ,yenbhedayaŋṅawesuṅsut·,lwiŕ
hĕntĕnsakiŋhipyan·,rasapaliŋ,kapupuṅanpatitr̥ĕjak·.78.klirehakabaŋsalak·,ṅeliṅinnejātiyukti,yen·cniŋpuru
nmidĕhaŋ,ñusupriŋjagatetuhu,jantĕnjejātikatiṅgal·,tanpakulit·,nejātitwipapolosan·.79.watĕkemaṅde
n·kājinaŋ,ṅawinaŋṅajinaŋsami,timpalemakĕjaŋr̥mbag·,bĕskenebĕsketotuduḥ,dhewekehĕṅsap·ṅawasaŋ,saṅkan·
[49 49 A]
yukti,wruhanriŋwatĕk:hanak·.80.yenlobhanekahuluran·,maṅdenñahiduppadidi,ṅhiŋyensampunpadidyan·,niŕguṇā
kalwihaniku,ñenṅĕḥmaṅajumaŋ,paṅaṅgelwiḥ,helahansiḥṅalegĕyaŋ.81.hĕntoṅawinaŋmaklidan·,dimĕjuneṅu
laḥhilid·,payasejlap·hedeṅaŋ,dihĕbĕkeñapmañuk·suk·,maṅdenñājwakatiṅgal·,netindihin·,rurub·śewanema
jalan·.82.pliḥyantanhanaṅr̥ĕṅayaŋ,hantukan·jriḥpadidi,lwihetanhadaṅajinaŋ,niŕguṇapahyaseluwuŋ,pastibānnabdabaŋju [ 50 ][49 49 B]
49
maḥ,ṅamĕkahin·,cedamalanehilidaŋ.83.hajakmakjaŋjwanawaŋ,ṅupĕttimpal·totanbĕcik·,ṅhiŋyen·cniŋṅomoṅaŋ,ñe
danemaṅupĕt:hiku,jugal̥tuḥkinaranan·,hapantuṅgil·,cacad·jwacacadneñacad·.84.matbat:hanak·netwaranawaŋ,sātmaka
nmahin·wṅi,ṅudyaŋpĕtaŋtwaranawaŋ,tokejwabatbatpisuḥ,tanjāsajañĕngalaŋ,yantan·glitik·,damarehĕñjit·hĕndihaŋ.85.
dāmabanduŋsaliŋtmaḥ,hapan·jantĕntankaliliḥ,mapadumal̥tĕḥl̥tĕḥhan·,nemoliḥnepiniḥl̥tuḥ,mnaṅedadihucapan·
[50 50 A]
,kĕdekgumi,tomarayabuṅutkasaŕ.86.yenāhananeculigñabat·,paṣṭibānbatune ṅlidin·,ṅhiŋyenāhadasaslamparan·,
sasimbiŋpisunamamisuḥ,ṅudyaŋtocniŋñak·kna,raṣasakit·,ṅawenaŋkĕndhĕlñabat·.87.yenmabentemalañjagat·,ñlap·cniŋ
ṅaliḥsakit·,midhĕlkĕndhĕlmaṅraṣayaŋ,sakitenejlapruruḥ,ṅhiŋṅudyaŋcniŋsṅitan·,nujul̥piḥ,jrijinebakat:hĕñjĕktimpal·.88.
twicniŋmawatĕk·grap·,ṅudyaŋmanaṅkĕnaŋbani,bāngĕrap·karaningĕtap·,lampahinmaṅawemusuḥ,ñāntakutetĕkenhomoṅan· [ 51 ][50 50 B]
50
dadibani,ṅawel̥tuḥṅĕṅsapaŋhawak·.89.negdhĕg:hurugbanmĕlaḥ,maṅdenñayapatiklid·,ṅal̥mĕsnunashampurā,bāntankoda
gnahanaŋsdhuk·,mulagdĕgehĕndihaŋ,lwiŕpunpunin·,yen·jwagdĕg·haṅgenmapas·.90.gdĕgesampuṅin·jṅaḥ,lwiŕnyabal̥man·ṅĕndiḥ
,ptĕŋl̥maḥnagiḥgĕbag·,hawasmaṅdatanmamuwun·,patamyaŋtĕkeniŋpyanak·,lwiŕkawaṣṭonin·,satr̥ĕhaŋṅekataŋjwan·.91.ye
ndhewek·ṅragragnecoraḥ,ṅekanaŋmaṅdenñamoliḥ,hĕntokaranin·kaclaṅan·,naṅhiŋkaclaṅan·musuḥ,batbatanharani
[51 51 A]
ncoraḥ,ketoyukti,tanpagĕḥṅukuraŋsĕpat·.92.yencĕniŋpagĕḥriŋmanaḥ,maṅdenkaharanintindiḥ,ṅhiŋpagĕḥhanakebatbat·,
haranin·jwasigug·bĕṅkuŋ,dmĕn·cniṅetañjayaŋ,pujipuji,sĕbĕt·yantanhadaṅaṅgowaŋ.93.yenhadanepurunniṅgal·,golo
ṅanektaḥtindihin·,ṅudyaŋsaṅĕtbānñĕbĕtaŋ,haranin·cdokriŋgubug·,doŋkajalan·jwahajumaŋ,ban·yabani,tindiḥriŋkĕnĕḥ
padidyan·.94.saṅĕtpisan·cniŋñumbuṅaŋ,ṅajumaŋhagamān·cniŋ,hagĕman·hanakecacad·,haranin·twarapituhu,yenke [ 52 ][51 51B]
51
tābānṅabaraŋ,ñenṅugulwiḥ,hantukan·cniŋmr̥ĕkak·.95.yenjatinehagĕmmĕlaḥ,jantĕn·cniŋmāwak·l̥wiḥ,dākeñĕnmil̥ḥnu
turaŋ,jantĕnhanankejwaṅugu,mlĕd·jwamaṅdamaṅgihaŋ,neneyukti,hagĕmancĕniŋkatulad·.96.dāṅadenkalwihanhika,dadibanpalyu
nin·kanti,ṅajakaŋṅaraninmĕlaḥ,r̥jir̥jyaŋmaṅajum·,tañjayaŋkadidagaṅan·,bahanhajriḥ,padidyanṅagĕmnemlaḥ.97.giraṅe
bānhajakan·,banineban·lyunankanti,mlahan·bānpatuhan·,lwihebān·jlapgugu,ṅudyaŋtakutpadidyan·,yan·twi
[52 52 A]
yukti,dyapinboyanin·twaḥsaja.98.bān·tindiheriŋhagĕman·,ṅakuṅrakṣapiniḥlwiḥjadmanegecek:hadwaŋ,bān·l̥wi
hemaṅawebuwut·,toṅarankalwihantawaḥ,ṅawerusit·,toṅarankalwihantawaḥ,ṅawerusit·.99.ne juṅjuŋmaṅr̥ĕkajagat·,
haṅkĕninglaḥpadidi,twaḥdhewekekakaṅgowaŋ,wnaŋmoliḥśwaŕggahiku,ne lyananpātūt·,nraka,kapaṅgihin·,ṅudyaŋbĕga
ṅrekadewa.100.yeniŋketobānṅabaraŋ,dewamomohagĕm·cniŋ,tanpagĕḥṅukuraŋsĕpat·,madmĕndĕmĕnantu [ 53 ][52 52 B]
53
hu,dyapinlĕtuḥkal̥cchen·,kaŕcisprahi,haṅgĕnmasukriŋśwaŕggan·.101.mlahaŋñlĕḥṅawasaŋ,ne puyuŋkalawanmisi,ne
puyuŋsriŋhṅkĕban·,nehĕbĕk·sriṅanhĕmbuḥ,maṅdĕn·cniŋjwahawas·,dāñĕnpaliŋ,ṅadennepuyuŋmatalaŋ.102.hĕntoha
dahanaktiwas·,twarapatiṅĕlaḥpipis·,nāṅiŋbisaṅaliyaṅaŋ,makidyaŋkenhanaklacuŕ,hĕntotwiharanhĕbĕkan·,jātimisi,ta
nsaṅĕt·mr̥ĕṣaḥhĕmbuhan·.103.hĕntonesugiḥpaṅĕnaḥ,ṅrakṣabranahabyan·carik·,tansaḥmr̥ĕṣaḥbān·hĕmbuha
[53 53 A]
n·,sahiṅrasadhewekepuyuŋ,kaliṅke bakalṅalyaŋ,mahaŋṅidiḥ,dhewekne sahikwaṅan·.104.tanrerenanmahurusan·,ṅa
ṅalimbakaŋṅaruruḥpaṅisi,wadaḥhaṅodagṅodagan·,tansidhabĕkbānṅurug·,glahebaraŋpakiṅsan·,twaḥhakwin·,hupahetwaḥha
sandaṅan·.105.lampahinhĕṅsapmadahaŕ,pĕtĕŋl̥maḥmĕtekpipis·,caratcurut·jwamanodya,dyas·diyisnĕbukṅal̥suŋ,ptĕṅe
braṇacegĕbag·,maṅdenpoliḥ,hupaḥharupyaḥṅabulan·.106.kaliṅke ṅituṅintimpal·,dewekekwaṅanpadi [ 54 ][53 53 B]
53
dī,ñdhĕṅaŋpipisaharupyaḥ,ṅgenpaṅaṅge paṅankinum·,dyapinhadabraṇarākṣā,topatitip·,dewekemagajiḥṅĕbag·.10
7.sajabagyatohadanñā,yensahibisamahaŋṅidiḥ,marasabĕkṅalyahaŋ,dyapinkaraninpuyuŋ,bandiṅaŋkenbĕk·hĕmbuhan·
layaḥsahi,kwaṣṭaninmaṅdasĕdukan·.108.saṅsarawyaktihika,neṅawinaŋpadal̥mgumi,lwiŕknipastuniŋcoraḥ,satuwuk·mrā
saḥmraḥmruḥ,mahibukan·maṅundhuḥdahaŕ,ṅĕñcaninsakit·,dyapinneṅĕbag·braṇa.109.katr̥ĕṣṇanejwaḥpaṅĕ
[54 54 A]
ñcaŋ,nemĕdbĕdnĕgul·nalinin·,mlahaŋpĕsan·ṅawasaŋ,maṅdentan·sriṅanluput·,maṅden·tr̥ĕṣṇāmariŋpyanak·,nāṅhiŋtindiḥ
,mariŋkasnĕṅanpadidyan·.110.rarene haṅgen·jalaran·,bĕdbĕdbal̥ṅgublĕṅkĕrin·,yenānaṅishibuk·bĕkbĕkan·,gri
mĕtinṅantiyabĕsuk·,ketobahanmaṅaṇdhĕlaŋ,l̥ganpadidi,pyanake haṅgonpaṅumpan·.111.ketotwaḥwatĕkiŋtr̥ĕṣṇa
hanektaḥkatindihin·,tan·wentĕnsiŋriŋsasamā,twaḥdhewekenerumrum·,ṅulurinsĕnĕŋpadidiyan·,tanṅe [ 55 ][54 54 B]
54
haṅin·,hapanetr̥ĕṣṇāhinsukā.112.tohadane ṅĕlegeyaŋ,twaḥmacawĕttanpaklambi,helaḥbānnayamasolaḥ,nuwutru
ruŋṅaṅinṅawuḥ,naṅhiŋcniŋl̥tmaniṅhal·,bānmawaŕggi,batbat:hiyābānṅalegeyaŋ.113.ketobāncĕniŋṅurukaŋ,ṅantiyakabili
bili,janiṅrasakeṅalegeyaŋ,ṅawinaŋtanpurunpĕsu,rikuḥlikadmahil̥han·,kudyaŋjani,maṅdatanmalaluŋraṣayaŋ.114.
twaḥklambiyaṅgenṅĕṅkĕbaŋ,ṅaṅkĕbinhawakemal̥ṅis·,maṅdenñabwinpurunṅĕnaḥṅajaklodnuwutruruŋ,maṅdenhelaḥ
[55 55 A]
bānmasolaḥ,kadiriyin·,dukemrasatanṅalegeyaŋ.115.toyane wyaktihamr̥ĕtā,sgĕŕhĕñĕŕmakĕsyaŕhĕtis·,ṅhiŋhantu
kmĕl̥d·ṅlimbak·,punpunin·maṅdenñakĕbus·,dagiṅinkopihĕmbonaŋ,hantukpahit·gulahaṅgenṅamanisaŋ.116.
sayanhakeḥṅalimbakaŋ,sayanhakeḥnehituṅin·,toneṅawinaŋmr̥ĕṣaḥ,toneṅawinaŋkĕbus·,naṅhiŋyen·gumantibĕdak·,bwi
n·jumunin·,toyanepoloshĕdotaŋ.117.hdhamiliḥhajĕŋhajĕṅan·,maṅdenñāntotanṅukumin·cniŋ,salwiŕne [ 56 ][55 55 B]
55
pātūtdahaŕ,ṅhiŋhawasmaṅdatanbuduḥ,muduhaŋkinum·mwaŋpaṅan·,momoyukti,yenāhadabuduhaŋlebaŋ.118.yenātannahĕnṅajĕṅaŋtwa
k·,hdañĕncĕniŋṅawitin·,yensāmpun·ṅajĕṅaŋ,yantanmoliḥmraḥmruḥ,suwud·cniŋṅajĕṅaŋtwak·,pakṣapĕgatin·,hapa
ntotwilaraṅan·.119.naṅhiŋyadyapin·ṅajĕŋtwak·,br̥ĕk:haraklan·braṇdhi,naṅhiŋtanhikaṅawinaŋ,cniŋmr̥ĕṣaḥjlapruruḥ,ye
kayuktitanlaraṅan·,bandiṅaŋriŋ,buduḥkenātaluḥmuyutan·.120.l̥kĕtemariŋkasukan·,musuḥcniṅepitwi
[56 56 A]
toneṅukumsaṅkan·mr̥ĕṣaḥ,tanrerenancaratcurut·,saṅkantejanikĕñcanaŋ,tomusuhin·,maṅdenñakaliliḥbahā
n·.121.mlĕdemaṅdĕnkatiṅgal·,maṅdenākahajumkāpūji,toṅawinaŋmahibukan·,ṅr̥ĕkayaŋmaṅdenñaṅuṅgul·,tĕ
garaŋyenpadidyan·,cniŋdini,jantĕntanpacaŋṅalimbakaŋ.122.makĕjaŋhanker̥mbag·,dĕmĕne niṅhalin·cniŋ,tojani
bakat·tuwukaŋ,bān·cniŋdmĕn·kahajum·,neharanmĕlaḥhajumaŋ,totindihin·,gambaŕdewekepaŋṅĕnaḥ.123.ṅe [ 57 ][56 56 B]
56
moṅaŋkajlekantimpal·,padhatken·ñumbuṅaŋdhiri,dyapin·jwatwarahomoṅaŋ,naṅhiŋpidagiŋñapatuḥ,saṅkantimpaleho
moṅaŋ,bahan·cniŋ,ṅrasatwarabukahiya.124.yadyapinṅasoraŋraga,patĕḥtĕkĕnmujidhiri,dyapin·cniŋṅakuseṅĕḥ,tĕ
kendhewek·yuktipuṅguŋ,hapanhikalaṅaḥnawaŋ,yeniŋyukti,jantĕn·cniŋtanbĕgapisan·.125.mañcanamusuḥntograp·,pa
tĕḥriŋmañcanadhiri,ṅaliḥlaśyamaṅdenpragat·,hantukan·cniṅetakut·,nandiṅin·bānkaprawiran·,patikĕlid·,ṅa
[57 57 A]
liḥhĕtispadidyan·.126.ṅaliḥhelahepadidyan·,ntotwigampaŋwyakti,lagutcĕniṅetanṅadĕk·,jumaḥmabasaḥba
ṅken·kuluk·,pisaganetohetaṅaŋkatkaḥkatkiḥ,hutaḥhutaḥniṅgalhumaḥ.127.tojwamlahaŋṅĕnĕhaŋ,maṅden·cniŋtā
nṅĕntukin·,lagutñaknĕgakintanaḥ,ṅhiŋdābĕñañalaḥwĕtu,dipamĕjunanenangak·,maśilatidiŋ,ṅukumhanak·ñakitbasaŋ.128.
cniŋsaṅĕttantarima,yenhadahanakṅuṅkulin·,mlahaŋmaluñurupaŋ,hapan·yangumantituhu,cniŋmlĕdkapatuhan·,riŋne halit· [ 58 ][57 57 B]
57
,sawatĕkmanuṣatuṅgal·.129.yan·jwanenehagĕŋbudhyaŋ,maṅdenpatĕḥmariŋcniŋ,nehalitsaṅĕtjĕkjĕkaŋ,paṣṭibānṅĕcapinṅusud·,
yenketotwarapasajā,tanjāyukti,cniŋmlĕd·kapatuhan·.130.nerar̥mkādanin·mlaḥ,tosarataŋtomlĕdin·,tohajini
nsahibudhyaŋ,haṅhiŋnemaṅawehidup·,tañjawentanmaṅr̥ĕṅayaŋ,hapantusiŋ,mlisampunmakolihaŋ.131.yencĕniŋnagiḥbĕkbĕkan·
,hantukkapĕgatanhaṅin·,ditumarapacaŋṅraṣa,tkenguṇanhaṅinhiku,sakwehiŋbraṇajwanora,bandiṅaŋriŋ,haṅinehabĕntaṅkaḥ.
[58 58 A]
132.tokraṇamaṅdeprasiddha,bisaṅiṅĕtinneyukti,maṅdenñatankadurusan·,tindiḥriŋnetantuhu,kaduṅkecniŋnubisa,ṅrasaŋ
nehalit·,yenlimbakaŋsinaḥmr̥ĕṣaḥ.133.haṅgennambaninnecoraḥ,hukumanragragan·cniŋ,ṅhiŋntunwentĕn·hukuman·,coraḥ
jagatemawuwuḥ,ṅragragdayamawukbobab·,tanājriḥ,pacaŋmaṅgihinhukuman·.134.lipatlipĕtaŋnuturaŋ,bulakbalikin·ṅĕ
tekin·,dyapinkudyaŋbānṅĕṅkĕbaŋ,nejātiwantaḥpituhujagatekaliputsaṅhara,sahisĕdih·,tansaḥṅĕtelaŋyeḥmata. [ 59 ][58 58 B]
58
135.dyapinneṅr̥ĕr̥ḥkawruhan·,mlĕdmaṅdenmaṅgiḥśuci,jwatanluputriŋkamlĕdan·,niṅgaljagat·swaŕggakaruruḥpatĕḥriŋneṅundhuḥ
braṇā,mr̥ĕṣaḥsahi,mabudhipoliḥkal̥gan·.136.ṅruruḥśucibānkamlĕdan·,jantĕntanpacaŋpaṅgihin·,śucitandado
smĕl̥daŋ,lwiŕmlĕd·ṅĕnahinsuwuŋ,sambilaŋgnahinboya,dadimisi,kenkenkudyaŋbānṅituṅaŋ.137.suwuṅewatĕkmatalaŋ,tansu
wuŋyankarimisi,punikaṅawinaŋbrat·,pacaŋmoliḥśucīhiku,hapanhabotsanmatalaŋ,yenumisi,hiṅananbahanmaṅaba.1
[59 59 A]
38.nesujātiklawan·twara,paŋbĕñabisaṅiṅĕtin·,ne mlaḥkalawanpasaja,mlahaŋhĕntojwamañusup·,ᵒuripewantaḥhaja
n·,paŋsiŋpaliŋ,ṅadabinṅaruruḥpĕjalan·.139.cdaṅaŋbĕñamajalan·,lyatinsahananhurip·,hadanenejātilaṅgĕŋ,neja
ntĕntanpacaŋhuwug·,hasiŋl̥kadpacaŋpjaḥ,siŋmal̥jit·,pacaŋpadĕm·jwapaṅgihā.140.ne halitkĕṅin·ṅdenaŋ,nehagĕŋma
balikcĕnik·,ne makumpulpacaŋpasaḥ,ketotwaḥwatĕkiŋᵒidup·,salwiriŋhanariŋjagat·,tanjayukti,tanwentĕnsanetanho [ 60 ][59 59 B]
59
baḥ.141.kadilwiŕyaśaniŋskaŕ,smĕŋkĕmbaŋmiyiksumirit·,liṅsiŕlayutanpadhiptā,ketojwawatĕkiŋhidup·,kawonbĕcik·jwara
graŕgaŋ,totindihin·,naṅunraṣasukaduḥka.142.kijajwalakumañiṅak·,kantĕnmr̥ĕṣaḥsalwiŕhurip·,mibukan·twararere
nan·,wantaḥkal̥gankaruruḥ,nutugsukapaṅgiḥduḥka,hewasahi,hajriḥyankawĕhonpaṅgiha.143.mlĕdeṅawinaŋmr̥ĕṣaḥtanre
renan·jwamaṅaliḥ,hasiŋsanebakatlebaŋ,wantaḥhane māyapaṅguḥ,caratcurutnutug·lawat·,kawuḥkaṅin·,hanutriŋgnahiŋsūŕ
[60 60 A]
yya.144.yeniŋsūŕyyanehar̥paŋ,jantĕn·traṅĕnetiṅgalin·,tanhanalawatkatiṅgal·,neṅapusmahil̥ḥtutug·,saṅkan·jwa
jalanbalikaŋ,maṅahyunin·,jantĕnsinaḥne pasaja.145.dāhĕṅsĕk·mapaṅĕnan·,sdhiḥkiṅkiŋsakit:hati,doŋjalanejwage
brasaŋ,suŕyyakaŋhegaŕriŋkahyun·,hyaŋbuddhasampun·ṅĕnyaŋ,witiŋsakit·,nedadidasaŕsaṅsara.146.hidajwamaṅgi
hin·maŕgga,paṅlĕpassalwiriŋhurip·,maṅdamaklesmariŋmaya,maṅdawusancaratcurut·,ñabranñaluk·kasaṅsaran·, [ 61 ][60 60 B]
60
manumadi,tansaḥṅrasanindhuḥka.147.hyaŋbuddhālwiŕpaṅĕtisan·,pembonansalwiriŋpaliŋ,nemr̥ĕṣaḥhantukanbiṅbaŋ,nehibu
khantukbiṅuŋ,dyapinnesalaḥhacĕpan·,ñakit:hati,tandhaṅinlaraniŋjagat·.148.hidaminakaditambā,nambaninsalwiriŋkani
n·,ṅicenākinumriŋnebdhak·,nelayaḥkiccheninskul·,tanwentĕnhidamaṅriṅa,mañuluhin·,tanṅetaŋluhuŕmwaŋhandap·.14
9.hidamaragapanraṅan·,galaŋhapadaŋndhiḥsumiliḥ,ñuluhin·jagatsamyan·,sapĕtĕṅiŋptĕŋkasusup·,makasuŕyyapramaṅki
[61 61 A]
ṅalaŋ,hibukpaliŋ,biṅbaŋduḥkahajriḥśiŕṇā.0.tlas·puputkasurat·muṅgwiŋgaguritan·dhamapādhapuniki.0.24-9-1989
da.paṅkur·.pupuḥpaṅkuŕkr̥ĕṣṇāpakṣā,riŋnāwami,ᵒaśujimaṣanĕmon·,r̥dhitekliwonhukupujut·,puputmanĕdundhamapāda,ᵒiśa
kasyu,saṅhāsolasnaṅgu,baṅĕttityaŋṅluṅsuŕᵒamapūra,mariŋhidadanesami.kumambaŋ.saneñurat·,madepasĕkkaŋnāmi,riŋ
nagaramagnaḥ,gaŋlima,satriyanagari,wwaŋbhekṣātimudha. [ 62 ]Kaca:Bali-lontar-gaguritan-dharmmapada-350ppi.pdf/62