Carcan Paksi Titiran 02

Saking Wikisource

Deskripsi[uah]

Bahasa Indonesia[uah]

Carcan adalah teks yang menguraikan berbagai ciri dan jenis suatu subjek tertentu, umumnya dengan arti dan pengaruh baik-buruknya bagi manusia. Carcan Paksi Titiran menguraikan tentang macam-macam jenis burung titiran (Geopelia striata) yang dikenal sebagai burung perkutut dalam bahasa Indonesia.

Lontar ini selesai ditulis pada tahun śaka 1907, setara dengan 6 September tahun masehi 1985.

Bahasa Inggris[uah]

Carcan is a text that classify various properties and kinds of a certain subject, usually with their symbolic meaning and effect for humans. Carcan Paksi Titiran classify various kinds of titiran bird (Geopelia striata), also known as perkutut in Indonesian, a dove often kept as pets in Bali and Java due to their pleasant cooing calls.

This manuscript was completed on śaka year 1907, equivalent to 6 September 1985 AD.

Naskah[uah]

Carcan Paksi Titiran 02 (1985)
129Carcan Paksi Titiran 02

[ 1 ][PERPUSTAKAAN
KTR.DOKBUD BALI
PROP.BALI
K/IV/1/DOKBUD
Nama/judul: -Carcan Paksi Titiran
Panj. 30 cm. Leb. 3,5 cm. Jml.10 lb.
Asal : Tista, Abang, Karangasem.-
K.46 169 / 84-85]
[1 1A]
[Nama/judul: -CARCAN PAKSI.-
Panj. 30 cm. Leb. 3,5 cm. Jml.10 lb.
Asal : Tista, Abang, Karangasem.-] [ 2 ][1 1B]
1
//0//ᵒaum̐ᵒawighnāmastu//0.nihān·caŕcchāniŋpakṣititiran·.yanhanapakṣiwulunyaklawu,ᵒikabcik·,pakṣibhaṭāramahai
śwara,ṅa.0.pakṣikadiskaŕtuñjuṅebhiru,rupanbulunñane,hapasgaru,ṅa.0.yanpakṣiputiḥbuluneriŋbabokoŋñaneriŋtṅĕ
n·,bcik·,pakṣinhidābhaṭāramahādewā.0.yanhanapakṣimaśanñaneputiḥ,siwak·sikṣik·,ṅa.bcik·.0.yanpakṣi
barakmatanñane,kampidñaneputiḥ,kukunñaneputiḥ,kadibulunlubak·babokoŋñane,ñcik:hikāmaweḥsuka,kapujiriŋ
[2 2A]
himanuṣāsami.pakṣinhidabhaṭārawiṣṇu,ṅa.0.yanhanapakṣiputiḥmulus·,bcik·,hikāṅgawewr̥ĕddhiniŋpaṅankinum·,pakṣinhi
dābhaṭārabrāhmā,ṅa.0.yanhanāpakṣiklawubulunñanesami,bcik·haṅgemahubuhubuhan·,pakṣinhidābhaṭārarūdrā,
.0.yanhanapakṣitĕṅgĕkñanegdhe,buluntĕṅgĕkñanemasawaŋwilis·,taṅkaḥñanegdhe,ᵒikābcik·,pakṣinhidābhaṭāraśa
ṅkara.0.hanāpakṣikucap:hitik:hitikñane,bcik·,purajita,ṅa.hanapakṣiputiḥjambulñane,bcik·,panaribĕk·, [ 3 ][2 2B]
2
ṅa.0.hanāpakṣikaditekoreliṅĕbaŋ,maṅkanatiṅkahiŋgunṇanya,bcik·,makraṇasugiḥ,syakibaja,ṅa.0.hanapakṣika
dipal̥medewekñane,bcik·,manuslikā,ṅa.0.yanhanāpakṣiputiḥkukunitikitikñaneriŋtṅĕn·,bcik·,kpĕl·,ṅa.0.
yanhanāpakṣimamuñiriŋwṅineñalaḥmasaṣā,hayucipṭāmaṇik·,ṅa,bcik·.0.hanapakṣimasawaŋjnaŕbulunāwaknya,kaṅentu
ktuknya,hul̥shipuneyayu,maswarasugiḥsakiŋholiḥhipyan·.kumaligiŕ,ṅa.0.yanhanapakṣidrupadoyanmaswaraniŋkala
[3 3A]
niŋwṅi,hayu,katkaniŋsanaktā,tūmuni,ṅa.0.yanhanapakṣimatmukaluŋnyakabeḥ,bcik·,hapuharawr̥ĕddhiśantanā.pujarita.0.ya
nhanapakṣimahikut·,16,hayu,ṅilaṅaniŋmalāsaŋṅubuhin·.0.yanhanāpakṣipramaṇanyatūŕñpĕk·hawaknyatanpasedā
kukunyaputiḥ,hayu.0.yanhanāpakṣitaṅkaḥñaneptak·,barak·sukunya,bcik·.0.yanhanāpakṣi,bahoŋñaneha
gĕŋtanpasamā,tkaniŋswaranyāgĕŋ,hantĕgṅatĕṅkuŋ,liṅgāmeṣi,ṅa,rahayupakṣiᵒikā.0.yanhanapakṣitĕgtĕgṅatĕṅkuŋ,ṅawinaŋ [ 4 ][3 3B]
3
rahayuhikā,pagĕḥyayaśa,ṅa.0.hanāpakṣiputiḥbatisñane,nasimanwenaŋ,ṅa.0.hayuhikā.0.yanhanapakṣiputiḥriŋ
binbinane,bcik·.0.yanmamuṅkul·sikṣiksukunyarawuḥkahitikitik·,taliwaṅsi,ṅa,bcik·.0.yanhanapakṣiswara
nñanemlaḥ,jnĕṅejle,punikamapuharabcik·.0.yankālaniŋmapikat·,yanapakṣihikārawuḥñanesakeŋtṅĕn·,balyanpra
maṇa,ṅa.yansakiŋkiwā,balyankasunyaparamanā,ṅa,bcik·.0.yanṅar̥pinpapikat·,bhaktisampūŕṇnā,ṅa,bcik·.0.yan·
[4 4A]
ṅurininpapikat·,tunduŋmusuḥ,ṅa,hayu.0.yanpakṣitkaṅuṅkulinpanataran·,rajyamalalaḥ,ṅa,ᵒikābcikdhahat·.0.ti
ṅkahiŋpakṣipapikat·,yanwahukaparen·raris·ṅtoŕmasik·sikan·,mwaḥṅr̥ĕtĕknaṅadaḥ,tuktukñanemulisaḥ,ᵒikāpapikat:hayu
dampukan·.0.yanhanapakṣibulunhalisnyaputiḥ,mlaḥ,ṅa,pāñjiskaŕ.0.yanhanāpakṣitukuŋliñjoŋnya,ᵒikagaguṇanriŋhanak·
magawemr̥ĕtiwi.0.yanhanapakṣituktuknyapañjaŋbatisñanebarak·,kukubantĕŕ,bulun·trasebarak·,bcik·,pakṣinhi [ 5 ][4 4B]
4
bhaṭāragurū,dr̥ĕwewwaṅulahiŋhadagaŋ.0.gnahaŋriŋdulu,sikaṅin·.0.yanhanāpakṣigdhelantaŋbatisñane,hawaknyapañjaŋ,mwaḥ
babokoŋñanehagöŋ,pakṣinhidabhaṭārawiṣṇu,mapuharasukarahayu,lantaŋtuwuḥ,hakeḥhanak·tr̥ĕṣṇa,risaṅadr̥ĕwe.0.ya
nhanapakṣimakukuputiḥmakasami,rawwiŋmatannyaputiḥ,pakṣinhidābhaṭāraśiwā,bcik·.0.pakṣisigaŕsikṣiknyaslagawilaḥ
,bcik·.0.yannyatumbuḥbuluriŋsikṣiknya,bcik·.0.yanhanapakṣigdhesukṣuknya,masruwetkuniŋmatanya,masawaŋñlĕm·bwi
[5 5A]
kbulunne,bcik·,peñjoŕmas·.ṅa.0.yanhanapakṣisawaŋputiḥbulunñane,gdhepatuknya,bcik·.0.yanhanapakṣigaṅgaspaṅa
dĕgnya,bcik·,mapuharanmusukarahayusaṅadr̥ĕwe.0.yanhanapakṣiputiḥbulunñanedikebot·,sandaŋbkĕl·,ṅa,sukarahayu
nmusugiḥsaŋmaṅiṅū.0.yanhanapakṣiputiḥbulunbawoŋnyariŋtṅĕn·,śribhakta,ṅa,pakṣinhidābhaṭāriśri,wnaŋwwaṅadagaŋmanr̥ĕwyā.0
.yanhanāpakṣibawakṣukunya,nāṅhiŋsukunegdhe,kukunyaputiḥ,miwaḥpatuknyagdhe,swaranyaṅatĕṅkuŋ,tis·,ṅa.0.yanha [ 6 ][5 5B]
5
nāpakṣisukunyatigul·,saneriŋkiwā,śrībhakta,ṅa,wnaŋhinaṅūriŋwwaṅaṅulakulak·,maphalasugiḥ.0.yanpakṣiputiḥkatiḥ
bulunsipaḥnya,manukbhaṭāriśri,wwaŋtanimakadr̥ĕwe,tisphalanya,suŋsuŋguyu,ṅa.0.yanpakṣibariḥsikṣiksukunyamaroṅa
neḥ,halapĕn·,ṅa.hasiŋkinaŕyyariŋsaŋmaṅiṅū,maphalahayu.0.yanpakṣisawup·jrijinliñjoŋnya,tis·,rahināsanada,ṅa
.0.yanpakṣinemaswaratitiŕbilaŋwṅine,ñandaŋhubuḥhin·,ṅawepañjaŋyuṣakaŋmaṅiṅū,ᵒiwāśuddhā,ṅa.0.yanpakṣi
[6 6A]
putiḥbulunpañjawatnejumahan·,kadidawun·clagilumbaŋñane,ᵒikāpakṣinidābhaṭārawiṣṇu,ṅa.padariṅanribĕk·,ṅa,yan·
npakṣineputiḥhakatiḥbulunñane,hasiŋmaṅiṅū,glissugiḥ,tlagāṅĕmbĕŋ,ṅa.yanpakṣi,hatĕp·bwikñanebtenan·binbina
n·,duhuranbinbinan·,woṅadagaŋwnaŋmaṅiṅū,widagdhasapakur̥madwalawli,sudriweṣya,ṅa.0.yanpakṣibwik·kampidnya,sukunya
slĕm·,taṅkaḥñanegdhe,mwaŋsocanyāgöŋslĕm·,mwaṅhawaknyāgöŋkatkeŋmuninyāgöŋ,bcik·,wwaṅataniwr̥ĕddhimaṅiṅū, [ 7 ][6 6B]
6
pakṣi,cintāmaṇi,ṅa.yanputiḥduwuŕbulunbawoŋnyasalambā,sandaŋbkĕl·,ṅa,wnaŋdr̥ĕwoṅatanin·,mwaŋhaṅgen·papika
t·wnaŋ.0.yanpakṣimatmukaluŋnya,patpat·wyadinlalimā,manuk:hidābhaṭāraiśwara,woṅadagaŋwnaŋmaṅiṅū,ṅawetisrahayu,suŋ
suŋguyu,ṅa.siwakṣikṣiknyamakarwarwa,malihi,halapĕn·,ṅa.sagawentāholiḥhamriḥ.śrimuliḥ,ṅa,yan·pakṣijarijinñari
mpusneriŋsukutṅĕn·,tisphalanyā.0.yanputiḥnakanyariŋtṅĕnsaneriŋṅuri,siŋmaṅiṅūhikā,siddhipomaḥhomahanya
[7 7A]
tlagaṅĕmbĕŋ,ṅa.0.yanpakṣiputiḥdadanya,pakṣinhidābhaṭāraprameśwara,rahayu.0.yanpakṣimatmukaluŋnyariŋsoŕmwaŋriŋluhūŕ,wwaŋ
ṅadagaŋyogyamaṅiṅū,saŋwikuhugāwnaŋddr̥ĕthyā.0.yan·cikup:hikuḥnyakalaniŋmakuwoŋ,puṣpañjali,ṅa,saŋwikuyogyamaṅiṅū.0.
yanpakṣibariḥsikṣiknya,tigaŋwilaḥ,patpatkuniŋ,tdhunan·phalanya,haṅgenpapikat:hayu,barubuwan·.0.nagaśeṣa,ṅa,manu
kirasaṅatawaŋriṅajñānā,manukirabhaṭārawiṣṇu,mwaŋsaŋratu,yogyamaṅiṅū,wwaṅadagaŋwnaŋjugāṅiṅū.0.yanpakṣi,mahikuḥ [ 8 ][7 7B]
7
wilaḥnya,16,lambā,siŋmaṅiṅū,sukārahayu.0.yanpakṣihagöŋhawaknyatkeŋsiraḥnya,dawawulunya,muludadanya,manmukaluŋnya
kabeḥ,norapgat·pgat·,sukunyabaŋ,putiḥnakanya,lumbuŋṅinĕb·,ṅa.rahayutmĕnikā.0.kuniŋyanhanāpakṣikadyāhayam·
wiriwulunya,ᵒikāmanukbhaṭārabrāhma,saŋmaṅiṅūsukarahayumaṅguḥlabhā.0.yanpakṣiholahiŋmanulup·,pūŕṇnasuka,
ṅa.rahayuhikā.0.yanpakṣi,hantukñoloŋ,wwaŋpurāṣṭa,ṅa,dūŕlakṣaṇaᵒikā,kawon·.0.yanhanapakṣimunipiŋ
[8 8A]
tiga,riŋkālaniŋlatri,ᵒikamapuharahayu,tankatamaniŋduṣṭadūŕjjanā,kulkulamuṣṭi,ṅa.0.yanpakṣiwulundadanyabiru,ni
lākatan·,ṅa,pakṣinhidābhaṭāraprameśwara,rahayusiŋṅadr̥ĕwe.0.pakṣiklawuwulunnya,rājamulya,ṅa,rahayutmĕn·.
0.yanpakṣi,baŋsukunya,putiḥnakanyā,hagöŋwinwinanyā,muninyagöŋ,ᵒikāmanuk·hidābhaṭāragurū,haweḥraha
yuwwaŋmaṅiṅū.0.ᵒitiṅayabaŋsasayut·,ma,ᵒaum̐bayupinakasasantun·,śabdhapinakāṅatūraŋ,ᵒidhĕp·pinakānampi [ 9 ][8 8B]
8
ᵒam̐,ᵒum̐,mam̐,ᵒaum̐,ᵒidhĕpku,muliḥkasaŕwwatumuwuḥ,ᵒisinemuliḥkabumi,gtiḥmuliḥkayehe.ᵒom̐sampūŕṇnayanamaswahā.0.
||ᵒitiwawilaṅansikṣik·pakṣi,sakiŋluhuŕṅawitin·ṅawilaŋ.lwiŕnyā.śrī,ᵒaŕtthā,labhā,manuk·,manuṣya,susaḥ,dewwā,
rākṣasā.yanyatibawawilahanyāriŋśrī.riŋjinĕŋgnaḥnya,yantibariŋᵒaŕtthā,riŋgdhoṅumaḥgnahaŋpakṣiᵒikā.yanriŋlabhātibanya,
riŋpadwadwalan·gnaḥnya.yantibariŋmanuk·riŋkukuraṅan·ṅgonya.yantibariŋmanuṣya,haladahat·,hayumaṅiṅūpakṣihikā.0.
[9 9A]
yantibāriŋśusaḥ,halātmĕn·,tanpasaḥprihatisaŋmaṅiṅūpakṣimaṅkanā.0.yantibāriŋdewā,riŋsaṅgaḥgnaḥnikā.0.ya
nriŋrākṣasariŋbadāgnaḥnya,haladahatriŋmanuṣā.0.nihandewaśāṅgawebadan·,kucit·,riŋdinā,wr̥ĕ,pa,tambiŕ,hayu.0.sasa
pan·ṅawit·ṅajaḥsampi,ma,heliŋheliŋ,gumikaya,janihakoŕ,madanhidombā,ᵒiṅĕtaŋpaṅūbhayā,namu,hanikulintā,yugā
namunamamādaniṭindiḥ.0.||ᵒiticaŕcchāniŋpakṣikitiran·,lontaŕdr̥ĕwen·himadhedawuḥ,sakiŋkṣimpaŕklod· [ 10 ][9 9B]
9
pĕŕbkĕlan·pidpid·,kacamatan·habaŋ,karaṅhasĕm·.tindhunholiḥhiwayan·gtas·,magnaḥriŋkiduliŋpasaŕhutaḥmenak·deśatiṣṭā,
kacamatan·habaŋ,karaṅhasĕm·.nāṅiŋpaṅegeŕpakṣipapikat·tankasūrātaŋhiriki,dwaniŋlontaŕhipunesāmpunrusakbubukan·tansi
ddhāhantukṅawacen·.hasapunikātal̥ŕnunaspaṅampurariŋsaṅamawoslontaŕpunikiswecāṅawaḥhuwuhin·maṅdhamakeras·kruṇaliṅgā
deniŋndhudlontaŕhinanhipunsāmpunkadisarusasuratanehantukbubukan·,kadulurin·katunan·manaḥsakaditityaŋṅerasaŋli
[10 10A]
10
ṅganipun·.puputkasurātdhinākāla,śu,ᵒu,laṅkiŕ,titi,paŋ,piŋ,6,śaśiḥkatigā,raḥ,7,tĕṅggĕk·windhu,ᵒiśakawaŕṣa,1907.0.
taṅgalmaṣehi,6,septembĕŕ,1985.0. [ 11 ][10 10B]
(empty)