Atlas Bhumi

Saking Wikisource
Kakawin Atlas Bhūmi (en); Kakawin Atlas Bhumi (ban); Kakawin Atlas Bhumi (id); kakawin·ᵒatlas·bhūmi (ban-bali) Balinese palm-leaf manuscript (en); lontar indik kakawin genah-genah ring guminé (ban) Kakawin Atlas Bhūmi (id); kakawin·ᵒatlas·bhūmi, Kakawin Atlas Bhūmi (ban)
Kakawin Atlas Bhumi 
lontar indik kakawin genah-genah ring guminé
  Wikipédia
Inggih punikaLontar,
Kakawin
Soroh
  • Susastra
Genah Gedong Kirtya, Paket Agung, Buléléng, Buléléng, Kabupatén Buléléng, Bali, Indonésia
Wit negara
  • Indonésia
Penyurat
  • Tjokorda Made Agung Pamecutan
Genah pawedaran
  • Pemecutan, Dénpasar Barat, Dénpasar
Nganggén basa
  • Basa Kawi
Klasifikasi Gedong Kirtya
  • Tantri
Tanggal pawedaran
  • 19 century
Linggah
  • 3,5 cm
Lantang
  • 50 cm
Akéh lempir
  • 13
Pangawasan otoritas

Deskripsi[uah]

Bahasa Indonesia[uah]

Kakawin adalah sebuah bentuk puisi tembang berbahasa Jawa Kuno, dengan struktur bait yang diadaptasi dari norma puisi Sansekerta. Kakawin Atlas Bhūmi adalah kakawin dengan umur yang relatif muda, ditulis pada peralihan abad 19 menuju abad 20 M. Tradisi kontemporer menganggap bahwa teks Kakawin Atlas Bhumi merupakan karya Cokorda Made Agung Pamecutan (1876-1906), penguasa terakhir Kerajaan Badung di Bali Selatan yang dikenal sebagai seorang pujangga dengan koleksi perpustakaan yang beragam (Agastia 1994, 88). Namun begitu, perlu diperhatikan bahwa isi teks dari lontar ini sendiri tidak menyebutkan atau mengindikasikan nama pengarangnya sehingga perihal ini tidak dapat ditentukan dengan pasti.

Kakawin ini dimulai dengan narasi penciptaan dan struktur dunia sebagaimana dipahami dalam kosmologi Sansekerta, yang tampaknya diadaptasi dari teks Jawa Kuno abad 10 M Brahmandapurana (Phalgunadi 2000, 288-399). Setelah itu, sang pujangga membawa pembaca dalam sebuah perjalanan keliling dunia dengan mengulas satu persatu tempat asing yang pujangga temui dalam sebuah atlas cetak modern. Ulasan ini bukanlah deskripsi rinci mengenai kondisi geopolitik tiap-tiap tempat, namun lebih kepada daftar nama kota dan negara asing beserta posisi relatifnya. Beberapa nama yang disebut semisal Ābsi (Abyysinna, Etiopia), Asakāndareya (Alexandria), Amerika, Cina, Itsĕrlan‌ (Switzerland), Jĕpan‌, Kastambul (Istanbul), Lĕngkapura (Sri Lanka), Madagaskar, Ruslan (Rusia), Winĕn (Vienna) dst. Menariknya, sang pujangga menyebut kota Tūryyān (Turin) sebagai ibukota Italia, dan memang kota Turin merupakan ibukota pertama Kerajaan Italia modern ketika pertama kali didirikan pada tahun 1861. Hal ini mengindikasikan bahwa atlas yang dipakai pujangga kemungkinan dicetak antar tahun 1861 hingga 1865 (ketika ibukota Kerajaan Italia dipindahkan ke Firenze). Di tengah teks, sang pujangga tampaknya kewalahan dengan berbagai nama asing yang sejauh ini ia tulis, ia meminta maaf kepada pembaca karena kesulitannya dalam membaca dan menggubah sastra Eropa dalam bentuk bait, sebelum ia melanjutkan kembali ulasan dunianya. Setelah ulasan dunia selesai, sang pujangga berganti topik mengenai sejarah singkat masyarakat Bali, yang kemudian diikuti dengan deskripsi rinci mengenai musim dingin di ranah Eropa. Teks ini diakhiri dengan permintaan maaf dari sang pujangga atas segala kekurangannya dalam menyusun teks ini. (Creese 2007, 723-758)

Bahasa Inggris[uah]

Kakawin is a form of metered poem using the Kawi or Old Javanese Language, with norms adapted from Sanskrit poetic forms. Kakawin Atlas Bhūmi is relatively young kakawin, written between the late 19th to early 20th century. Contemporary tradition attributed this kakawin to Cokorda Made Agung Pamecutan (1876-1906), the last ruler of Badung Kingdom in southern Bali which was known at the time as an accomplished poet with a diverse library collection (Agastia 1994, 88). However, it should be noted that the content of the text itself does not say or indicate the author, so authorship of this kakawin is not certain.

This kakawin opens with the creation and structure of the world according to Sanskrit cosmology. This part seems to be adapted from a 10th century Old Javanese text Brahmandapurana (Phalgunadi 2000, 288-399). Afterwards, the poet take readers on a tour around the world by accounting a number of foreign places according to what the poet sees across the pages of a modern world atlas. These accounts are not detailed geopolitical condition of each locale but more like a list of place names with their relative position to each other. Among the names mentioned are Ābsi (Abyssinia, Ethiopia), Asakāndareya (Alexandria), Amerika, Cina, Itsĕrlan‌ (Switzerland), Jĕpan‌ (Japan), Kastambul (Istanbul), Lĕngkapura (Sri Lanka), Madagaskar, Ruslan (Rusia), Winĕn (Vienna) etc. Interestingly, the city of Tūryyān (Turin) is mentioned as the capital of Italy, and indeed the city is the capital of the first modern Kingdom of Italy when it was first established 1861. This indicates that the poet uses an atlas which was printed between 1861 to 1865 (when the capital of Italy was moved to Firenze). In the middle of the text, the poet was overwhelmed with the myriad of foreign names that he had written, the poet apologizes to the reader for his difficulty in reading and rendering European materials in metered form, before continuing the world account. After the account was done. the poet changed subject into a brief discourse on the history of Balinese society, followed by a vivid description of a European winter. The text ends with a customary apologies from the poet admonishing himself for the imperfections of the text. (Creese 2007, 723-758)

Naskah[uah]

Atlas Bhumi (20th century)
116Atlas Bhumi

[ 1 ][Judul: Atlas Bhumi (Kakawin)
Ukuran: P 50cm, L 3.5cm, Jl 13 lb
Milik: Gdong Kirtya]
[1 1A]
No III b 496/10
||hatlas·bhumi,kakawin·. Lp: 1-13
||druwen·gdoŋkiŕtya.
K 69

Atlas bhūmi [kakawin] toeroenan dari lontar kepoenjaan
I Goesti Poetoe Djlantik Anak Agoeng negara Boeleleng
ditoeroen olih I Gde Ngembak, Br Dangin (?) [Singr] [ 2 ][1 1B]
1
// 0 //ᵒawighnamāstu// 0 //śrīwāgiśwarīsāriniŋparamatātwawkasiṅatisūkṣmariŋsarat·,muṅgwiŋpadmawiśeṣanityasahināŕccaṇanamnuhiṅatmabāṇḍana,ᵒaum̐kārātmakasāndhiyogapuputiŋsamayanirasaṅaŕyyapaṇḍita,li
tnībuddhicinaṇḍiriŋhr̥ĕdhayaśāstranamadhaṅiribhūmimaṇḍala//doniŋmāstutinityasāṅusapicāraṇanil̥-buniŋjöŋsaraswati,siddhaniŋmanabuddhiśiŕṇnayamaran·tulusatumĕmuśuddhaniŕmmalā,moghātanraktiŋprabañcaṇattĕŕwnaṅama
nutisoktaniṅhajī,mwaŋtankewĕhanaŋprayoganiṅamet·guṇamanularireḥkawiśwara//ṅūnīkāla-ritanhanaŋbhuwanarakwatkarirawiśomalambaṇa,ṅhiŋhyaŋsūkṣmawiśeṣatuṅgalamanr̥ĕṣṭiyakaraṇanihonyaniŋjagat·,saptā
dwepaṅaranyasāgarakasaptakumaliliṅiyituṅgatuṅgalā,maṅgĕḥrakwabhaṭāramānusiratāmbayuhananikasaŋnarādhipa//nāhan·kiŕttibhaṭārasūkṣmatinutiŋnuwanasahanaseṣiniŋjagat·,ṅkānwantĕn·śubhaśubhakāŕmmaginaweṅūni
[2 2A]
yunihusukuṇḍaneŋsarat·,prajñāmūdhasūdhāŕmmaduṣṭaṅuniweḥhalahayusukaduḥkatanswaṅa,ᵒutpātīsthitipralīṇarakwatmahanyadinamlĕtuduḥnityasa// 0 //saptadwepaṅaranyasaptagaṇaniŋdwepātidibyottamā,riŋjambudwipakā
lraniŋtasikasin·salwanyakapwāpagĕḥ,ṅkānehĕŋnyaśakādwipapwakinasutdeniŋrāsāgara,lenpwekaŋkuṣawaŕṣaśalmalilawan·kreñcāditanpopama//gomeśādwipapuskaradwipanahansaptanyakokteṅajī,tantu-
ṅgalpwapasiŕnyatapwamaṅasut·dibyānikāŋmāndamĕl·,rāmyāreḥnyamatuṇḍatuṇḍaginawedehyaŋjagatkāraṇā,tanbhodopwatawaŋnyayaŋpitulapis·yoṅgwanwatĕkdewata// 0 //sāmpun·sāmpūŕṇnareḥnyānpratihatata
taniŋswaŕggalokapradiptā,wintaŋwintaŋywamāñjraḥmatusiwuniyutālakṣakoṭyāprameya,maṅgĕḥpaṇḍam·-nikaŋratrinamadhaṅirikāŋbhūŕbhuwaḥswāḥprakiŕṇnā,mukyekaŋcandratejānisisahananikaŋratmahādibyajātī//tĕkwansaŋ- [ 3 ][2 2B]
2
hyaŋwiwaśwān·pratihataginawedipaniŋrat·yaśuddhā,masrikmagrib·yatoṅgwāniranakuliliṅan·salwaniŋmaŕttyalokā,tistis·riŋkālasāndyānisirimanahikāŋlālanāṅlaṅwalaṅwan·,r̥ŋr̥ŋmātrārarab·truḥmĕyĕhipatĕri-
kāṅdekuṅiŋrāgacitta//tanṅeḥyadyanwiwakṣan·racananipakĕkĕsniŋmahāṅaṇḍadibya,tkwanriŋmāŕttyalo-kāwinuwusaknareḥnyanmahārāmyaśobha,lenpwekaŋjĕmbariŋsāgaralawanayagöŋgambhirātyantariŋjro,māṅgĕḥkāŕwaŋgu-
ṇekaŋjanapadariwiyaŕniŋtasik·lāwanālwā//lwāniŋjambudwipāṅkān·tujaraknikareḥnyanmahātyānta-riŋgöŋ,mewwĕwupwaŋswarājyanratumaratumabap·lakṣakoṭyāywalumrā,tambiŋtambiŋnyawetan·kayawisahananiŋnūṣwaki
ñcityarakwa,maṅgĕḥriŋcīnarājyāsapinasukikataŋkoṭamākweḥduluŕnya//nāntĕnpwekaŋwatĕsloŕpiraṅiwutataniŋkoṭahaśyāprameya,pulwābap·tanpapetaŋganalalitayutanwoŋnyawĕndranyaśobhā,tkwantambiŋnyakulwa-
[3 3A]
n·[strike/]du[/strike]dugitasikulonriŋᵒirowāywatanlen·,yekātoṅgwānikaŋnāśraṇisahananikāwwaŋputiḥbaṅśa-kiŕstĕn·// 0 //hujuŋnyarikidulkulon·kal̥haniŋpasirikidulibhūmituŕkiyā,riṅābsipaṅaranyarājyajajahanlima-
puluhitahunyataŕkuraŋ,ᵒir̥ŋpwasahananyataŕwwaṅirikālanibiparamawiŕyyadhānyawan·,satuṅgalikasaŋnare-ndraniśadibyasiniwiratukoṭimoñcarat·//dudūŋnagaraṅābsikiñcitīkareḥrinarapatisadatkabulbumar·,ᵒikaŋtlasa
laḥtkapnirajayeŋsamarasurayaniŋsaratkabeḥ,sawaŕṣajajahanyayekanamubĕŋtayakatkariṅābsijĕmbara,kalibanijayādimūŕttiyatinūtnyakalahanikaṅābsisowaṅa//matuṅgalikawisnyatāmbirikiloŕnagaragĕṅimĕsiŕ
kuṭadikā,muwaḥriṅasakāndareyaritunis·kabhawahipadarūmnareśwara,yatūŕkiyatarūm·ṅaranyawinuwusprakaśitaratuheslahiŋjagat·,putiḥsamasawaŕṇnarakwakalawan·naśaraṇipadhabhūmiᵒairūpa//riwetanikakoṭā [ 4 ][3 3B]
3
rūmiyatal̥tpasiranakiṅĕsām·prajādikā,miṅĕŕpwamaṅidulṅitansatimuriŋmsirikariṅarabyataŕkale-n·,piraŋkuṭākal̥bwariŋtanaharab·piraṅiwuratumoñcanāgara,ribaḥdadiyaman·mkaḥmudhalipaḥmagarabijudhamoha
laŕmahut·//sawetaniṅarab·ripĕŕṣipaṅaranyasanakuṭamudhāyiniŋdaṅū,manūtsilukitāmbiriŋtasiki-dul·pajajarinagarīnyaṅetana,sawetanikanagriyindupaṅaranyanagaraparamadiriŋhal̥p·,wiyaŕkadisamāptariŋtana-
harab·pararatumatusewukādbhutā//kidulsakariṅindurājyahananūṣaparamarilaṅönyaweḥlulut·,wil̥ṅkapuraṅūnirakwapaṅaranyakahananikaratnakomala,daśasyasirasaŋpratīṣṭabhinaṭārarinaturiṅatītarakwaya,yal̥
ṅkapuriśelanekipaṅaranyaparaniṅadagaŋmapetdhatu//sawetanikaṅindukoṭāyaribaṅgalaṅaranikarājyalenhawa,t:hĕŕpwamaniraŋmaṅetanaṅidulkuṭāsiyĕmikarāmyaweḥl̥ṅĕŋ,ripūŕwwanikinam·ṅaranyayamuwaḥtumĕmugla
[4 4A]
ṅibānnacīnaya,wiwantanitṅaḥtaṅaḥnyayapiraŋhiwukaratunijambumaṇḍala//muwaḥwaluyanaŋkathāsakiduliŋ-siyamimalakanāmaniŋprajā,kidulnyalahutiŋbharātawarabhūmimajajaraniraŋkaton·l̥ṅĕŋ,sumātrayawarājyabahli-
kaduluŕnyasahasasakinūṣasĕmbhawa,palorisitimūŕwkasnyayadiwaŕṇnanatumluṅapīṇḍalaṅkapa// 0 //loŕniŋbhūmiriyāwarakwayatal̥tpasiranakararaskaton·l̥yĕp·,sābraŋniŋmalayūṅaranyajanabuŕniyatigayawagĕŋnya
tapwaya,haṅhiŋkālwaṅikājananyamakdhik·kuraṅiṣituwilograyaklihat·,puñjul·göŋnyahanerikaŋbhara-tawaŕṣatayahanuṅayogyañaṇḍaka//wetanyekarimaṅkasaŕtanahagöŋrukunaninagaranyajĕmbara,himpĕŋkapwakawa
ṇḍamāṅlahanirūpanitanahikaṅāmbĕkāmbĕki,ᵒakweḥrakwabhawaḥnyatanwinunireḥnyapatatanisarājyarā-jya,wetanyāŋjrahikaŋswanūṣayarimolukaburuharubhūmitĕŕṇnati// 0 //hanekinrājyāgöŋnipunawtuniŋkā [ 5 ][4 4B]
4
ñcaṇatuwī,yatāŕwaŕwantaṇḍĕs·maṅitanaṅidul·kādbhutahal̥p·,ᵒikaŋloŕsābuŕnyagĕṅikajajahanyānpadhal̥ŋṅöŋ,kapaŕṇnaḥnyekātūtjajaranikaŋbuŕniyapadha//ᵒikaŋtimbaŋnyekīnkidulanikāgöŋnyāparimitā,sakalwanye
kaŋbharatatayahanuŋñaṇḍakatuwī,watĕsnyaṅgĕḥkilyan·mayuhipatṅaḥniŋyawapadha,riṅoṣṭrālyamwaŋriŋpapuwapaṅaranyapratihata// 0 //pāŕṇnaḥkidul·sakarikaŋbharatāpwayeka,wetanyarakwayalumāṅkuṅibhārataswā,we
tankulon·yanabnĕŕsakabhūmibuŕni,ᵒakweḥswanūṣatihitiŋnyatamānwiwakṣan·//loŕwetaniŋnagarabuŕniyakapwarāmya,riŋnūṣamānilaṅaranyanakeḥduluŕnya,sāmpunpar̥lahutaniŋwarabanwacīna,loŕnyekanūṣarijĕpa
nkapasukpacīnan·,//ᵒakweḥyadintujarapulwakawĕṅkwacīna,henam·taᵒikwanikawoŋnyakabeḥpacīnan·,lawanmuwaḥtayahanuŋtinanĕm·narendrā,muŋmāntrimumukyatinudujugarākṣakānya// 0 //nāhaṅantyanikuŋkathā
[5 5A]
jaraknaŋjanapadhapatatanyawaŕṇnanĕn·,riŋᵒairopapatuṅgatuṅgalanikaŋpararatukaṅamoñcabhūpatī,ṅkānaḥwetanatāṇḍĕsiŋnagarihaśyakapasukikulonpinaŕddhikā,riŋruslānpaṅaranyadibyottamatanhanamadhanikajĕmbariŋprajā//tanwaktanratumewulakṣakapasuk·maturaknasukāmbaṅiŋsarat·,riŋlīmlan·kalawanrikūŕlanikarakwaratuwadanamukyariŋsabhā,mwaŋśrīpolanikāpwadibyaṅuniweḥsinasapitĕrikādimāṅgalā,sākṣatsāgarayodhamantri
niyutāmnuhinagararāmyahaŕṣaja//śrīruslan·ratudibyamantakajanāpriyanirakatkĕŋpurāntara,riŋmuskopaṅaranyakoṭanirarāmyapinagĕranariŋmahācala,maṅgĕḥnāśraṇiyekarakwagamananyasatĕwĕkikahonyaneŋjagat·
,sāśrīdenyakulitpṭak·sahananiŋjanarikanasabaṅśarakwaya//ṅkānaḥneŕtyamudhāpyanāmawatĕsiŋjajahanikanabhūmituŕkiya,riŋbulgaŕyyakidulnyakoṭāpar̥kiŋkahananiranareśwarārumī,riŋkāstāmbularanyarājyasubha [ 6 ][5 5B]
5
geŋtribhuwanaguṇaśūrariŋraṇā,ṅhiŋśrīruslanikepadhanyaraturiŋsabhuwanawarawiŕyyaweṣṭawān·//ᵒakweḥpwaŋratumoñcanĕgrikapasuk·kabawahipadharūmnarādhipa,mon·tnĕḥropurakoṭasĕŕppyanirumanyaṅalabanikabo
snyatāpwaya,mwaŋśrīnāthalipadyarakwawinuwus·ratunipunawiśeṣariŋjagat·,saṅkĕpriŋbalakośawahanapiraŋkuṭiniyutanawaŕṇnasāgara//kilyansaṅkariruslanekihanarāhyaᵒatiśayararasnyawaŕṇnitan·,riŋproᵒesĕna
ranyarakwamawiyaŕjajahanikanamoñcabhūpati,swetĕslānrikidulnyayapwanikiloŕnyadhanamarikanāmaniŋprajā,skāndināpyat:höriloŕnyayatal̥tpasiranapuṅiruslanidulor·//kilyansaṅkarinagripoŕsĕnaniraŋsilu-
kipasisirudradeśana,riŋnedĕŕlanaranyabalgyanikidulnyapadhakdhikimūlaniŋprajā,riŋpransman·pwat:hĕŕkidulnyanawiyaŕrukunaninagaranyarakwaya,riŋᵒispañakidulnyatapwamawlujajahanikaluwaskalalwana//kīlyan·spanya
[6 6A]
ripoŕtugis·jugatpaŋwatĕsanikanarisnyatuṅgala,tkwanrakwakidulpasiŕnyatutugiŋᵒapirikajugaṅābsituṅgala,ᵒalgiŕs·tonisikāhurutnyamaṅitanlalumayuhimsiŕprajādikā,tanwaktan·gilinūṣwayekaṅadmītkatihalaṅiri-
mādhyaniŋlahut·//ᵒitsĕŕlan·tṅahansawetanikanaŋparanĕsamanikādiriŋhal̥p·,ᵒuṣṭĕnrik·jugawetanikiriwinĕn·ṅaranipuranikājanapriya,ᵒitsĕŕlan·rikidulnyakoṭariṅitalyapaṅaranikapañjaṅādbhutā,riŋtūŕ
yyānaraniŋkadhatwanikarakwakadudukanisaŋnarādhipa// 0 //krik:henlan·ratumoñcabhūmihujuṅiŋswarūmirikidul·,sāmpunrakwakahaṇḍiriŋnrapatituŕkiyāṅaranikā,nūṣākaṇḍyakidulnyapañjaṅadmit·malaŋpwarilahut·,timbaŋ-
timbaṅaloŕkidul·sanarikoṭāmĕtsirasika//ṅkānaḥṅagniyasaṅkariŋrusanmuŋpasiŕṅawataran·,lwāniŋ-bhāratayāwakantunikagöŋnyalimputil̥maḥ,kulwānloŕpanpinyaruslanikidulnyapĕŕṣiyat:hĕŕ,wetanrakwariᵒaśyabhūmipa [ 7 ][6 6B]
6
npinyatapwarasika//mombak·lwiŕtataniŋsamodraguṅaṅambĕkāmbĕkaṅnoḥ,nūṣālit·ritṅaḥtṅaḥnyamagilaŋ-gilaŋwinulatan·,tan·montrātpuṅiŋsusāgaranagöŋridunyarasikā,puñjul·göŋnyasahenyaniŋdanuhasin·-
rijambunagara// 0 //nedĕŕlandaratikulonyasāharāgöŋ,l̥tniŋhiŋlanikasunūṣakāŕwadībya,riŋniŕlañjugarikulonyakapwatuṅgal·,ᵒakweḥtaŋdwipayamaṅampiṅāpwarāmya//hiṅgris·wwaŋnyawaśawaśitwarakwadībya,yoṅgwā
niŋwaraguṇakayakaŕyyanayā,sāmpun·kodratikanataŋsusūkṣmayāgöŋ,sālwaniŋᵒerupawineḥsumaṅkareḥnya//loŕniŋniŕlanikanal̥tpasiŕyanāṅdoḥ,kulwān·dīnyajugat:hĕŕyal̥t·samudrā,riŋᵒislan·ṅaranikanūṣadībya
sāśrī,tuṅgal·wwaŋnyapadhaputiḥlawan·ᵒeropa//loŕniŋdin·jugakalaṅan·susāharālwa,riŋtraŋspil·ṅaranikanūṣawīrarodra,wwaŋnyākeḥhagĕṅaruhuŕmahāpragalbhā,pantĕs·kralgatinikaboṇḍayuddhariŋpraŋ//ᵒakweḥ
[7 7A]
yantucapatikaŋswamāŕyyuwaloka,nūṣāmpeyanitalataḥsarat·ᵒeropa,ṅwaŋmātrāṅgitatamataŕsphutekitapwa,ndāhaywānutuhikaminpakiŕttyalambaŋ//saṅkekāŕduñatinmuṅkwamātramātrā,paŕṇnaḥniŋsatupuralenkasiŕkasiŕnya,śāstrajharu
payasusaḥgatiṅkwawācan·,ᵒampunreḥnyakal̥patanyariŋpalambaŋ// 0 //hanatamuwaḥswalokayasudiŕgghanagöŋrasikā,hujuṅikidulnyayaŕlumiwatiŋnagarīnpapuwa,hagĕṅikiloŕnyanaṅhiŋṅatpuŋpanpuŋnyamalit·,dadiyakarunka
run·sajugaloŕsajuganpaṅidul·//satupaṅaranyarakwariᵒamerikabanwamagöŋ,tpinikulonyakapwamaniraŋriduloŕkagnin·,pnuhipulonyatanwinuniyiyekamagöŋmadhmīt·,hasilurupanpasiŕnyamanṅaḥritṅaḥnnyal̥ṅöŋ//0
//kulwandoḥsakanagriᵒerupatitimbaṅanabnĕral̥tpayonidhī,tĕkwanpwaŋrikidul·ᵒamerikatitimbaṅanikanaribanwaᵒaprikā,takṣiḥreḥnyanal̥t·swasāgaranadoḥkirakiranalawas·panabraṅa,tanwaktan·dharatanya [ 8 ][7 7B]
7
yan·wnaṅarakwapirapiratamaŕkinawruhan·//loŕwetan·sakariŋᵒamerikanaloŕsakanagariᵒeropa-yandulor·,riŋgrunlan·paṅaŕnyajĕmbarawiyaŕluralurahinatāŕnyarakwaya,loŕwetan·sakaᵒaśyabhūmiyataloŕbnĕrasa
kajĕpan·sukoṭāya,maṅgĕḥrakwahaneᵒamerikamuwaḥpaṅaranikanakoṭataŕwaneḥ// 0 //madagaskarāranyānuṣwāgöŋt:hĕradawa,sakariṅabsiwetan·,yoṅgwanyāpar̥par̥kān·,paraparaniṅanimpaŋphalwāgöŋsakaśa
raṇi,lumayarikahumuṅsiŕᵒindyābhārataṅadagaŋ// 0 //nahan·tāntranikaŋᵒamerikakidul·winu-nipaṅabaran·tinĕṅwakĕn·,wi[strike/]tniŋ[/strike](wwaŋ)buwaṅan·kūkumsakaᵒeropapapupulanikānhanerikā,tĕkwanriŋhalawaslawas·da
dipnuḥwwaṅirikanamaṅundiśottamā,dhistrik·mwaŋsakalwiŕnyatapwaminahāmaniruniruriselwaniŋprajā//baḥṣāmwaŋgamaśāstraᵒiṅgrisapagĕḥlinakutuwipaṅaṅgĕpiŋsarat·,ṅhiŋmantrīpradhaṇekitaŕhanahanuŋnarapatiginawenyatapwā
[8 8A]
yā,sāhāmpun·ṅgānyapagĕḥkamuttyanikataŕhanamahaṅitikaŋparaŋmukā,gantyāgantyāhasiŋsulakṣaṇasudhaŕmmasuśilayahiṅaṅkatiŋsarat·// 0 //ᵒathasāmpuniŋbasukireḥnyamanmusukabhogawiŕyyawan·,ᵒatituṣṭalaṅkĕpasnāhā
piraṅiwunapekatāntara,bhanawanpakāpraṅapnuḥjagajaganikarākṣaniŋprajā,sahāsañjatanyapamapagnyayaditinkaniŋpahĕhaŋmukā//bharatan·r̥sik·jugaṅalamnyasadawatanikāmaṅunrimaŋ,dudugiŋpasiŕpalabuhanyatinparitpinyal̥ŋ
l̥ṅā,tamuphalwabāŕnyagapnuḥwirawiritayasoṅgaruṅgiya,namiraḥkalin·sahapaṅan·nusirusiranagampiliŋlaku//ᵒikanaŋᵒamerikanaloŕt:hĕramagĕhireḥnyariŋdaṅū,kutir̥ŋkabeḥsajugawaŕṇnakalawanikabunwaᵒaprikā
,ᵒapagĕḥtamaŕhanawnaŋmaṅuraṅikuwaśanyariŋjagat·,yanapekirakwagamananyawidhijugakumāwruheriyā// 0 //ᵒawicaritararasniŋdwepāmerikayakabeḥ,muwaḥᵒucapĕnikaŋrat·ᵒindyābhāratawinuwus·,matpaṅika [ 9 ][8 8B]
8
kabeḥnyāmulanyaŋridaṅūdaṅū,karaṇanikayarantas·kāmbaḥdenikaṅudadi//dukalamikanasaŋśrīkaṇwāṅgĕḥraturiyawa,jugamilanipagasnyandeniŋsāgaranamisaḥ,muwahihlĕmikāndaḥmāntĕnyanpal̥tapasiŕ,lawasawalahuha
klam·hyaŋsūkṣmājugāṅudani// 0 //maṅkārakwajinaŕwwariŋrukuniṅākṣaranipunariŋtiṅkahiŋsarat·,saṅkenūṣariyāwamūlanikarakwaparaṅulamamaŕṇnariŋkatha,nāhandoṅkwapanirumātraminahāṅlipulipuranariṅraṅiṅhati,
ndandurankawaśānyarakwaminakaŋrimanahiṅamacāmaṅun·wiwal·//maṅkerakwaṅalam·kamuktyanikanaŋśaraṇisagalarūpariŋsarat·,tanlenhyaŋparameṣṭisūkṣmatumitaḥhalahayujugaselwaniŋsarat·,ᵒakweḥsaŋratuᵒi-
ndyātaṇḍasadaryām·ridal̥mikaraṇekitapwalā,wetnyanrakwasinuŋwnaŋsyapajuganluputatuwiripāṅdumiŋwidhi//sālwāniŋbhāratāṅśabhūmimiladibyaparamaguṇasāntĕniŋsarat·,śr̥ĕṣṭihyaŋgaṇaṅūnirakwariṅūśaṇākahananira
[9 9A]
saŋguṇottamā,kyātiśrīnr̥ĕpapāṇḍawendraṅūniweḥnarapatiharimūŕttikeśawa,śiŕṇnaŋrakwakabeḥmusuḥniratkapnikasutapanirātidigjaya//bhomamwaŋnr̥ĕpakāṅśadewamalilaŋtkapiranatiśūranītimān·,takwaktanratumoñca
bhumimarar̥m·mihatisirasuśaktiriŋsarat·,hasriŋrakwamareŋsūrālayapidet·surayatkapiraŋsureśwa-ra,sākniŋdetyaniwātakāwacatkapniraparawaśaśiŕṇnariŋraṇa//pintĕn·gantyatutunturun·padhamanĕmwaknasuguṇadibyasu
śramā,kyātīnāthahudhāyaṇeśwararihaṣṭinaparamawiśeṣariŋjagat·,mwaŋsaŋśriharidhaŕmmamālawanr̥ĕpeśwararatupinakādimaṅgalā,sākṣat:hyaŋtripurāntakāṅgĕhirariŋsabhuwanaᵒatiśūradigjaya//ᵒakweḥyan·caritanhurutnya
katkehalamiranaranāthajaṅgala,tanswaŋriŋguṇaśūrariŋraṇaparāŕthanipunapinujiŋpurāntara,maṅkekāmbahibhinawaṅśayamaṅĕmbaṅakuwaśanikādiriŋjagat·,hiṅhānyantarawaŋkaronrihananiŋparamaguṇamanĕmwawestiwan·- [ 10 ][9 9B]
9
// 0 //liŋniŋsuśāstradinamĕlnirasaŋmunīndra,tan·boṅśayekimagawesubhagerikaŋrat·,yadyansuwaṅśaparacidrayaduṣṭabuddhi,tanlenrikaŋkujanareḥñawimohaṅāmbĕk·//yadyantasāwakanikaŋwwaṅakiŕttyayogya,
maṅgĕḥsudhaŕmmajugatan·pakabuddhiduṣṭa,byaktānpanĕmwawarawiŕyyamagöŋprabhānya,siḥniŋbhaṭārakaraṇānya-maweḥkamulyan·// 0 //ṅhiŋyanlaṅgĕṅicobataŕhalaṅalaŋmāmriḥsudhaŕmmādikā,līlāmbĕk·sabariŋtitaḥhalahajöŋ
dheŕyyāpagĕḥnoṅgaya,tr̥ĕptyāmbĕk·tuwisatyahetuniṅagöŋsiŋniŋbhaṭārariya,siddhāswastisupūŕṇnadonyamanmuŋwiŕyyaditanpopama//saŋsāmpun·kr̥ĕtadhikṣitāmbĕkapagĕḥlwiŕbhyomagundhālilaŋ,niŕtaŋmohawimāŕggale
nsiyasiyāpamriḥnireŋswāŕttaya,tanlendonyakatĕmwaniŋjñanaginöŋpĕḥniŋkayogīśwaran·,yatnaŋnītidimen·tamankal̥bĕtan·riŋtras·tiwastanpadon·// 0 //wwaŋriŋbhāratawaŕṣaṅūnimanurakwagamananikaśewa
[10]
śogata,mwaŋbrahmāgamaśewarakwagamatuṅgalawinuwusisaŋpinaṇḍita,ᵒaṅhiŋbuddhāgamekihonyatapahinyakalakuhaniśewatatwayā,tuṅgal·reḥnyatkeŋtkan·paramabuddhāparamaśiwarakwatuṅgalā//ndaḥṅkātoṅgwanikaŋcatūŕja
namānūt·rukunanigamaᵒindurakwaya,ᵒinduṣṭankapasukrijambunagarekinamagĕhanamānutatwaya,maṅkerakwasaliñjaman·bhāratayāwamalayunadidūtakāṅgĕpi,haṅhiŋrakwarikoṭabahlikat:hĕŕmanutamagĕhimānutatwayā
//mūlanyaŋratuyawameslamimanūt·sarakirasululaḥminūlyakĕn·,wwantĕn·swātmajarājasan·nr̥ĕ-patiᵒābhrawijayaratuwelariŋdaṅū,yekārakwawineḥmaraŋtanayahāŕyyadhamararipalimbaṅaŋdiri,rakryanrājasu
tānpataḥṅaraniranlituhayunipuneŋraṇaṅgaṇā//sāmpunyaŋdiwaśāŋtuwuḥniranamuṇḍakasuguṇasuśāstranītimān·,ṅkānmalwīdhatṅiŋyāwadwipamaṅowahanagamananiŋsaratkabeḥ,ṅkālaḥśrīnr̥ĕparāmaᵒābhrawijayāpĕsa [ 11 ][10 10B]
10
rinabhaṣariŋraṇāṅgaṇā,tumpĕs·mwaŋratumoñcanagriyahasiŋlumuhamanutaheslamiŋjagat·//bhraṣṭaŋrāt·manumūlyayekiriyawadwipaparawaśaśiŕṇnataŕpagap·,lorodnyanpaṅĕlun·dhadhalmararibahlikanagarahinuṅsi
rakwaya,wantĕn·rakwakahāmpiriŋtanabaraŋbaṅanaṅnĕsatanwriṅolaha,sākniŋrājyasupit:huraŋyatadumeḥmal̥duhasasaran·mareŋwaneḥ//tanwaŕṇnanhilaṅiŋmusuḥmakinagöŋkudharatiranarendramislamā,sālwāniŋwilatikṭā
tapwasinadat·sahanahananisaŋpatĕkratu,dhistrīk·banwatĕkeŋpadas·sapinasuk·jajahanikatlaskalalwana,tanwaktān·hi[strike]bukoṭāsampunaradin·panatagamamanūt·sarakraśūl·// 0 //pahamimanaḥkwaᵒabhrawija
yekirakwayadudūŋjayāŕṣaridaṅū,kaṅumalahaŋjayaprabhūgatinyayekitaturunturunyarasikā,manūtiharanyaᵒabhrawijayekirakwatinhĕŕnikaŋsanagara,kirakirabab·kapiŋtriyaturunyaṅūnirinarendrahāŕṣawijaya//tata-
[11 11A]
nujar̥nsapolahikanaŋwwaṅiŋbhāratayāwarakwaridaṅū,katkarikedhataŋsagalabaṅśatumrapakabeḥnyatanginuṇitan·,hanatamuwaḥyatekanagumāntirakwawinuwus·ᵒeropanagari,lawaniṅamerikāpwatkaniŋsr̥ĕpādbhutari
sālaniŋsabhuwana//kunaṅilawasnyarakwasatṅaḥtahunmaṣarikātisansanagara,tuwitamataŕsamoŋṣātibaniŋjawaḥtapikadaŋkadaŋkaririsan·,tibanihudanyakĕntĕlaputiḥsawaŋsapanabūŕriyaḥmawurahan·,yadipinuluŋpuṅu-
t·pilipiliŋmuwaḥdrawagatinyayaŕdadibañu// 0 //pañjaŋniŋrajanilumāṅkuniŋrahintĕn·,hĕtunyānpadhamarumeŕpataṅgateja,sakweḥniŋdamĕlikarakwatankagiṇḍal·,maṅkāwwekirimaṣaniŋsr̥ĕpiŋsarajya//saŋhyaṅnewa-
hugumawaŋkatonkagĕnyan·,kintĕn·wontĕnasatabĕḥbaruŋsudipta,lumraŋpaljayasumaput·marantayākr̥ĕp·,himpĕŕpwaŋhr̥ĕbukaputiḥriṅantarikṣa//kāywanratkuwukuwukālraniŋswaphalja,ᵒom·strekĕnyapadhakabeḥkatonpra- [ 12 ][11 11B]
11
śuddhā,lonpwekaŋrikatarikāpnuḥpatimbun·,yankāmbaḥpanudarikat·nikaŋlumāmpaḥ//wweniŋtuṣkarasara-sin·lawanpasĕñjaŋ,mwaŋkuṇḍīprasamabkuŋkiransaköŕtas·,ndāyapwanwahuhininum·dinaŋpwareḥnya,tanwaktān·mĕtigasu
supwalenmiñaknya//lwaḥnyāgöŋpadhayakabeḥsamaṅkareḥnya,hiṅgānsyāndanalumarishaneluhuŕnya,-haśwāṅrampakamaduluŕtikaŋwwaṅakweḥ,saṅkĕp·bajwapiralapis·kasutdarūmpā//traŋniŋṅwetradatĕlalun·sutikṣṇarakwa,
bhraṣṭaŋśuṣkasahananiŋdukut·kakāywan·,gomwaŋkuñjarapilaran·mamūktyaśuṣka,maṅkin·sr̥ĕpnyayarumĕsĕp·-tkeŋswacittā// 0 //kaphal·göṅamawan·swabāhniginulaŋgulaṅatuwirimādhyaniŋdharat·,ridenyatamatāŕlakupwa-
sdhĕṅiŋtisatiśayamahāṅlarehati,ᵒikaŋlahutanekirakwayamawas·mar̥mibañunikāpwataŕwuruŋ,yadi-ntayanamombakān·mawalikan·maniruriktĕriŋlabuḥkapat·// 0 //kĕntĕlitoyaniŋlwahasawaŋkacamakagurila
[12 12A]
p·,hiṅgasahāstalenkaduwahāstatinapakal̥yö,rāmyāmijaḥtikaŋwwaṅiruhuŕnyakasukanaṅiduŋ,l̥ŕpamakekasut·yamalunas·wsimakasal̥ṅöŋ//honyamadūŋmadūŋwwayagaweluwaṅakinapakān·,hiṅgawatĕŋrikaŋbañuca-
ᵒeŕginalikinuwatan·,ṅgonyamaweḥswatoyaᵒirikaŋgajakudapiharan·,mwaŋpihontayekanakabeḥnyadinusakininūm·//sātwarihotanekiyakabeḥkalaranakuru,tĕŕwilulen·knaskasarakat·tunapaṅa-
nahaniŋ,mwaŋkbĕkiŋswaphaljamagaweribĕdilakunikā,pĕstikagĕmpuranyayadiyan·hanamarabuburu// 0 //tistismāṣarituṅgaṅādrinumiriŕhaṅinamawasugāndhaniŋskar·,moghābāŋmaputiḥhaneŋdaśadigantaranamnuhihimbaṅiŋ
laṅit·,gĕntĕŕmāndranagatragātrariduloŕkadir̥ṅihiṅarūm·kidolakĕn·,kuntulmöŕmakuyapkuyapkadihañaŕl̥ṅĕṅaṅayuhilambuṅiŋwukir·//wwoŋrijronagarekirāmyamapupulpupulatiśayatuṣṭahāŕṣaja,muṅgwiŋmāṇḍapā- [ 13 ][12 12B]
12
kācr̥ĕpan·pwamakmul·kmulaṅĕsĕsanāŕddhal̥ŋl̥ṅa,līlāreḥnyāwisikwisiksahāguyunyasahajamamanis·-wulatnika,sumrakgaṇḍanikenyamāŕmrikisiriŕniṅanilamagawesr̥ĕpiṅharī//luṅhaŋkālapirāntajīnyahilaṅiŋsĕjukisaha
nabhūmiᵒairopa,pahwārontahĕniŋwanāntaralaṭaṅluṅasmitkapiŋhudan·wṅi,ᵒakweḥromyakatonmahāŋjrahararas·rumimanimanahiŋwwaṅiŋprajā,sākṣatkendranaṅiṇḍarat·hal̥pikaŋsanagaramasinaŋprabhāswara//piṅgiŕniŋlwahanekarakwa
yarumaḥlṅĕṅaradinamiṇḍariŋtulis·,sampadphalwapnuḥhanewalabuhanyapadhahinupar̥ṅgariŋraras·,lenpwekaŋhawaniŋsphūŕtinapisiŋwsitinatajugekatūtawan·,trīm·dhokaŕyamarampakiŋhalunalun·hatiśaya
magawemanaḥrimaŋ//ᵒakweḥrakwayadenikāṅdanat:hĕŕmir̥ṣĕpaknareḥnyanityasa,tanwaktān·ripkĕnyarāmyatanilaŋtañanaknariseṣiniŋjahat·,mwaŋśrīniŋsānaniŋpatukwanararas·caracaranikaṅambĕkāmbĕki,sotantaŋsari-
[13 13A]
niŋswarājyawinuwus·rasikakahananiŋguṇottamā//kiŕṇnaŋrakwagudhaŋgudhaŋkahananiŋsagalapagawayan·haneŋsarat·,ṣaṇḍyamās·waralohakāŕyyaṅūniweḥdamĕlapataruhan·haderikā,wwantĕnpwaŋpatanaḥlawanpagḍaha
npadukulapaṭarupatanswaṅā,pabrikpabrikanekawaŕṇnaginawetkapaparamaroṣanitimān·//weśmāgöŋjugatoṅgwaniŋpaṅĕcapan·bukupirapirawaŕṇnapādikā,tantuṅgalpwahurupnyalenbahasarakwapapupulaninikanha
nerikā,mwaŋgambaŕpwahanekawaŕṇnasahākāŕpalayaranaritiṅkahiŋsarat·,maṅgĕḥrakwabadhedinol·bukapiraŋhiwukaraṅanisaŋwruhiŋmaṅö//ᵒakweḥtoṅgwanikāgugurwanamacānulisasagalaṅelmuriŋsarat·,diktoŕmwaŋpanu
jūm·palakpadhasumāṅgrahasahananikāpwatāŕkuraŋ,lentekaŋsananiŋbisuŋsahamamaŕwinurukikakumāwruheŋhaji,haṅhiŋrakwasanes·pwarūpanihurupnyarajinikanamistĕrāṅjamĕl·// 0 //kr̥ötaŋrat·maktöŕtĕkaŋkujanariŋsā- [ 14 ][13 13B]
13
lwanyakapwāpagĕḥ,sāmpunrakwawineḥlakuŋhalahajöŋtinrap·rikaŋnāgara,haṅhiŋreḥnyahawishukum·kapatiyan·binwaŋtaruṅkwānlaku,mwaŋhāŕthanwarakāŕyyarakwasiniliḥniŋdoṣatanwyāŕthaya// 0 //sāmpuntititamatikataŋpa
lambaṅulihiŋwiguṇakasarakat·,bhrantāmbĕkipamarupuhiŋswasāṅsaranagöŋlumĕburarihati,paṅgil·wnĕṅa-lumipuraŋswaduḥkaminahapwamiktakakawin·,ᵒampunrasikatkapisaŋmunīndrakawiśāstrasujanaguṇawan·// 0 // 0 //
//tlas·,ᵒitikakawin·ᵒatlas·bhūmi||