Nemoe Karma/Mamadik

Saking Wikisource
29640Nemoe Karma — Mamadik1931I Wayan Gobiah

[ 33 ]Anaké boeka beli, oeli soeba kajang djani, tan bina sakadi anak ngoesoe api, goemara pesan marasa panes toer makoedoes, déréng pragat pesoe api. Patoetné matambeh pamidin beliné, arepé tekening ........... Toengkak raosipoené raoeh irika, sawiréh kalangan raceh méménipoené, ngraris ipoen oewoesan mabaos. Nanging ké Ni dee taroena poenika, tan wénten madaging maras ring manah, kaodjog antoek Mén Soekarsi ri kalaning ngreos pakalihan, santoekan samitan Mén Soekarsiné raoeh toer manggihin ipoen asapoenika, tan pisan weénten magatra sendoe, minab njakitang indiké poenika, Malah ting idepipoené Mén Soekarsi, napi malih sané moeani, misadia pisan patjang noedoek mantoe I Soedana, doeaning ipoen sareng kalihé tan ngrenga ting solah I Soedanané, kalih pianakipoené. Sakéwanten sané kakemit, mangdé sampoen ké ipoen dee taroena, poeroen patjang ngroesak tata krama sadoené, poenika kémaon djaga ipoen pisan. Inggih makawinan raraman Ni Soekarsiné meled pisan patjang mamantoe I Soedana, boja ké antoek betjik solahipoené, oening pisan ipoen matilesang déwék latjoer, kalih oening ipoen nasarin soeka legan idep sami njama braja, miwah njiwita ring goesti, Samalih, jén boeat ring karja, tan mali njandang oedoehang, oening pisan ipoen ningkahang karjané, sané sampoen kapasrah ting ipoen,

MAMADIK.

Sedek raraman Ni Soekarsi loeh moeani negak mapaitoengan, wenten anak moeani ngraochin sareng kalih, sané asiki mapangkoesan Pan Sangga, kanggén njama kelihan antoek ipoen Pan Soekarsi. Sané sikian Pan Moedra, ipahipoen Pan Sangga. Saraoeh-ipoené irika, djoemah Pan Soekarsi, dj agnjogdjog ipoen moenggahan, maranin genah Pan Soekarsiné negak, sinambi makroena.

—,,To apa kitoengang nanang Djantoeké, ngadjak méménné?"

—,,Jé i beli ko teka. Beli teka oeli didja baoe?”

—,,Sing, moela oeli djoemah dja beli mai.”

—,,Nah, dong mara laoetang negak! Maan kénkén pra djoemah édjak makedjang?”

—,,Rahajoe dja adjaniané. Ni Djantoek kidja dadi tra ngenah?"

— ,,lja madagang pianak beliné di pelen." [ 34 ]— ,,Apa adepa?”

— ,,Gantal jana apa pra, tiang sing dja ngrocngoe tekén padagangané.”

— ,,Jé dadi tra roengoe, basa djelema badjang?"

— ,,O, jén boeat pari solah dja, nah adjanian, toesing dja beli latjoer apa nganggon ija pianak.”

— ,,Sing kéné ké Nang Djantoek, pitoewi njai Mén Djantoek. Boeka samajain pada tjai njai djoemah adjak dadoea dogén. Boeat tekan beliné mai, sing dja ada dadoea, toeah abesik, ento sing dja ada lénan, boeatné beli njinahang wiadin ngarwanang soeka legan tjainé. njai pada manjama sig oekoedan beliné. Pamekasné mapianak tekén pianak tjainé djoemah I Sangga.”

— ,,Ndén beli, to kénkén isin raos beliné, panoedjoen idep beliné, toesing pesan krasa ban tiang ngingerang di njet?”

— ,,Eh, to kéné. I Sangga dong dja tjai ngelah pianaké. Ija Ni Djantoek beli ngelah pianaké. Nah né djani ija socba pada pantes enot beli, tjara djaniné, boeat lakazr matemoe karmané. Njandang anaké lamoen ija socba mapoemahan.”

— ,,Maan, jadin dja ija soeba pantes, idep beliné kénkén?”

— ,,Dadi pitoengan«beliné bakal njangkepang ija adijaka dadoea, I Sangga tekén Ni Djantoek.”

— ,,Ndén beli, jan kakéto soekeh dadi ban tiang ngenjetang. Kenkén krana kéto, bané djelemané toesing pada arsana.”

— ,,Ah, ento sing gampang, @lahan tekéning ngedjoek taloeh ban beli ngenjetang.”

— ,,Maan, kénkén pangindradjalan beliné? Belogé boeka tiang, toesing pesan matra kakeneh ban tiang.”

— ,,Nto sing belog djati sadja. Maané, to awak ngentjanin djelema aoekoed, ija loeh, bocina pianak gelah. Akoeda ija mabajoe.”

— ,,Djapi dja loeh, anak ja masih ngelah keneh, patoeh boeka anaké mocani, masih pada maamon to kenehné.”

— ,,Pada mamon to, amoen apa?”

— ,,Nah, dong ndén maloe tiang nerangang ento tekén beli. Melah pangindradjalan beliné sinahang maloe!”

— ,,Djelema loeh, boein pianak, orahang beli i boesan.”

— ,.Nah, beneh.”

— ,,Jan anak loeh, meela mabajoe lemetan, dadi kajang kenehné masih ija lemetan. Toer imboehin bané pianak gelah.” [ 35 ]— ,,Nah, maan, soeba kéto?"

— ,,Soeba kéto dong pitoetoerin jja, moenji aloes baang, apan ja moela mabajoe aloes, endi kapan tra ja sida, réhné bakat empoe sai-sai. Doeloerin ké masih moenjiné ento,”

— ,,Maan, apa anggon noeloerin, beli?”

— ,,Ah, sadjan tjai belog pesan. To anaké apa ja anggona noeloerin moenjiné kéto, apang sida ija resep toer njak ngidepang moenji.”

— ,,Béh, petengan tekén tilem ban Hang ngenjetang. doeloer moenjiné ento.” .

— ,,Eh, Nang Djantoek, to tjai kadén limbak, nawang Djembrana, Karangasem, tekedang ka Sasak san, soeba pada tawang tjai. Boeléléng Badoengé, eda itoenganga, ento sat oemah tjai. Ditoe tjai lijoe nawang anak, toer makakanténan tekén anak pradnjan-pradnjan. Dong ento saratin, srajain boeat pagemeng, ané madan pangasih, piwelas, pangendoeh, nah tjendekang ané madan goena. Ento ké anaké ané anggon noeloerin, apang prasida endoeh toer asih idepnjané, Jan soeba kéto, pedas kasidan pangaptiné.”

— ,,Ha, ha, ha, hi, hi, hi, jen kakéte pangindradjalan beliat, di oekoedan tiangé djelma belog, dong eda sebetanga raos tiangé, ento toelén pangindradjalan anak tjrik.”

— ,,Kénkén sangkal kéto baan tjai minehin?”

— ,,To kénkén, dong soeba beli bisa dadi koeang adjahin. Keng katatoean to, tiang noetoerin beli. Ané adeganga tekén anaké ngaé goena, toeah Sangiang Semara tekén Sangiang Ratih. Tiang bisa njambat adanné dogénan, gobanné sing da tawang tang. Disoebané ija pragat ngidepang ento, jantas ada oetjapan kené samretinné: doeh doemadak apenga boedoeh enjoed, lengleng boengeng, atiné si anoe, ningalin oekoedané si anoc. Toeal akéto isinné. Oetjapanné ento adanina mantra. Men, pakardiné akétoan, meloerang apa ja. Sing boewoengan gedénan béa dogénan anggon ngoepahin anaké ané ngoetjapang oetjapané baoe. Jén meli lengis, ané madan lengis goena, adjina maal, i déwek maan lengis njoeh djamak, di sadiané lengis njoeh wiadin lengis mocloek ané soeba kaprabéain adji babanten, mimboeh oetja-poetjapan ané masaih wiadin patoeh bozka oetjapané baoe. Sakadan ané kéto-kéto, jén depang ké di apadéwékan tiangé, toesing [ 36 ]pesan madji adji akéténg kebés. Krana kéto pedas toesing dja lakar mikenohin, Kaling kéto ké engkah pisaga, bakal idepanga jen, kadjenenga engkah mémé bapanné tondén karwan lakar toeoetanga. Jén sadja dadi ban oelian kéto, tiang makeneh pesan ngeschin mémén Ni Djantoeké, bakal alihang ané badjang toerin djegég makétég-kétégan.”

— ,,Jana kakéto, sadjaba paksa ija, apanga prasida dogén ija njak noeoetang keneh déwéké toea.”

— ,,To kénkén ban mamaksa beli, anak ja ngaba keneh pada mamon to, boedoeh adana déwéké toea, ngétoang pianak.”

— ,,Pada mamon to, amboel kén men, dadi toesing pesan kakeneh ban beli, raos tjainé kéto?”

— ,,Nah, djani tiang njak njinahang raosé kéto tekén beli, nanging tiang baang matakon maloe.”

— ,,Nah, apa takonang tjai tekén beli, lacetang!”

— ,,Apanga kénkén sangkal beli mamaksa ija Ni Djantoek?”

— ,,Apang ja njak makoerenan ngadjak I Sangga.”

— ,,Maan, padé jén ja njak pét, noetoetin pakenehan beliné, kénkén idep beliné jéna kéto?”

— ,,Jén soeba sadja ija njak boeka i kéto, ambat liang idep beline.”

— ,,Men, jén soeba liang kénkén boein?”

— ,,Kenkén men boein, sing dja kénkén apa, pragat dja dadi teked di liangé dogén.”

— ,,Dadi jén boeka kéto, toeah aliangan ané prihang beli?”

— ,,Aa. Boeina sing katon dadi kasadian banjané, nganggon ija pianak, enjak ngidep moenji, toer ngenah dadi kabisan iba gelahé ngempoe pianak.”

— ,,Nah, tjendekné, apang beli kasoebanga tekén anaké, kéto teh?”

— ,,Pamragatné kéto ké dadi.”

— ,,Jen benehné tawang beli masih patitis anaké Jén-lénan, sawireh tatoedjon idep beliné tawang beli. Krana kéto dong di oekoedané toeah anaké ngalih soekat, apang masih bena ninoetin linging adji abedik-abedik. Déning manoesa pada, sinah tatoedjoné patoeh.”

— ,,Nden, émeng beli minehin raos tjainé, bané tjai ngorahang tatoedjon idep anaké patoeh, bes karwan ban beli ngenotang [ 37 ]patitis anaké malén-lénan. Oepaminé kén, ada dja anak demen mamotoh, ada dja toesing. Men di kénkené patoeh, boeka moenjin tjainé?”

— ,,Ah, pelih ban beli ngetékang, jan ento senggoeh beli patitis idepné. Di Wiwahané rasa ada moenggah kéné: ,,Ngoengsira soeka karja wibawa.” Ento pesan patitis anaké agoeng alit, laki stri, satoengkebing djagat doewoer tanah betén langit. Artin patitisé ento, ngoengsi kaliangan idep, toer ngawé kakar Moenggoehing pentasné apang prasida mamanggih liang toer kasoeb, ngéndah pélag. Ada madagang, makoeli, mamaling, mamaal! mamatjoel, ah magenepan tingkahné. Maan jan Ni Djanto toesing njak ngidep moenjin beliné, kénkén idep beline?”

— ,,Pah, jan kéto sing gigis sakit niet beliné.”

— ,,Liang beli, jén soeba beli ngaba njet sakit?”

— ,,Bah, moepoet sigoeg tjainé mapeta. To dong ada ja anak ngaba njet sakit bakal mrasa liang tjara tjainé."

— ,,Tjara enjéné raosang beli sing dja liang apa, jén soeba anaké ngaba njet sakit. Nah djani dong pinehin beli, apang eda kado raraosané boesan. Boeina jén kadi inda pianak beliné I Sangga sakit, liang idep beliné ningalin?”

— ,,Toeara, didja djoeka liang, bes seken ija mataanan. Sangkal ada saloka, i pianak sakit, i rarama madoeoehan.”

— ,,Nan, soeba kéto, sangkal sakitin pianaké, sing toelén banja njakitin awak gelahé. Maan latjoeran i déwék kagét njen, gedé sakité sing peloet ban ngoebadin, boewoeng lieng kasoeb, dochkané lantas kasoeb. Boeina ada soeba njalanin kéto, I Gandar ngadjak Ni Singid."

— ,Men kénkén padjalan ijané?”

— ,,Kéné soeba oendoekne, maboentjing saking pada tan arsa, pamragatné loeh moeani pada ngalésanin. Anaké boeka i raga anggona rarama jan kéto pét lalampahané, dadi misi pesan sasenggak anaké: abian teneh, bangkoeng mati.”

— ,,Kénkén sangkala keto?”

— ,,To singa kéto, i dewék lakar kabéan gedé njakapang ija, soeba kéto djelemané ngamboel Jantas ija, ané loeh dojan kreng ngoesak awak, ngéndah pélag bik-sné toesing boein dadi jogokang. To sangkala, jén beneh, eda kétoanga ija. Antos dogén kem-