Tutur Terate Putih

Saking Wikisource

Deskripsi[uah]

Bahasa Indonesia[uah]

Bahasa Inggris[uah]

Naskah[uah]

[ 1 ][1 1A]
Judul : TUTUR TARATE PUTIH.
Panj : 22 cm. Leb. 3,5 cm. Jml.15 lb.
Asal : Karang Sidemen, Lombok Barat
tarateputiḥ,bañupinaraḥ. [ 2 ][1 1B]
1
||0||ᵒawighnamastunamasidhĕm·||0||ᵒitipupṭhakātarateputiḥ,makaputusaniŋwaŋha
bañupanaraḥ,yaninwaŋlanaŋ,yadinwaŋ-wadon·,yadinparawan·,yadinjajakā,yadi
njusanakanak·,yadinhanom·,yadinahatuhwa,pituwituwapindo,mwaḥyadinwe-
ṣyā,tuŕparaśilā,yaniŋwruḥriŋkājanmanyā,kabeḥpadhawnaŋhaṅaṅgekaputu-

[2 2A]
saniŋbañupanaruḥ,nemaharantarateputiḥ,hapakaranyāmaṅkana,hapankāthāranawasa
ᵒimwaḥwidyadarāwidyādarikabeḥpadahambyāsahaŋ,mabañupanaruḥ,mwaḥsaṅamanūṣya,
yanpadhawruḥriŋkajanmanya,hikidr̥ĕ-manpwayasatuhuk·,huriptĕkaniŋhandumadi,
maliḥ,yaniŋmātiyasali,tuṅgal·,sitkāhiŋpuṅkur·,wnaŋpadasleŋruruḥ,hirikā- [ 3 ][2 2B]
2
yakatmuriŋlakinyā,mwaḥsakatahikaŋrajabhūśaṇārajapuraṇna,tkaniŋkadhaŋkawulanya,
samikagaduḥdūkiṅawurip·,yanhandamadhimaniḥ,norawwaŋlenhaṅgaduḥyajuggama
kṣiḥhandr̥ĕbeni||0||nihanriṅkahiŋwaŋhabañupanaruḥ,ruṅoknadenabcik·,
haywahima,lamakanekatkānmahāphalanyamaṅkana,kadinekocapriṅayun·,

[3 3A]
ṅiŋyenpuputdenyāhamṅyāṣāni,taniwaŋmakaphalakadiriṅar̥p·,hapanorawidya-
tanbhiṣāhaweḥphalā,riŋwwaŋlamṅyaṣānikaputusaniŋsastrā,maṅkanamakāpadaŕtanya,
bwintigaŋdinahabañupanaruḥ,habr̥ĕsiḥknajuga,hasisigakajamas·,tigidina-
lawasnya,tankāwaśahanulubikubonikaŋbhaŕthārabrahmā,hañalukyāmuṅgaḥ [ 4 ][3 3B]
3
hiŋpaṅĕkĕban·,kaditiṅkahiŋwaŋha-paṅantyan·,ṅiŋknayahatĕṅran·,makababali,-
bdhil·mwaŋtatabuhan·denapuputlawasnyamakatlun·,ṅiŋyanasisig·,hanatomā
haransaŋlareguṇa,riŋbwanaśarira,yabr̥ĕṣihin·,syapāmaharansaŋlareguṇa,ha
natawoŋkārasatuṅgal·,ritṅahiŋkaŋtaman·,balenda,hoṅkarālaṭu,ṅa,yā

[4 4A]
matmahansaŋlareguṇa,hikubr̥ĕṣihin·,maniḥhanabayuśadidik·wratsaketeŋ
,mtunyariŋsiṅgahniŋwitniŋlidaḥ,bayunagri,ṅa,yamatmahan·dadimpuśiwa,ṅa,ᵒiku-
yahidhĕp·konhamṅr̥ĕsihinsaṅla-reguṇā,haṅapātiṅkaḥnya,hamuṣṭitanpaba
yu,hidhĕp·larisdĕmaksaŋlare-guṇa,gnahaŋriŋpatṅahaniŋwuntu,ᵒithiwaraḥhī [ 5 ][4 4B]
4
dhĕpgenmañjĕmaksaŋlareguṇa.ma.ᵒaḥstujuᵒaum̐karasaṅlareguṇā,tumitisā
hanariŋwajaniŋsun·mtukajabahinaŋhabr̥ĕśiḥmahasusuŕ,tuju,wak·,ṅa,tlas·.wu
smaṅkāna,maniḥṅgatiwaraḥᵒidhĕp·ṅgenmañjĕmaksaŋmpuśiwā,gnahaŋriŋpadhamaraniŋ-
liñjoŋ.ma.ᵒaḥpanditasaŋmpuśiwa,sugyanmasakwastanalum·,knaprayaścitani

[5 5A]
saŋlareguṇa,hisunhoṅkarasaŋlareguṇa,piṇdhatujumabr̥ĕṣiḥ.tlas·||maliḥyaniŋhakaja-
mas·,saŋlareguṇagnahaŋriŋtuŋtuṅiŋrambut·,mpuśiwāgnahaŋriŋtayahikā,ᵒitiwaraḥᵒi
dhĕp·ṅgĕnmañjĕmaksaŋmpuśiwadimakājamase,ma,dhuḥbhaṭarampuśiwā,hutumtegā,
rambutiŋsunhanas·,katampisaŋlareguṇa,tlas·||wusmaṅkana,saŋmpuśiwāhulyaŋ [ 6 ][5 5B]
5
kahuṅgwanyārumuhun·,saŋlareguṇāhajaṅulyaŋkatamanṅagenda,hanamaharandal̥miŋ
harasṅatal·,sorikaŋtuŋtuṅiŋpupusuhaguŋ,hanarikahaticĕniŋkayajawāsatuṅga
l·,kuniŋrupanya,yamaharan·dal̥-miŋharasṅatal·,kmahulyaŋsaŋlareguṇa,lama-
kaneyamuliḥdahasatuwuk·,ᵒikuhidhĕp:hājakaṅĕkĕbtuṅgalkalaniŋwusā-

[6 6A]
br̥ĕṣiḥ,sahitigaŋdina,ṅiŋguṅgalkālaneyahabr̥ĕṣiḥ,maliḥwaraḥpañjĕmakene
riŋsaŋlareguṇa,dukemañjĕmakriŋtamanṅagenda,ᵒikujugaṅgenmakṣiḥmakapañjĕ-
makpakeŋdal̥miŋharasṅatal·,mwaḥ-pañjemakeneriŋmpuśiwa,yadinabr̥ĕṣihe,
satiṅkahetuhutĕn·jugakayarumuhun·,hajamalenin·hidhĕp·,maliḥ- [ 7 ][6 6B]
6
yanoranawruḥharīpratekanesaŋlareguṇa,hikuneyamaharandahariŋbwanaśari
ra,dahasatuhuk·tanbhiṣāhloŋ,-jatiyadahariŋbwanahalit·.maliḥyanpupu
tdenyāhaṅaṅgesastrahiti,mwaḥsaŋhaṅlākṣanenisastraᵒiti,yaniyamahasmarātūŕ-
wruḥyariŋnedahāriŋsariranyā,pha-lanyātanbhiṣāhloŋdahanyā,yadiwusati-

[7 7A]
taŕyanasmarā,yadinwusanakanak·,kāyāwaŋrarājugaraṣānyasatata,tūŕdumilaḥpwa-
raṣanikaŋpadul̥kansatuwuk·,maṅkanaphalanyatūŕtkaniŋphalanyarumuhun·,ṅiŋyenpu
putdenyahamṅyaṣāni,laḥhikupratekanyawuspuputsudamaṅkana||0||maliḥyā
npuputsudapabr̥ĕṣihanyā,mwaḥpaṅĕkĕbanya,yan·tkariŋdinanehapasaŋpadhamĕl·, [ 8 ][7 7B]
7
neriŋdina,śa,ᵒu,warabatugunuŋ,ga-weknasaṅgaŕtawaŋ,mahumaḥroro,madagiŋhambu,mwaḥ
mapĕji,handudu,tkaniŋpisaŋsapuhun·,mwaḥphalawadenapuput·,maliḥmakadagiṅeriŋ
saṅgaŕtawaŋ,dakṣinahaguŋsatuṅgal·-mabras·tigaŋkulak·,lawetigaŋtukĕl·,ñuḥ
tigaŋbuṅkul·,gendis·tigaŋbuṅkul·,saputputiḥsakuhub·,mwaḥrantasan·dena-

[8 8A]
puput·,mahaŕtthakwĕḥhalakṣasatus·huluŋdaṣatlu,sajinedenagnĕp·,haywaṅuraṅiwija
nya,mwaḥmakababantĕnmuṅgaḥriŋsaṅgata-waŋ,sucikaliḥsoroḥ,tumpĕŋkuniŋpituŋbuṅku
l·,hiwaknyahayamputiḥsiyuṅan·pituŋhukud·,pinaṅgaŋ,maliḥtumpĕŋputiḥpituŋ
buṅkul·,mahiwakayamputiḥtu-lus·pituŋhukud·padapinaṅgāŋ,padamara [ 9 ][8 8B]
8
kawoḥwohan·,mwaḥtkaniŋbañukumkumanpadamasaṅku,tigaŋsaṅku,ṅiŋmaskaŕsaŕwwaputiḥ
ñuḥgadiŋmakasturi,pituŋsiki,makadipadamĕlikātlasaknapadhamuṅgaŕḥkasaṅgaŕta-
waŋ,tumutiŋguliŋbebek·kakāliḥ,mwaḥtiṅkahehaṅuṅgahĕnbantĕn·hikā,ha
jakadapĕtandeniŋlal̥ŕ,yaniŋwu-sumurup·hikaŋsuŕyyāhuṅgahaknababantĕ-

[9 9A]
nhikā,mariŋsaṅgaŕtawaŋ.maliḥneriŋsoŕ,babantĕnhikā,hiwakguliŋbawihasiki,sahapaba
ṅkit·,tūŕmakagok:huṅaŋ,pasĕsĕpanha-ntiga,tumutapar̥ñcaḥ,yanwuspuputpadhamuṅgaḥ
babantenhikāmariŋsaṅgaŕtawaŋ,hastonanababantĕnhikādeniŋbrahmanaśiwa,haṅa
patiṅkahehahaṅastoni,haluṅguḥhamustihaṅaṣṭāpadha,hawyāmahapramana,- [ 10 ][9 9B]
9
hidhĕpjĕmak·mpuśiwa,gnahaŋriŋsaṅgaŕtawaŋ,ṅiŋyaniŋhañjĕmak·haywamaleniwarahe
rumuhun·yajugaṅgen·ñjĕmak·mpuśiwa,wusmaṅkanalaris·knahapupuja,magĕntĕ
tabuḥtiga,hidĕp:haturaknababa-ntĕnhikāriŋmpuśiwa,syapahaṅaturin·bantĕ
nhikā,hidhĕp·saŋlareguṇāhāṅaturin·mpuśiwa,ṅiŋsaŋlareguṇa,haywa

[10 10A]
lebsakiŋpadhamaran·tṅĕn·,hirikajugahuṅguhakna.hitipujahaṅgenmakapambuṅkaḥ
huñcaraknarumuhun·,ma,ᵒūm̐ᵒūm̐ᵒaum̐-raḥphatastrayesudo,ᵒaṃ,yūŕdaweᵒudyaṃ,sā
mbharawedyaṃ,sajiᵒaṃ,papanaṃ,karawidyatmāteyaṃ,ᵒoṃᵒauṃ,ᵒam̐ᵒum̐ᵒum̐,ᵒastewaṃlu
ludamasak·,kr̥ĕstyamtyamṅawe,haḥ,3,has·jawebudawes·,3,tlas·,wus· [ 11 ][10 10B]
10
puniki,timbalaknaholiḥpujahaṅaturitadaḥsuci.maliḥwus·hapuja,makire-
knasaṅapadhamĕl·,haṅapatiṅkaḥnya,hidhĕp·jĕmak·mpuśiwā,gnahaŋriŋl̥pal̥paniŋta
ṅantĕṅĕn·,makaṅgenmañĕmakwaraheṅunijugaṅgenmañĕmak·mpuśiwā,wusmaṅkana
jĕmaksaŋlareguṇa,sakeŋdal̥miŋharas·batal·,gnahaŋriŋleŋhikaŋlidaḥ,wa

[11 11A]
raḥpañjĕmake,hajamalenineriṅa-yun·,yajuggatuhutĕn·,ṅiŋyanaṅuṅgahakĕn·,-
padamĕlhika,hidhĕp·mpuśiwahaṅuṅgahi,hanampisaŋlareguṇa,ṅiŋpiŋtiggadewek:hiba
kaŋriŋsaŋlareguna,padamĕlnya,wusānapiŋtiga,tibakaknakatakĕpaneputiḥ,ma
liḥwusapadamĕl·,hadyusaknade-niŋbabukumkuman·,maliḥwusadus·,gawe- [ 12 ][11 11A]
11
knasgasaraweṅaranya,haṅapajnĕŋnya,sgābraskāŋ,sgabrasputiḥ,sgakĕtan·,sgahiñjin·,ca-
mpuraknakabeḥ,campuraknaŕwaniŋ-sulaśiḥ,skaŕpucuk·,skaŕjĕpun·,bĕbĕhaknade
niŋcaṇdhahiṅasab·,makawadaḥpiriŋdenasuci,ṅiŋdasehamaṅan·diŋkṣaknadumu-
n·,hikimakadikṣanya,ma,ᵒom̐niniᵒom̐ṅkaraśarirā,wakanabayujĕpun·,sili

[12 12A]
ranahaṅkātkakawin·,bhūdanasaripada,tlas·,wusmahandikṣanipaṅanaknatigipu
ṅgan·,maliḥ,beñjaṅanya,luŋhaknahadusiŋbeji,maṅkesaḥsakiŋhumahe,hasuwöŋ
pandanrijanajaḥ,kayahiki,peiŋ,[strike]saparahimaḥ.0.yanwus·tkariŋkayĕhan·,bu
ñcalaknahikaŋsuwĕŋribañuhikā,-hajanoliḥ,mwaḥyan·tkariŋhumahe,suruda [ 13 ][12 12B]
12
knabantĕnhikāriŋsaṅgaŕ,haŕtānikaŋdha-kṣiṇa,muliḥmariŋsaŋpinūja,sataksatus·,sa
kar̥pewnaŋr̥butĕn·,kewaladi-paṅĕkĕbe,padamasaneḥsanehan·huṅgwansa
mmi,babantĕnhikāwnaŋpadamakĕmbula-n·,hajakmakābehan·,ṅiŋyanaṅaṅgepuni-
ki,hajaboñcaḥ,piṅit·jugadenapnĕd·.hapan·hithi,ṅa,hajidyaḥśiwapata

[13 13A]
rana,tansipimulene,tansipiphalanya,hurip·tkaniŋpatitaniwaŋphalanya,kalaniŋ
hurip·hawet·hanwam·,yaniŋcayāsr̥ĕm·dadigumiwaŋ,tanrambut:harāŋkawaśasā
maḥ,mwaḥyaniŋparaŋ,wadug·,buyansaṅaŕ,rumpuḥ,kupiŋ,beseŕ,puputihan·nel̥p·,
kabeḥ,sakalwiraniŋgriŋlukat·denya,maṅkanaphalanyakalaniŋhurip·,yaniŋmā [ 14 ][13 13B]
13
tikadirumuhun·phalanya.maliḥhititambāwusehamaṅanpadamĕl·.śa,madhu,kuniŕ-
waraṅan·,sĕmbuŋ,wraktawun·,landaniŋ-kpaḥ,lawos·,gamoṅan·,gidikpr̥ĕṣariŋ,pe
[strike]ñunyapadamatakĕḥ,kinlariŋkawaliwaja,tibanil̥ṅĕluruṅan·,ragi,wuyaḥwu
ku.ma,saṅkamajaya,saṅkamaratiḥ,-panditatrusāṅattoniŋmalatraya,hilaŋknā

[14 14A]
waraśa.0.waneḥhiṭhiwodoliŋwaŋhābañupanaruḥ,śa,lunaktanĕk·tmutis·,wariraŋwratsa
keteŋ,katlupadawratigaŋketeŋ,gar̥m·wukuwratsapuluḥ,keteŋ,mica,wratsapuluḥ
keteŋ,cĕṅkeḥwratlimaŋketeŋ,jĕbugarum·wratpituŋketeŋ,kabeḥhikāpi-
nipis·,denal̥mbat·,wuspinipis·,winoriŋmadhumakayeḥnyā,dagiŋwejruk·pi- [ 15 ][14 14B]
14
tuŋsiŋ,mwaḥsantĕn·ñuḥñambuluŋ,ginawedodol·,klariŋkawaliwaja,wusratĕŋpinūluŋpu-
luŋ,wantalaknasabran·dina,kawaliᵒikarinajaḥ,ᵒitirajaḥnyā.[image]ṅiŋmantranyātu
ṅgalkadiriŋhar̥p·,natūraknapiŋsaṅa-likuŕ,hajamabayu,sahādakṣinajinaḥpi
tuṅatus·,sajidenagnĕp·,haturanasdhaḥ,l̥ṅawaṅibhūratwaṅi,hakaŕyyānaṅkĕn·

[15 15A]
hanūjukajĕŋ.tlas·||hitipuṣṭakāhajidyaḥśiwapatarana,ṅa,dwen·hinṅaḥriyun·
riŋpadaŋkr̥ĕttha,dukputus·linikiteŋ,riŋdina,śa,ka,warawarigga,thīthī,taŋ,piŋ,3,
śaśiḥhasada,raḥ,7,tĕṅgĕk·,8,ᵒiśakā,1787.maṅkanawusunūrat·,|| [ 16 ][15 15B]
15