Gaguritan Galang Apadhang

Saking Wikisource

Deskripsi[uah]

Bahasa Indonesia[uah]

Gaguritan Galang Apadhang berisikan tentang sikap-sikap yang harus dimiliki oleh manusia. Sebelum waktunya kembali ke hadapan Tuhan Yang Maha Esa, kita harus berperilaku baik agar mendapatkan karma yang baik. Apa yang kita tanam, itulah yang kita tuai. Berperilaku rendah hati dan saling tolong menolong agar kehidupan tentram dan damai (galang apadang).

Bahasa Inggris[uah]

Naskah[uah]

[ 1 ]PERPUSTAKAAN
KTR. DOKBUD BALI
PROP. BALI
G/VII/3/DOKBUD
Judul : GAGURITAN GALANG APADHANG.
Panj. 45 cm. Leb. 3,5 cm. Jml. 8/9 lb.
Asal : Desa Mantring, Petak, Gianyar.

[1 1A]
Judul : GAGURITAN GALANG APADHANG.
Panj. 45 cm. Leb. 3,5 cm. Jml. 8/9 lb.
Asal : Desa Mantring, Petak, Gianyar. [ 2 ][1 1B]
1
||0||ᵒaum̐ᵒawighnamastu||kadihidasaŋhyaŋsūŕyya,satatamĕdalṅarañjiŋ,l̥maḥpĕtĕŋsaliŋtimbal·,śaśihemasiḥṅinūtin·,hicalpanĕskasambuṅin·,hantuksabĕḥblabuŕgĕntuḥ,pamaŕggindawuhedabdab·,tandadostawaḥhakidik·,nepu
niku,haraŋsanemaṅrasayaŋ.huriptal̥ŕsapunika,kadicakraniŋpadati,sakaditoyansāgara,satatahipunmabadiŋ,sampunmĕbĕt:hahadmaliḥ,sĕbĕtliyaŋsaliŋsambuŋ,riŋdewekeyuktituṅgil·,beñjaŋpuṅkuŕ,maṅdenetankapupuṅan·.
yuśanesayanṅur̥daŋ,ragareyodkĕnigĕriŋ,huntugoyaḥpacĕlompoŋ,∅rambutesampunmamutiḥ,pañiṅakansampunpispis·,pĕcehantuŕsrayaŋsruyuŋ,kupiṅetanmadiṅĕhaŋ,haṅkihanedahasdihis·,masiḥhĕnu,maṅĕl̥daŋ
hapaŋbagya.sakantunemahiripa,jiwariŋraganetuṅgil·,sakantunñĕnĕŋpunika,kulawaŕggapadahasiḥ,napimaliḥyaniŋsugiḥ,liyubrayanemaṅlaluñuḥ,mapimapiṅr̥ĕdanayaŋ,maṅdenrahayunekapaṅgiḥ,nepuniku,riŋ

[2 2A]
riŋjagatesampunkĕtaḥ.naṅhiŋyaniŋsampunroga,haṅkihanenentĕnkari,punikakabawos·seda,tanwentĕnguṇanemaliḥ,samiyapadamabadiŋ,pitr̥ĕṣṇanedaditakut·,napimaliḥñamabraya,rabinetal̥ŕṅajrohin·,reḥpuniku,
napinepatūtsarataŋ.yaniŋsampunsahuniṅa,dagiŋhidupesujati,ṅendaḥpelag·yanrawosaŋ,satatanentĕnṅinūtin·,subaditunagiḥdini,subakenedotpuniku,masiḥtonden·mrasabagya,wireḥtanhuniŋsujati,
ṅĕmpuhidup·,patutrasayaŋdiraga.yan·yaktisampun·ṅrasayaŋ,sakantunmayuśahalit·,tĕlaḥhaṅgonmaplalyanan·,dahatruṇasagetnampi,hirikamaliḥmagulis·,namtaminsĕmaradudu,hitĕpṅituṅaŋgagelan·,
paŋliyubakat·cipcipin·,paŋkasumbuŋ,kagugudimr̥ĕcapada.tan·mrasasagetantuwa,tuwuḥtoŋdadikĕlidin·,tuwatuwuḥliyupyanak·,sagetsubakapapagin·,maṅdenematakitaki,ṅampilaŋtiṅkahe [ 3 ][2 2B]
2
hadup·,punikabĕkĕlaŋseda,wireḥsiŋdadilempasin·,reḥpuniku,satmakañamaniṣkala.tĕgaraŋyatal̥ktĕkaŋ,bĕkĕldisubanemati,boyahaŕtharājabraṇa,wantaḥlampahepadidi,lampahehanesuja
ti,sajroniŋmaṅrakṣahidup·,patut·ṅugoninkadhaŕmman·,mayajñamwaŋsubakti,wireḥᵒiku,bĕkĕlsanemahuttama.yaniŋtĕl̥briŋkadhaŕmman·,mayajñamiwaḥsubakti,ṅawacen·śāstranehuttama,nunasbañunco
koŕwidhī,maṅaṣṭitisahisahi,hantuk·wedagĕndiŋkiduŋ,dyastuhantukpapojolan·,sinaḥhasuŋsaŋhyaŋwidhī,yaniŋlampus·,maṅgihingalaŋhapadaŋ.yan·sajaṅyasayaŋraga,hulihidupkayaŋmati,patpatnepatu
t·ginĕṅaŋ,ṅiriŋbacak·sikisiki,hapisanmaṅdensujati,mlajaḥsakantunehidup·,piŋkaliḥsĕl̥gmakaŕyya,piŋtigamayajñatuwi,piŋpat:hiku,subaktimaṅdensatata.kaŕyyabaktimiwaḥyajña,plajahanha

[3 3A]
ṅgen·nasarin·,hulicĕnikkayaŋtuwa,raganejuwapĕdasin·,sirahiragapuniki,sakiŋnapikawit:hipun·,muṅgwiŋsiramemebapa,dijagĕnahenemaṅkin·,maṅdatuhu,sebĕtriŋhaṅgaśarīra.yantanmaṅrasariŋraga,tanhu
niṅin·nesujati,punikakabawosbĕlog·,kĕnĕḥsatatahulurin·,bukamamañjakinhaṅin·,satatayasrayaŋsruyuŋ,sendeḥmahihĕbaḥkĕma,baŋbaṅebakatcĕburin·,sampunlabuḥ,risbaṅunkapupuṅan·.yankĕnĕḥ
sahituhutaŋ,sukĕḥbakat·nesujati,hanetidoŋkadensaja,nesajabakatcacadin·,turiŋbĕcatcarahaṅin·,sagetdinisagetditu,yaniŋhubĕŕmaṅĕjohaŋ,sampunhĕdoḥrawuḥmaliḥ,mĕtubiṅuŋ,wi
reḥtansidarasayaŋ.rikālaniŋmacaciṅak·,riŋsaŋlistuhayul̥wiḥ,sagetsāmpunkaliputan·,smaraneṅarabṅĕndiḥ,makitaṅutgutñipcipin·,punikasāmpunkaliru,wireḥpapinĕhehobaḥ,bedeŋ [ 4 ][3 3B]
3
kĕmabedeŋmahi,kantituyuḥ,waluyahasukasaṅa.rikālaniŋkasmaran·,bĕlogesampunmamūŕtti,tĕgaraŋṅūl̥haŋ,mariŋraganepadidi,sanekamĕl̥daŋjati,riŋragawentĕnsatuwuḥ,baluŋkulitgĕtiḥ
hawut·,muluk:hisihĕñcĕḥbacin·,nentĕnruṅu,hiragasahihapusa.rihantuk:hasapunika,wusanmaṅkinhuyaŋpaliŋ,mañjakinhil̥ganmanaḥ,hanejatihadadini,hanedituduruŋpasti,yaniŋjatisampun·wĕruḥ,
wĕruḥriŋrāgaśarīra,manūtliṅiŋsaŋhyaŋhaji,yaniŋwĕruḥ,punikasampunhuttama.yaniŋjatiṅamĕl̥daŋ,huttamaniŋrasajati,plapaninbānmatiṅkaḥ,damamokaḥmapiririḥ,satataṅulurin·buddhi,ka
liputsĕmaradudu,dhaŕmmanehĕntosarataŋ,maṅdenhuniŋkawonbĕcik·,hiwaŋpatut·,pĕrihaŋhapaṅatawaŋ.patutsukṣmayaŋpisan·,napijasanepuponin·,madasaŕhantukkadaŕmman·,neginĕṅaŋ

[4 4A]
sakeŋṅuni,wireḥsiŋdadikĕlidin·,hapapulaketopupu,kāŕmmapalanetan·lempas·,mānūtliṅiŋsaŋhyaŋhaji,dhaŕmmasadhu,lampahehanehuttama.yaniŋsajaṅamĕl̥daŋ,nemadanrasasujati,hĕdalobaḥṅĕmpura
ga,ṅĕdotaŋhapaṅasugiḥ,mamrihaŋbrayakanti,dasarinbānṅuluk:huluk·,tiṅkahetwarapasaja,momonebakat:hulurin·,ṅadug:hadug·,mrasatusiŋkwaṅanhapa.riŋsampunñamrasiddhayaŋ,ṅrasayaŋhanesujati,sanekabawosaŋbagya,makadi
ñiṅakintatit·,tankarasawentĕn·driki,satatakarasaditu,gĕnaḥbagyanepunika,dahatsĕṅkabān·ṅeliṅin·,jatituhu,yansampun·ṅrasayaŋbagya.gĕnaḥbagyanepunika,boyariŋhaŕthamasmanik·,nentĕnriŋrājabraṇa,
wantaḥriŋragapadidi,yaniŋsampun·yuktihuniŋ,ṅrasayaŋraganehidup·,hidupedadimānuṣa,sampunbagyakawāṣṭanin·,yaniŋwĕruḥ,katatwanjatmahuttama.sahananiŋmajĕl̥gan·,neriŋjagatepuniki,maṅdenpatĕḥ [ 5 ][4 4B]
4
karasayaŋ,yadinkawon·yadinbĕcik·,dyastuhaguŋdyastuhalit·,maṅdenkarasayaŋpatuḥ,patĕḥsanemaṅadakaŋ,wantaḥhidasaŋhyaŋwidhī,nepuniku,kawāṣṭanin·wussukṣma.napijasanekaciṅak·,patĕḥ
hantukṅaranin·,punapikawonbĕcikña,yadincanik·yadinkĕliḥ,dyastutiwasdyastusugiḥ,sampunaŋjasalaḥsurup·,cĕnikkĕliḥtuwabajaŋ,sugiḥtiwaskawonbĕcik·,nepuniku,wantaḥhyaŋtitaḥṅwasayaŋ.
yaniŋjatiṅamĕl̥daŋ,santosaᵒidĕpejati,sampunaŋmabinabina,riŋpaṅrasanepadidi,tanaḥmasmiraḥmaṇik·,sĕlakakayulanbatu,maṅdenpatuḥbanṅrasayaŋ,sampunaŋmapiliḥpiliḥ,reḥpuniku,pakaŕddi
nhidahyaŋtuṅgal·.masanpanĕsmasanhujan·,patĕŋl̥maḥkawonbĕcik·,jagatdĕgdĕg:haruhara,satatasaliŋgĕntinin·,nikatandado∅skĕlidin·,jagateyacaraguyu,nāṅhiŋkesampunaŋhobaḥ,

[5 5A]
ṅĕmpuraganepadidi,hapaŋpatut·,maṅdenebakatrasayaŋ.dwaniŋhasapunika,dagiŋjagatesujati,jatiyansampunkarasa,mariŋmracapadapuniki,sampunaŋhirihati,babekiriŋhanaklacuŕ,mamokak:ha
ndĕlriŋhawak·,lagutekahucapririḥ,tuŕkasumbuŋ,hidupesiŋkwaṅanhapa.hĕdamañumbuṅaŋraga,tahutĕkenhawakririḥ,liyuṅĕlaḥhaŕthabraṇa,haṅgenṅĕṅkiginhanakgudig·,rasatwaralakaŕmati,jati
nñatansapuniku,cĕrikkĕliḥtuwabajaŋ,titaḥtuwuḥpatihurip·,wireḥhiku,dagiŋhidupemaṅjanma.hidupemanadijanma,toŋsidabahanṅĕlidin·,cĕnik·kĕliḥtuwabajaŋ,subatuwaṅa
ntyaŋmati,nāṅhiŋsatondenemati,matakitakijamalu,maṅdenegalaŋhapadaŋ,pamaŕggineñujuŕmati,paŋrahayu,pr̥ĕtisĕntanawĕkasan·.ṅamĕl̥daŋnepunika,plajahanhaṅgennasarin·, [ 6 ][5 5B]
5
hulicĕnikkayaŋtuwa,kadhaŕmmanehaṅgenkanti,mayajñamwaŋsubakti,makaŕyyajasaliŋtuluŋ,samaṅdenñasiddhakaŕyya,ṅĕmpuhidupesujati,dhaŕmmasadhu,ginĕṅaŋkayaŋkawĕkas·.cĕnikkĕliḥtuwabajaŋ,tutu
repatutpilihin·,hanepatūt·juwajalanaŋ,nepĕliḥpatūtkĕlidin·,bĕnĕḥpĕlihepaŋpasti,sidakarasasatuwuk·,sinommaṅkinkatimbalaŋ,ginādahaṅgenṅĕntosin·,maṅdenlantuŕ,katu
turanekekĕtaŋ.0.yanjatisampunkarasa,dagiŋhidupesujati,nekabawos·ṅendaḥpelag·,nāṅhiŋsampunaŋkaliru,napinepatutsarataŋ,hĕntogulis·,kantipaŋbakatrasayaŋ.
tiṅkahehanehuttama,kadhaŕmmanehaṅgenkanti,nemuṅgaḥmariŋᵒākṣara,patūt·r̥sĕpaŋsatuwuk·,sawireḥśāstrapunika,makakanti,daditakeninsatata.śāstranedahat:huttama,

[6 6A]
saŋhyaŋrwabhinedajati,kabawoshyaŋhadumuka,mawiśeṣakocap:hiku,paragānhapilantoya,mahuttami,ṅal̥buŕmalariŋrāga.śāstrawĕnaŋhaṅgenñupat·,malariŋrāgapadidi,mawāṣṭugalaŋhapadaŋ,l̥tuḥlanmalanel̥buŕ,hĕniŋ
hadhĕpesatata,wyadinśucī,śucīparagayan·sukla.suklanemaragasukṣma,sukṣmahacintyasujati,kaḥhĕntopatutsarataŋ,pĕrihaŋhaṅgenpikukuḥ,dasarindayahupaya,masaraṇatamwapaṅasiḥ,masaraṇati
gaŋwaŕṇna.nekabaṅestigaŋwaŕṇna,rawostiṅkaḥmwaŋbuddhi,sanewuskapariśuddha,malal̥tuhekal̥buŕ,yanjatisampunkasupat·,dadosmaṅkin·,trikayapariśuddha.sukṣmanepatutsarataŋ,hyaŋsukṣmahi
dapinuji,hiñcĕpaŋtĕmuniŋyoga,ᵒājñananejatisadhu,hirikahidahyaŋśiwa,nemaliṅgiḥ,kraṇanepatutsarataŋ.yan·ṅlakṣaṇayaŋpuja,dasarinbānbuddhihĕniŋ,sawireḥniŕgawepisan·, [ 7 ][6 6B]
6
rikalamamujahibu,madasaŕbuddhinemūŕkka,hidhĕppaliŋ,wantaḥmĕrihaŋdakṣaṇa.satataṅuyĕŋbajra,maṅuñcaraŋglokaśrutī,wantaḥkahaṅgenmapikat·,mikatinkakr̥ĕcenliyu,mulasajal̥gapisan·,ṅĕ
laḥpipis·,liyumakr̥ĕpekr̥ĕpyan·.yaniŋpul̥s·yamaṅipya,ṅipiyamĕtekinpipis·,pul̥sesatatañapñap·,ṅararisṅateplakbaṅun·,sahamaṅuncaraŋweda,tondenñarik·,wedanesampu
nlĕbaraŋ.kadlumukṅuñcaraŋweda,hulihanmapĕriḥpipis·,wastubalik·sukṣmanña,kadahut:hantuksasantun·,sukṣmajatiwastuhilaŋ,hulihanpĕriḥ,kadroponkapinbĕraṇa.sukṣmajatisiŋba
kat·,sawireḥyatuyuḥnampi,manampidagiŋbhuwana,witpapinĕḥkaliru,hanel̥tuḥkaden·tĕdas·,kĕnĕḥpaliŋ,kadahutdagiŋbuwana.yaniŋpapinĕhecoraḥ,rawoslakṣa

[7 7A]
ṇanepĕliḥ,hasiŋbawosaŋyatimpaŋ,hasiŋtiṅkahaŋkaliru,rawoslantiṅkaḥpunika,maṅinūtin·,papinĕheneriŋrāga.yandinidimr̥ĕcapada,corahedadisaputin·,pĕlihedadiplĕpĕhaŋ,haṅgenṅa
l̥buŕkaliru,nāṅhiŋdikaditwan·,bĕnĕḥpĕliḥ,siŋdadibahanmalasaŋ.yaniŋgĕriŋlararoga,hĕnudiguminedini,prasiddhabahanñarataŋ,saratṅalihaŋpatuluŋ,gĕriṅeditanaḥwayaḥ,hĕnto
pasti,narakayahanemapag·.twaḥsakiŋhulihanmanaḥ,sukanarakanetampi,mu∅ladahatsĕṅkapisan·,maṅĕmbankĕnĕḥpuniku,tibakaŋyahapaŋsinaḥ,maṅdenpasti,hiwaŋpatutsinaḥgalaŋ.
yansampunrinasahiwaŋ,tandadospacaŋmaŕgginin·,patutesandaŋsarataŋ,hapaŋkarasasatuwuk·,tindihinhapaṅabakat·,bĕnĕḥpĕliḥ,husadaditanaḥwayaḥ.pikukuḥdimr̥ĕcapada, [ 8 ][7 7B]
7
patutejuwatindihin·,hastitibaktisatata,maṅĕlaraŋdhaŕmmasadhu,haŕthabraṇaṅgenduluran·,haṅgendagiŋ,hupakāraneriŋyajña.hĕntopatut:haṅgendasaŕ,hastitibaktiriŋwidhī,maragasukṣmācintya,
tanparupakocap:hiku,hidaliṅgayaŋriŋpuja,sahisahi,hidhĕp:hĕniŋmakasraṇa.kasiratinhantuktīŕtha,hasĕpehaṅgenñunarin·,tuŕdulurinpraliṅga,kūtamantrahaṅgennuntun·,riŋmanahekahi
ñcĕpaŋ,kahutpati,sthitimwaŋpraliṇa.hĕntonepatut:hiñcĕpaŋ,lakṣaṇayaŋsahisahi,haṅgenñariŋpahidhĕpan·,br̥ĕsiḥhidhĕpesatuwuk·,hĕntohanemadankĕdas·,kĕdasputiḥ,maka
ditaluḥhuttama.taluhehanehuttama,masarimamanikputiḥ,manikemahawak·mr̥ĕtta,nemayonin·kraṇahidup·,ñiddhayaŋmĕswaŋraga,manektekin·,wireḥsujatima

[8 8A]
jiwa.yantaluhesiŋhuttama,paṅĕnaḥnesajaputiḥ,nāṅhiŋditĕṅaḥnebarak·,yankahĕmaŋsamuwuk·,wireḥtaluhepunika,tanpamanik·,niŕgaweyapanadinña.yaniŋtaluhehuttama,suja
tihipunmamanik·,l̥kadmanadikokokan·,tanpakampidtanpahikuḥ,maṅindaŋyajalanmula,maṅĕñcĕgin·,kayuparijatakocap·.kayuparijatakocap·,hĕntokayunesujati,
sanelintaŋmahuttama,mabuwaḥhaŕthasatuwuk·,mayoninsahisinjagat·,nenemaṅkin·,sĕpĕlsimpĕnmariŋmanaḥ.cĕnikkĕliḥtuwabajaŋ,tuturepatutpilihin·,cahiñahimiwaḥ
hĕmbok·,hapaŋhĕdasalaḥsurup·,dijagatesampunlumbraḥ,yaniŋpĕliḥ,sahidadisasūŕyyakan·.nunaspaṅampurapisan·,hindikgaguritanniki,riŋhidadanesinamyan·, [ 9 ][8 8B]
8
swecamicayaŋpanuntun·,tityaŋbaṅĕtñukṣmayaŋ,yaniŋjati,patutemaṅgĕḥriŋjagat·.gaguritangalaŋhapadaŋ,nikamuṅgwiŋkawāṣṭanin·,madasaŕṅawacen·śāstra,mwaŋṅr̥ĕsĕpaŋpitutuŕ,hida
danesinamyan·,nenemaṅkin·,guŋhampuratunastityaŋ.0.gaguritangalaŋhapadaŋsampunpuput·.kāwiholiḥ=pasĕk:huttarayaṇa,bañjaŕmalayaŋ,suwat·,gyañaŕ.ka
surāt:hantuk:hakṣarabali,dukkapuputaŋriŋrāhina=śa,pa,laṅkiŕ,titi,paŋ,piŋ,11,śaśiḥ=ᵒasaddha,raḥ,5,tĕŋ,12,ᵒiśakawaŕṣa=1913.saŋmañurat·=wayan·buddhagotta
ma,weśmaśantigraha,bañjaŕmantri,petak·,kacamatanlankabhuten·gyañaŕ.0.||ᵒaum̐śantiśantiśanti||0|| TGL 8-6-1991

[9 9A]
pamatut·=pupuḥ,1,pada,2,carik·,7,
||punikapatutrasayaŋ, [ 10 ]Kaca:Bali-lontar-gaguritan-galang-apadhang-300ppi.pdf/10