Aneka-Warna Tjakepan Kaping Kalih, Pepaosan Bali Kesoerat Antoek Aksara Belanda/Kambengan (Ambengan)

Saking Wikisource

[ 5 ]7

poenikă". Kerană I Kelioed matoer kēto, kadēnă pipisē ento toesing moenggah disoeratē. Ngendikă boein manteri poelisinē: ,, Kēnkēn dadi dini disoeraē moenggah medoeloeran pipis pitoeng ringgit toer moenggah tjai anē ngab? Edă pesan tjai linjok! Jan tjai toeară njak ngakoe pepatoetan, djani itjang noendēnang metakon tekēn djoeroe soeratē, sadjă tan sadjannē boekă anē moenggah disoeratē tēnēnan. Jan tjai soebă ngakoe, singdă adă salahă anakē ngakoe". Mară kēto pengendikan manteri poelisinē, lantas iă ngakoe, toer pipisē pitoeng ringgit laoet atoerangă. Dēning I Kelioed sinah djalema doersilă, ditoe lantas iă kedjoek baan oepas manteri poelisinē, toer ketalinin, atoeranga kepekentjan. Doegasē dipekentjan I Kelioed noenasang raos, baanē manteri poelisinē ngendikaang toesing adă salah anakē ngakoe. Mară kēto atoer I Kelioedē, lantas ngendikă Sang Keretă sinambi itjă: ,,Boeat entoē sadjă pesan Kelioed! Anakē ngakoe toesing adă salahă. Nanging keranannē tjai mai atehangă kepekentjan, baanē tjai mekeneh ngelem pepaēt. Ento anē lakar emasin tjai sisip". Mară kēto pengendikan Sang Keretă, I Kelioed singdă ngelah atoer. Pemeragat raosē, I Kelioed kebogolang teloe boelan mekelonnē. Ditoe iă njelsel dēwēk sambilangă ngelimjd pedidihină, kēnē moenjinnē:,.Eh, latjoerē sing pesan dadi kelidin, bagianē toesing dadi alih. Jēn anē maloe antengang ibanē meladjah, mirib singdă nepoekin anē boekă djani; mēh soebă dēwēkē dadi djoeroe soerat. Djani kadoeng soebă kēnē, kēnkēnang baan ugilangang djelēnē. Boeină ento tan pegoenă selselang pang mekelo, kadoeng soebă laboeh. Jēn oeli maloe pinehin lakar djelēnē, pedas melahē bakal tepoek.

4. KAMBENGAN (AMBENGAN).

Ambengan poenikă soroh padang. Daoenipoenē pandjang- pandjang, tipis toer tadjep moentjoekipoenē. Pandjangipoenē sewetară amēter. Roepan ambengan poenika jan kantoen [ 6 ]8

ngoedă, gadang. Ambengan poenikă mentik nēwēk. Wēnten taler djanmă nandoer ambengan ring tegal-tegalē. Jan nandoer ambengan, tegal poenikă ketenggală doemoen, raris tandoerin. Sanē ketandoer entikan ambenganē. Ngerereh entikan ambengan ingan pisan; ring didjananko sinah polih. Jēning ngerereh bibit ambengan, sanē kerereh ambenganē sanē kantoen ngoedă toer betjik. Poenikă ambenganē sanē patjang ketandoer, keaboet doemoen mangdă kantoen akah- ipoenē. Poenikă raris ketandoer. Nandoer ambengan poenikă rikală masan sabeh, mangdă tan wēnten ngantos metengin. Langah penandoerē bantas tigang langkat-tigang langkat. Kesoeēn-soeēn jan sampoen betjik oeripipoenē, sinah dados atoeb, seantoekan lingsehanipoenē ngageng-agengang. Nan- doer ambengan poenika ingan pisan, seantoekan nandoer wantah apisan, dados arit ping koedă-koedă. Entikan am- benganē sanē kantoen alit, poenikă tadjep, kewastanin panak ambengan, roepenipoenē sekadi boeloen landak. Ambenganē jan sampoen wajah pisan, kearit, raris keingket, keanggēn kekereb. Ring kantoenē ngoedă kearit, keanggēn tedan ban- tēng. Djanmanē ngarit ambengan poenikă ring masan panesē, rēh kală poenikă masan ambenganē sampoen pandjang-pan- djang toer wajah.

Sesampoenē ambengan poenikă mearit, raris poendoehangă toer gampilangă, bongkol sami bongkol, moentjoek sami moentjoek, toemoeli soeahină antoek soeah ambengan, mangda itjal loeoe-loeoenipoenē. Woes poenikă raris kagaboeng-gaboengin. Tigang gaboeng dadosangă apesel; kalih pesel dados ategen. Ambenganē apesel semoedah-moedahipoen mepengargă satak bidang. Ambenganē ategen jēning ingket, pandjang ingketannē adepă abelah, dados patpat.

Djanmanē ring Bali, sedjawining sanē soegih-soegih toer megenah sedjeroning koetă, soemasat samian oemahipoenē mekekereb antoek ambengan. Poenikă awinan ambenganē maal pengarganipoen.

Kekereh ambengan poenikă sanē pilih betjikă toer neteg [ 7 ]

9

wajahipoenē, dados anggēn ngantos kalih dasǎ tiban soeēn- ipoen. Sedjawining keanggēn kekereb, ambengan poenikǎ dados taler anggēn penjampin djanmǎ kanin, dados anggēn seet mingmang, poelang ring kekoeloehē, jēning maktǎ kekoeloeh saking doh, joadin lian-lianan sekadi oepekaran bebanten moeah pemiosan.

Tjetjanggahanē mekekereb ambengan tis pisan; nanging wēnten tjedanipoen, seantoekan gelis poeoenipoenē.

Jēning ngarit ambengan patoet nganggēn poenapi mangdǎ boentoetē tan wēnten tebek doein ambengan? Lali titiang noetoerang. Sesampoenē ambengan poenikǎ kearit toer sam- poen kebaktǎ boedal, loeoe-loeoen ambenganē ring tegal am- bengan poenikǎ ketoendjel, mangdǎ dados beberekan, ngera- najang entikan ambenganē betjik toer mokoh-mokoh.


5. PIRING TJAWAN (BARANG-GEDAH).

Piring tjawanē anē meanggo di Bali tekannē oeli tanah soenantarǎ ,loeirē: oeli tanah Ēopa, Asiǎ, moeah oeli Amē- rika. Anē adaninǎ soroh piring tjawan, minǎkadinnē : piring, tjangkir, loemoer, basi, pandjang, lampoe, mekǎ, setolop tekēn serobong lampoe, moeah anē lēn-lēnan. Nanging soedjalinnē anē keadanin piring tjawan, soroh barang-barang perabot peda-aranē anē melakar baan gedah. Keranǎ anē lēn-lēnan masih kebarengang ngoenggahang dini, wireh lakarnē toenggal. Barang-barang soroh piring tjawane ento mekedjang gaēna ditanah Ēropa, Asiǎ moeah di-Amerika. Di-Bali moeah di- Djawa toesing adǎ anak ngaē barang-barang soroh piring tjawan, rēh toesing ada lakarǎ toerǎ tera ngelah perabot. Dipenegaranē gedē-gedē anē soebǎ moenggah diarep, lioe adǎ paberik, tongos ngaē barang-barang piring tjawan. Anē ngelah paberik sekǎ dagang. Sedjeroning paberikē ēnto adǎ perabot megenepan anggonǎ nadah lakar piring tjawanē ento. Lakar piring tjawanē gobanē boekǎ parasē: nanging anē