Aneka-Warna Tjakepan Kaping Kalih, Pepaosan Bali Kesoerat Antoek Aksara Belanda/Bintang
46
27. BINTANG.
Dilangite toesing koeangan bintang, nganti soeară bakat baan metēkin. Bintang-bintange ento ngenah petenge dogēn; adă masih ane ngenah lemahnē, nanging kapah-kapah. Ento adanină bintang siang. Pekatonan bintange tjerik-tjerik pesan, kerană tongosnē keliwat djoh oeli goeminē tēnēnan. Adă boein mekèkoedang-koedang bintang ane ngilehin matan-ai. Boelanē ēndepan tekēn matan-ainē. Bintange soemasat mekedjang tegehan tekening matan-aine moeah boelane. Matan-ainē njoenarin toer manesin goemine enē. Djeneng goeminē boenter boekă minisē, boein lenged sambilangă ngi- lehin matan-ai. Sewireh goemine lenged, dadianjă ento nge- ranaang adă peleng lemah. Apeteng teken alemah ento ada- nina adină, mekelonne patlikoer djam. Dadi goeminē lenged ailehan mekelonne patlikoer djam. Wireh wangoen goe- minē boenter boeka pipisē (mimisē) dadi asibak kesoenarin baan malan-ai; ento adanină lemah; ane toesing kesoenaran, ento peteng adannē. Mekelon goeminē ngilehin matan ai 365 dina lebih abedik, mară nemioe gelang; ailehan adanină amasă. Boelane masih kesoeuarin baan matan-ainē; ento keranan- ne boelane masih metjajă. Boelane toetoerangå baan anake wikan, patoeh boekă goeminē enē, lenged toer ngilehin goe- minē tēnēna. Jan keneh-kenehang, pedas goeminē teken malan-aine pepes ngapitan boelanē, dikēnkēnē goeminē apita- ngă baan matan-ainē tekēn boelanē. Jēning goeminē apitang matan-ai teken hoelan toer beneng tongosnē, ento ngeranaang boélan poernamă: dinoedjoenē beneng pesan, ngeranaang boe- lan kepangan. Jan boelanē diselagan matan-ainē tekēn goe- minē, ento sibakan boelane ane loeară kesoenarin baan ma- tan-ainē, adanină boelanē tilem. Jan beneng pesan tongosnē, ngeranaang gerehă matan-ainē. Moenggoeing endag boelanē, jan pinoedjoe poernamă sandi-
kaone, sesoebanne leb matan-ainē. Ditileme endag boelanē [ 45 ]47
sibarengan :tekēn endag matan-ainē. Soeoed poernamă orah-
angă pengelong, soeoed tilem adanină tanggal.
Goeminē enē jan pah pat, anē abagi daratan, anē ‘teloeng
bagi jēh (pasih).
Jēh pasihē asannē pakeh, jēh toekadē tekēn jēh danoenē
asannē njeb, “Kală poernamă wiadin tilem, jéh pasihē kebek
(mantjoeh) sanget pesan. Ento, sinah anē ngeranaang aad
moeah kebek pasihē masih boelanē tekēn matan-ainē.
Jan boeat daratanē digoeminē tēnēnan kesanēhang dadi
lelimă anē gedē-gedē pesan, mekadinnē: Asiă, Aperikă, Ero-
pă, Amērikă tekēn Osterăliă. Penegară Belandannē meadan
tanah Nēderlan, tongosnē ditanah Eropă. Ditanah Asiă adă-
mekekoedang-koedang poelo moeah gili, anē kewengkoe an-
toek Idă Anakē Agoeng dinegară Belandă.
Poelo Djawă, Soemateră, Borneo, Selēbes tekēn poelonē-
anē lēn-lēnan, adanină tanah Indiă Nēderlan moeah tanah.
Indiă-wētan.
28. SARWA PERENI.
Adă mekoedang-koedang soroh boeron anē tjerik-tjerik,
awaknē mekeleng-kelengan, getihne poetih toer njem, batisnē
nem-nem akoetoes; adă boein anē batisnē lioe pesan. Boe-
in adă anē mekampid, adă anē ngerajang ditanahē, adē anē
njeleseh. Seloeiring soroh boeronē anē mekeleng-kelengan,
oepamannē : boejoeng, legoe, bedoedă, taboean, njawan, kekoepoe tekēn sekantjan ento ditjerikē maroepă oeled, lantas mekelo-kelo dadi katjoet; soeoed kēto mară dadi kekoepoe.
Boejoengē ento masih laadnē oeled, nanging oeled tjerik.
Legoe, njit ento laad oeled jēn oedjan anē soeba mekelo
mebebengan, dadi mangkoeg. Balang, temerērētan, kalisa-
soean, tjapoeng, ento masih pengawitnē oelih oeled.